COMMENTARIUS.

(f) Secundo videndum est, etc. Supposito ex praecedentibus quod omne mendacium sit peccatum, exaouinaturus jam quale peccatum sit, an scilicet mortale, vel veniale, ut videatur an aliqua mendacia sint venialia, et aliqua mortalia : an vero omnia sint mortalia, vel omnia venialia, optime dividit mendacium, ut sic, in tria genera, nimirum in perniciosum, officiosum et jocosum, nam cum nullum prorsus sit mendacium, quod aliquod ex his non reducatur ex ratione peccati annexi his tribus generibus, patet sufficienter quale peccatum sit omne mendacium, et consequenter quale peccatum sit mendacium ut: sic nam si illa tria mendacia sint peccata mortnlia, mendacium ut sic, erit mortale, et si illa tria sint venialia, mendacium ut sic,

erit veniale ;; si vero aliquod membrum ex his est peccatum veniale, et aliud mortale, tum mendacium ut sic, abstrahet a mortali et veniali.

Hanc eamdem divisionem mendacii habet Sanctus Thomas q. 100, a. 2. pro eaque citat glossam in illud Psal. 5. Perdes omnes, qui loquuntur mendacium, eamque approbant Doctores communiter, et valde idonea est ad solutionem propositae jam difficultatis, nam cum haec divisio sit mendacii per ordinem ad finem, quem habet mentiens ad proferendum mendacium, aut ad effectum ejus, et cum certum sit quod finis et effectus aggravet vel diminuat rationem peccati ;; aggravet quidem si sit malus, diminuat si sit indifferens, ut colligatur gravitas malitiae mendacii, optime recurritur ad fines seu effectus, propter quos solet fieri. Quod si cui displicet trimembris haec divisio, ex eo quod putet omnem divisionem bonam debere esse bimembrem, quidquid sit de hac ipsa sententia, quod omnis divisio talis esse debeat, de quo in Logica, facile poterit haec divisio ad bimembrem reduci, dividendo mendacium, ut sic, primo in perniciosum, et postea subdividendo mendacium non perniciosum in jocosum et officiosum.

. Et si quis dicat ulterius non sufficienter ostendi posse quale peccatum sit mendacium ex natura sua, ex quod ostenderetur quale peccatum esset, ut fieret propter fines tales vel tales, vel ut haberet tales aut tales effectus, sicut non ostenderetur sufficienter quale peccatum esset furtum ex natura sua, per hoc quod ostenderetur quale peccatum esset, quando fieret ob tales ac tales fines, verbi gratia, ad occidendum, aut potandum, aut subveniendum pauperi ; aut quando fieret in circumstantiis, in quibus tales vel tales effectus sequerentur, et consequenter non satisfacere Doctorem propositae difficultati, ostendendo qualia peccata sunt mendacia jocosa, officiosa et perniciosa. Respondeo eo ipso quo ostendit Doctor mendacium aliquod in particulari conjunctum cum tali fine aut effectu, non esse peccatum mortale, sed veniale, sufficienter eum ostendere quod mendacium ut sic, ex se non sit peccatum mortale, sed vel veniale, vel certe tale peccatum, quod abstrahit a venialitate et mortalitate, et non habet esse nec mortale, nec veniale, nisi quatenus conjungitur cum fine aut effectu tali vel tali. Et sane sic etiam ostenderetur sufficienter an furtum ut sic, ex natura sua esset mortale vel veniale, ostendendo in particulari quod omnia furta particularia, quae possunt fieri, essent talia ; hoc est ergo intentum Doctoris, qui, quia haec divisio ad hoc ipsi sufficiebat, optime omittit alias mendacii divisiones, tanquam proposito suo non necessarias, quarum divisionum duas habet S. Thomas articulo supradicto. Prima est ex Aristotele 4. Ethic. ii. qua dividitur in jactantiam, quae est mendacium, quo quis majora de se praedicat quam ipsi conveniunt, ut si dicat se nobilem aut divitem, cum non sit ; et Ironiam, quae est mendacium, quo quis minora, quam sibi insunt, et de se dicit, aut laudabilia, quae insunt, negat. Verum haec divisio, ut advertunt Auctores communiter, non est adaequata divisio mendacii, et sic quandoquidem non comprehendat mendacia, quibus quis negaret aliquem esse domi, qui revera est domi, et infinita alia, sed comprehendit tantum mendacia alicujus, spectantia ad laudem sui.

Secunda divisio est ex Augustino lib. de mend. cap. 14. qua dividitur in octo gradus, qui expresse habentur in textu Magistri, et propterea hic non sunt repetendi.

Aliam divisionem tradunt alii ratione signi, quo quis significat falsum, quae signa cum sint duplicia, nimirum vel verba vel facta, dividitur mendacium hoc modo in illud quod fit per verba, et vocatur proprie dictum mendacium. Sub verbis autem comprehenduntur scripta, et in illud quod fit per facta, et vocatur simulatio, de quo postea aliquantulum discurremus num. 201.

Alias mendacii divisiones brevitatis causa omitto, et ulteriorem harum ipsarum declarationem ad divisionem Doctoris accedens.

(g) Perniciosum est, etc. Ex tribus membris, in quae divisit mendacium, explicat jam illud, quod ut ex ipso nomine patet, est gravius peccatum, et dicit esse illud mendacium, quod secum affert aliquod nocumentum ex natura sua, sive illud detrimentum afferatur ei cui dicitur mendacium, ut si diceretur ipsi quod equus, verbi gratia, quem emeret, esset optimarum conditionum aut qualitatum, cum revera non esset, et per hoc mendacium adduceretur ad illud emendum, sive ei, de quo diceretur mendacium, ut si quis diceret Paulo mendaciter quod Petrus esset fur, aut malus Christianus ; sive etiam alicui alteri, cui, nec de quo diceretur mendacium, ut si diceret quis mendaciter Petro habitaturo Romae, verbi gratia, in aedibus Francisci, et hac ratione datura emolumentum ipsi, quod si iret Romam, incurreret vitae periculum, sive in via, sive in ipsa Urbe, ut scilicet sic averteret ipsum ab eundo eo, et consequenter impediret emolumentum Francisci. Nec refert quod Scotus non fecerit mentionem hujus tertii membri, sed solummodo duorum priorum,neque enim voluit omnia membra mendacii officiosi describere sed illa quae communius fiebant, et ad propositum ejus sufficiebant.

Itaque uno verbo mendacium perniciosum est, quod affert secum detrimentum aliquod, distinctum a detrimento malitiae in ipsomet inclusae, praecisum a mentiente, vel saltem tale, quod praevideri ab ipso debuit, et praevideretur, nisi fuisset culpabiliter ignorans. Dico autem distinctum a malitia, quam intrinsece includit, quia si intelligeretur per nocumentum, in ordine ad quod describitur mendacium perniciosum, nocumentum malitiae, quam intrinsece includit, omne mendacium esset perniciosum ; nam, ut suppono, omne mendacium est peccatum, et habet consequenter secum nocumentum malitiae suae intrinsecae, et sic non sufficienter per hanc descriptionem distingueretur perniciosum mendacium a jocoso aut officioso.

Imo propter eamdem rationem existimo quod nocumentum, quod specialiter dicit mendacium perniciosum, debeat esse nocumentum distinctum a deceptione ejus, cui fit mendacium, quia talis deceptio ex se comitatur omne mendacium, quamvis forte per accidens hic et nunc non comitaretur, ex eo scilicet quod audiens mendacium: non crederet.

Addidi etiam in descriptione ultima mendacii perniciosi, quod nocumentum sit, aut debuerit esse praevisum a mentiente, quia alias per accidens sequeretur, et non fieret voluntarie a mentiente sub ratione mendacii perniciosi, unde non esset ipsi mendacium perniciosum formaliter, sed tantum materialiter ; hic autem agimus de mendacio pernicioso formaliter, ut scilicet habet rationem peccati distincti a peccato mendacii officiosi et jocosi. Et sane hanc conditionem intelligendam dedit Doctor, quando dixit hoc ipso paragrapho, quod omne tale mendacium, ex deliberatione dictum, sit peccatum, nam nisi praevideatur, aut praevideri deberet, et culpabiliter tantum omitteretur ejus praevisio, non fieret ex deliberatione, qua tale mendacium, scilicet qua perniciosum. Et dico qua tale, quia posset praevideri qua mendacium, et non praevideri qua perniciosum, et sic committeretur quidem peccatum mendacii formaliter, non vero peccatum mendacii perniciosi formaliter, sed vel officiosi vel jocosi.

Supposita hac descriptione, et enumeratis variis bonis, in quibus mentiendo nocumentum possit fieri alicui, concludit Doctor omne mendacium perniciosum cuicumque homini in quocumque gradu aut statu constituto, esse peccatum mortale ; quod tamen sine dubio limitandum est ad mendacia,ex quibus nocumentum grave sequitur ; nam cum ratio nocumenti sit, ex quo desumitur malitia mortalis mendacii, si nocumentum sequens sit tam leve, ut bene posset esse, ut nequeat refundere malitiam mortalem, mendacium,per quod affertur tale nocumentum, non potest esse mortale.

Confirmatur, quia licet furtum prohibeatur in Decalogo praecepto particulari, tamen non omne furtum est peccatum mortale, sed furtum rei notabilis, quia non videtur quod Deus vellet prohibere furtum rei parvi momenti sub peccato mortali. Ergo quamvis prohiberetur lege naturae, vel positiva divina, mendacium omne, quod afferret nocumentum ; tamen nisi nocumentum esset grave, non debet dici quod mendacium esset peccatum mortale. Adde hanc esse sententiam communem.

Probat autem Doctor quod omne mendacium perniciosum, ex quo scilicet sequitur grave nocumentum, sit 1 peccatum mortale, quia prohibetur praecepto illo Decalogi : Non loqueris contra proximum falsum testimonium, ubi non solum per testimonium intelligit illud quod datur in judicio, sed omnis testificatio falsi, ex quo proximo sequitur nocumentum, quo modo communiter Doctores intelligunt illud praeceptum, et nominatim Lyranus in Exod. 20. Lorinus et Cornelius a Lapide in Deuteron. 5.

Probari etiam potest ulterius, quia velle malum grave proximo, est sine dubio peccatum mortale ; ergo et mentiri, quoties ex mendacio sequitur malum grave.

Probari etiam potest ulterius, quia aliquod mendacium est peccatum mortale, ut patet ex auctoritatibus supra citatis. Os quod mentitur occidit animam, Sap. 1. Perdes omnes qui loquuntur mendacium, Psal. 5. nam peccans venialiter tantum, non videtur occidere animam, nec Deus solet perdere sic tantum peccantes : ergo significatur in illis locis mendacium aliquod, quod est peccatum mortale ;

sed nullum potius esse potest peccatum mortale quam perniciosum, ex quo sequitur grave nocumentum ; ergo tale mendacium est peccatum mortale.

Confirmatur, quia glossa illum locum ex Psalm. 5. expresse intelligit de mendacio pernicioso.

Hic posset tractari de mendaciis perniciosis, quae fierent circa diversas materias, verbi gratia, circa materiam fidei, et circa mortem aut famam, aut bona temporalia, quodnam esset gravius, sed revera id non spectat per se ad praesentem materiam ; nam dependet totaliter ex detrimento, quod ad mendacium sequitur, nam ut bene Doctor, quod illud detrimentum est majus aut minus, eo mendacium ex quo sequitur, est gravius, aut minus grave ; cognitio autem gravitatis detrimenti, non spectat ad tractatum de mendacio, sed ad tractatum, ad quem spectat ipsum detrimentum.

Supponitur autem communiter quod mendacium in materia fidei sit gravissimum mendacium, et maxime perniciosum, ut si quis mentiretur, dicendo non esse faciendum, quod secundum fidem est faciendum, verbi gratia, si quis dicat, non esse bonum honorare Sanctos, aut si quis mentiretur, dicendo aliquid esse faciendum, quod revera non esset faciendum, ut si diceret esse superflue bibendum.

Ratio autem cur hujusmodi peccatum est gravius, quam alia mendacia (verbi gratia illud, quo quis mendaciter diceret Petrum furatum fuisse equum, utsuspenderetur) non est quod gravius inferret detrimentum ei, cui mentiretur per primum, quam per secundum mendacium, quia licet aliquando sic, ut si doceret aliquid non esse necessarium ad salutem, quod esset, non tamen semper; non enim videtur quod qui diceret alicui non esse malum inebriare se, tantum malum ipsi inferret, quantum si diceret ipsum esse furem, ex quo sequeretur ejus interfectio.

Ratio ergo videtur esse, quod docendo aliquid pertinere ad fidem, quod non pertineat, faciat injuriam Deo, dando ipsum pro auctore veritatis, cujus non est auctor. Sed certe haec etiam ratio videtur difficilis, nam videtur quod non tantum inhonoraretur Deus, dicendo quod ipse revelavit materiam primam esse, aut non esse posse sine forma, quantum inhonoraretur interficiendo directe hominem contra ejus praeceptum, praesertim cum non cognosceretur esse falsum, id cujus revelatio attribueretur Deo, et cum non sequeretur ex eo quod inducerentur homines ad discredendum aliis rebus necessariis, proponendis ab eodem, qui sic mentiretur. Itaque existimo, ut mendacium factum in materia fidei sit peccatum gravius quam alia peccata, considerandum esse ulterius quale damnum inferat proximo, et qualis irreverentia per ipsum exhiberetur Deo, et juxta hoc decidendum arbitror, quodnam mendacium sit gravius peccatum.

(h) Officiosum est. Describit hic alia duo membra suae divisionis, et dicit mendacium officiosum esse, ex quo non sequitur ullum detrimentum ulli, sed bene aliquod emolumentum alicui, ut si quis ad liberandum aliquem morte injusta, negaret ipsum esse domi, cum tamen revera esse domi. Dixi autem morte injusta, quia si juste esset plectendus morte, fortassis mendacium, quo servaretur ejus vita, non esset officiosum, sed perniciosum, quia cederet scilicet in damnum Reipublicae, aut aliorum. Dicitur vero hujusmodi mendacium officiosum, quia fit officii causa, hoc est, ad ulilitatem alicujus. Et ad hoc mendacium referri potest illud probabiliter, quo quis inferret aliquod detrimentum alicui, quod esset parvi momenti, et quod . ipsemet, cui afferretur illud detrimen- tum, deberet rationabiliter postponere emolumenta, cujus gratia fieret mendacium, quia revera tale mendacium simpliciter officiosum vocari deberet, et quia Doctores communiter vocant mendacium Jacobi, quo finxit se esse Esau officiosum, cum tamen sine dubio fuerit praejudiciosum eidem Esau.

(i) Jocosum mendacium est quod fit quidem animo decipiendi, sed tali tamen deceptione, quae non affert decepto aliquod detrimentum ; si enim afferret magnum aut parvum detrimentum mendacium esset perniciosum et non jocosum. Quod tamen sic intelligendum est, ut detrimentum allatum sit majoris momenti, quam emolumentum joci, nam si sit minoris, mendacium censeri potest simpliciter jocosum : quemadmodum censendum esset simpliciter officiosum, si detrimentum esset minoris momenti quam emolumentum, quod afferret, ut paulo ante dictum est.

Itaque unico verbo mendacium jocosum est, quod fit animo decipiendi in ordine ad jocandum, seu voluptatem capiendam, sine intentione per se aut per accidens ullius detrimenti, quod non recompensaretur per ipsum jocum. Unde inferri potest quod praemisit Scotus eos, qui referunt fabulas,

quas omnes sciunt esse tales, non mentiri, quia istae fabulae sic narrate non deducunt, homines ex natura rei, aut communi acceptione ad judicia opposita conceptibus internis ejus, qui eas refert, et consequenter ille non mentitur, praesertim cum fabulas non referat ex se, sed ex aliis. Quando enim referimus mendacia aliorum, ipsi non mentimur, ut patet. Imo nec ipsi, qui primo invenerunt fabulas, easque scriptis prodidere, mentiti sunt nisi voluerint aliis per modum historiae verae eas persuadere ; sed fabulae ab iis excogitatae sunt intelligendae per modum suppositionis, in qua scilicet convenirent cum aliis, quibus eas significant, faciendo scilicet esse vel fuisse tales res.

Addit ad haec Scotus tanquam exemplum mendacii jocosi, mendacium Joseph, qui Genes. 24. dicebat suos fratres fuisse exploratores, dicitque ita sentire Augustinum, sed non citat locum, nec ego reperio ubi hoc dixerit Augustinus, sed quantum ad rem ipsam poterat sane illud mendacium fuisse jocosum, si animo jocandi fieret, et poterat etiam esse officiosum si fieret animo puniendi fratres propter sua demerita, aut reducendi ipsos in memoriam sui peccati, et dolorem de eo commisso, et poterat esse etiam partim jocosum, partim officiosum, si fieret ex utroque fine joci et officii, quamvis verisimilius sit Josephum, virum tam gravem, magis respexisse ad officium quam ad jocum : nec circa hoc potest esse ulla controversia ullius momenti.

(k) De istis duobus officioso et jocoso. Concludit hic cum communi sententia, mendacia officiosa et jocosa non esse ex natura sua peccata mortalia,

quandoquidem ii saltem, qui non habent specialem aliquam obligationem perfectionis, nec habentur pro hominibus perfectis (hujusmodi enim intelligo per viros imperfectos, de quibus hic agit Doctor) possent talia mendacia proferre sine peccato mortali. Hanc tenent Auctores communiter cum Doctore hic D. Thoma 2. 2. quaest. 110. art. 4 . et D. Bonaventura hic quaest. 4. Probatur autem primo ex sancto Augustino super illud Psal. 5. Perdes omnes qui loquuntur mendacium. Et haec duo genera mendaciorum, nempe jocosi et officiosi, non sunt sine culpa, sed non cum magna. Item Glossa in illa ipsa verba intelligit per mendacium, de quo fit ibi mentio, illud tantum quod est perniciosum ; sed non esset sic intelligendum, si illa alia mendacia essent ex natura sua mortifera, quia sic etiam occiderent animam, sicut perniciosum. Item Gregorius lib. 18. Mor. c. 2. loquens de peccato obstetricum, quod fuit officiosum, ait: Hoc peccati genus de facili credimus relaxari: sed peccatum, quod facile relaxatur, est veniale. Probatur etiam ratione, quia non videtur unde esset tanta gravitas in mendaciis non perniciosis, ut essent peccata mortalia. Confirmatur, quia valde dura esset obligatio non mentiendi unquam sub paena peccati mortalis, et cum tot occasiones ob communem conversationem quotidie adveniant mentiendi, sive officiose, sive jocose, vix posset ullus esse immunis a peccatis mortalibus in hoc genere. Confirmatur secundo ex communi Christianorum praxi, qui non existimant se peccare mortaliter per alia mendacia quam perniciosa. Confirmatur tertio, quia mendacia perniciosa in materia levi, sunt graviora quam officiosa, aut etiam jocosa ; ergo cum illa sint venialia, ut patet ex dictis, et haec etiam venialia tantum erunt.

Objicies Augustinum super praedictum locum Psal. 5. si quis non vult hominem ad mortem prodere, verum taceat, sed non falsum dicat, ne pro corpore alterius animam suam occidat ; ergo secundum ipsum, mendacium officiosum, quale esset sine dubio illud quod fieret ad non prodendum hominem, occideret animam, sed quod peccatum occidit animam, sine dubio est mortale ; ergo mendacium officiosum est mortale.

Confirmatur, quia lib. de mendacio cap. 6. aperte dicit eum qui mentiretur ad salvandum alterius vitam, occidere animam, et inde concludit: Quomodo ergo perversissime dicitur, ut alter corporaliter vivat, debere alterum spiritualiter mori? nam et ipsa dilectio proximi ex sua cujusque dilectione terminum accepit. Diliges, inquam, proximum tanquam teipsum, quomodo ergo quisque diligit tanquam seipsum, cui ut praestet vitam temporalem ipse admittit aeternam? Ex quibus verbis, et toto discursu Augustini, videtur eum existimasse quod per mendacium officiosum amittatur vita aeterna, et anima spiritualiter moriatur ; hoc autem non esset verum, si tale mendacium esset peccatum veniale ; ergo secundum Augustinum erit mortale.

Respondetur primo, Augustinum non loqui de quocumque mendacio officioso, sed de eo quod esset etiam perniciosum ; et haec responsio est conformis S. Bonaventurae supra.

Respondetur secundo, eum posse intelligi de morte spirituali animae, non formali, qualis habetur peccatum mortale, sed dispositiva ; nam peccata venialia disponunt ad mortem animae, et ad perditionem vitae aeternae ; et haec responsio videtur insinuari in primo loco, ubi non dicit quod qui mentiretur pro salute alterius, animam suam occideret, sed suadet non esse mentiendum, nec occidatur anima.

Respondetur tertio, particulariter ad confirmationem, illam doctrinam ibi proponi ab Augustino non assertive, sed inquisitive, ut patet ex cap. 9. ubi habet: Sic ista quaestione ex utraque parte considerata, atque tractata, non tamen facile ferenda sententia est. Loquitur autem de quaestione illa, quam proposuit ante, an scilicet mentiens pro vita corporali alterius, aut alio bono, perderet propterea vitam aeternam.

Adde ipsum Augustinum 1. Retract. ult. dicere quod libri de mendacio magna pars in inquisitione versatur, et quod sibi ipsi non satisfecerit, quae causa erat cur alium librum contra mendacium scripsit.

Objicies secundo, mendacium nullum est faciendum etiam pro vita alterius, aut quocumque commodo sive temporali, sive spirituali secundum omnes, sed omnino videtur esse gravissimae malitiae, quod pro talibus bonis committi non posset ; ergo quodlibet mendacium est gravissimae malitiae, et consequenter peccatum mortale.

Confirmatur, quia Deus potest dispensare in homicidio et furto, quae secundum se sine dispensatione sunt peccata mortalia ; sed non potest dispensare in mendacio ullo, ergo videtur quod quodlibet mendacium sit gravioris malitiae, quam illa peccata et consequenter quod sit mortale.

Respondetur negando minorem, nam nullum peccatum veniale potest fieri propter ullum bonum, eo enim ipso quo posset fieri licite, non esset peccatum veniale; non requiritur ergo ut aliquid non possit fieri licite propter ullum bonum, quod habeat gravissimam malitiam, sed sufficit quod habeat levissimam.

Ad confirmationem respondeo negando consequentiam ; neque enim ex gravitate malitiae, quae est in mendacio ex se oritur quod sit indispensabile, nam gravius esset peccatum interficere innocentem, quam mentiri in ordine ad privandum ipsum centum scutis, et tamen potest Deus dispensare in interfectione illa, et non potest in mendacio. Illa ergo indispensabilitas oritur ex inseparabilitate malitiae, sive illa malitia sit gravis, sive levis ; unde non magis posset Deus dispensare in mandacio jocoso quam in pernicioso, quamvis evidens sit quod perniciosum sit ex se gravius peccatum quam jocosum.

Quod si ab aliis peccatis quibuscumque, etiam venialibus, non posset separari sua malitia, et a peccatis mortalibus posset, profecto Deus posset dispensare in mortalibus, non autem posset in venialibus.

(1) Sed in viris perfectis. Supposita hac communi conclusione, quantum ad venialem solummodo malitiam mendacii officiosi et jocosi ex natura sua, et ut proferuntur a viris imperfectis, examinaturus an illa mendacia essent mortalia ex circumstantia personae perfectae, seu an viri perfecti peccarent mortaliter mentiendo jocose vel officiose, proponit hic quorumdam, quos non nominat, sententiam esse affirmativam cum suo Fundamento, quod est, viros perfectos mentiendo hujusmodi etiam mendaciis reddere statum suum viliorem, auferendo sibi auctoritatem in dicendo, et praeterea scandalizare audientes. Haec sententia in margine Scoti tribuitur S. Bonaventurae hic quaest. 4. sed certe non mihi videtur esse Seraphici Doctoris, nam ille non dicit absolute omnes perfectos peccare mortaliter mentiendo. Imo cum distinxisset duo genera perfectorum, unum eorum, qui habent perfectionem voti aut Religionis, quales sunt religiosi ; alterum eorum, qui habent perfectionem charitatis, per quam perfecte adhaerent Deo quantum possibile est in hac vita, quam perfectionem vocat tranquillitatis, negat expresse ullos ex his perfectis peccare mortaliter mentiendo jocose aut officiose, ex ratione hujusmodi perfectionis praecise. Unde postea ipsemet distinguit alia duo genera perfectorum ; unum privatorum, sub quibus comprehendit sine dubio privatos habentes et perfectionem Religionis, et perfectionem charitatis seu tranquillitatis ; alterum publicorum. Et dicit mendacium jocosum aut officiosum, non esse mortale viris perfectis privatis, sed posse tamen concedi quod perfectis publicis esset mortale sic mentiri, quia tolleretur omnis fides, nam cum tales viri sint conservatores veritatis, si deprehenderentur mentiri, non haberetur ipsis fides, et multo minus aliis, quod esset magnum veritatis detrimentum, et valde scandalosum. Sed in fine ejusdem quaestionis de hoc ipso videtur dubius, ostenditque modum quo salvari possit, quod nec hujusmodi perfectis talia mendacia essent mortalia, et concludit quaestionem his verbis: Quidquid autem horum sit (peccentne scilicet, an non peccent perfecti publici) viro tamen, qui perfectionem profitetur, summopere cavendum est omne mendacium.

Ex quibus patet praemissam sententiam non esse in ea generalitate, in qua a Scoto proponitur, sancti Bonaventurae ; sed cujuscumque sit, impugnatur breviter hic a Doctore unica ratione, quia vir perfectus ex eo praecise, sive sit perfectus perfectione Religionis aut voti, sicut sunt Religiosi, sive perfectione charitatis et tranquillitatis, non habet obligationem specialem sub mortali vitandi jocosa mendacia aut officiosa: sed talia mendacia non possunt esse ipsi peccata mortalia prae aliis hominibus, nisi haberet obligationem specialem ea vitandi ; ergo non sunt ipsi talia. Minor probatur, quia non potest ostendi ex quo capite haberet illam specialem obligationem.

Dices ex capitibus praemissis pro fundamento dictae sententiae id colligi, quia habet quis obligationem non vilificandi statum suum, nec scandalizandi alios. Contra, quia non obligatur quis sub mortali ad non vilificandum suum statum leviter, nec ad non scandalizandum alios scandalo veniali : nam si quis diceret se vix posse continere quin leviter excederet in aliqua curiositate, aut in somno, vel confabulatione, vilificaret aliquo modo suum statum, et aliquo modo leviter scandalizaret alios, nec tamen peccaret mortaliter: ergo quod vir perfectus mentiendo vilificaret suum statum, aut scandalizaret alios, non sufficit ut propterea dicatur peccare mortaliter, nisi ostendatur quod id faciendo vilificaret graviter suum statum, aut scandalizaret alios graviter, sed hoc ostendi nequit ; ergo non est unde colligatur quod mentiendo sic peccet mortaliter, aut quod habeat obligationem sub mortali cavendi talia mendacia. Haec confirmabuntur per sequentia.