QUAESTIO I.

Utrum nomen persona in divinis dicatur secundum substantiam, an secundum relationem.

Et quod persona dicatur secundam substantiam, videtur:

1. Ex verbis Augustini septimo de Trinitate : " Idem est Deo esse et personam esse". Et iterum; " Cum dicimus personam Patris, non aliud dicimus quam substantiam Patris ": ergo persona nihil aliud dicit quam substantiam, ergo persona dicitur secundum substantiam.

2. Item, Anselmus in fine Monologii : "Quot sunt personae, tot sunt substantiae ": ergo nomen personae dicitur secundum substantiam.

3. Item, Hugo de sancto Victore in libro de Sacramentis, in prima parte libri secundi : Unam solum nomen est substantiale, quod de singulis dicitur singulariter, in summa tamen non dicitur singulariter, sed pluraliter pronuntiatur, ut persona: ergo hoc nomen persona est nomen substantiale.

4. Item, Boethius in libro de Duabus naturis et una persona Christi personam definiens dicit,

quod "est rationalis naturae individua substantia "; sed si substantia praedicatur in recto, et non per accidens, sed secundum se; tunc ergo persona dicit substantiam secundum omnes doctores.

5. Item, hoc ipsum videtur ratione, et hoc per divisionem. Boethius enim venando definitionem personae dicit, quod aut est substantia, aut accidens; et dicit, quod non est accidens; ergo substantia. Si igitur persona in his inferioribus dicit substantiam et quid per se existens; ergo et in Deo.

6. Item, hoc videtur per eius absolutionem, quoniam omne nomen, quod dicitur ad se, dicit substantiam in divinis, quia tale non secundum relationem dicitur; sed hoc nomen persona est hujusmodi. Hoc patet; et Augustinus dicit septimo de Trinitate : " Ad se quippe dicitur persona, ut bonas et magnus ": ergo etc.

7. Item, hoc videtur per Ecclesiae responsionem; quia omne nomen, quod convenienter respondetur ad quaestionem factam per quid, indicat substantiam , quia quid quaerit substantiam ; sed hoc nomen persona ab Ecclesia haereticis responsum est quaerentibus, quid tres, sicut dicit Augustinus et Magister : ergo indicat substantiam.

8. Item, hoc videtur relationis abstractione. Intelligamus, quod nulla relatio sit in divinis, et quod in una sola hypostasi sit divina natura, sicut intelligunt gentiles; tunc constat , quod adhuc est intelligere naturam intellectualem et habentem illam, ergo et personam et naturam; ergo si, circumscripta omni relatione, salvus est intellectus personae, persona non dicitur secundum relationem. Et dicitur secundum relationem vel secundum substantiam; ergo dicitur secundum substantiam.

Contra; 1. Boethius in libro de Trinitate , in fine; "Si personae divisae sunt, necesse est vocabulum, quod ex personis trahit originem, ad substantiam non pertinere". Si ergo quae trahunt originem a personis non pertinent ad substantiam, multo fortius nec nomen personae.

2. Item, Richardus de sancto Victore dicit, quod " persona idem est, quod per se existens, iuxta quendam singularis existentiae modum naturae rationalis "; sed singularis modus existentiae est relatio in divinis; ergo etc.

3. Item, ratione videtur, quia omne nomen, quod recipit multitudinem vel plurificationem, pertinet ad relationem, quia secundum omnes substantia semper remanet indivisa. Et Boethius dicit, quod " substantia continet unitatem, relatio multiplicat trinitatem ": si ergo nomen personae est multiplicabile, patet quod dicitur secundum relationem.

4. Item, omne nomen de se importans distinctionem dicitur secundum relationem; sed nomen personae de se importat distinctionem, quia persona est hypostasis proprietate distincta; et Boethius dicit, quod " est individuat, et individuatio non est aliud quam distinctio; ergo etc

CONCLUSIO.

Persona in divinis dicitur tum secundum substantiam, tum secundum relationem; de generali intellectu dicitur principalius secundum substantiam quam secundum relationem; de speciali vero intellectu dicitur in Deo secundum relationem.

Respondeo; Dicendum , quod aliqui voluerunt solvere distinguendo significationem personae secundum diversitatem numeri, ut in singulari diceretur secundum substantiam, in plurali secundum relationem .

Sed haec solutio neque valet in se, neque ad propositum. In se quidem non valet, quia omne plurale geminat suum singulare , ergo non mutat significationem. Ad propositum non valet, quia dicitur in singulari; alia persona Patris, alia Filii, quod dici non posset, si esset terminus substantialis, cum non sit alia substantia Patris, alia Filii.

Alii voluerunt solvere per distinctionem significationis secundum diversa tempora, videlicet, quod ante responsionem Ecclesiae diceretur substantialiter et secundum substantiam, post responsionem diceretur secundum relationem.

Sed haec solutio in se non valet nec ad propositum. In se non valet, quia Ecclesia aliqua ratione respondit magis illud nomen quam aliud substantiale; et tunc non imposuit significationem; ergo responsio Ecclesiae nihil; facit ad mutationem significationis. Ad propositum non valet, quia secundum significationem, quam habet post responsionem Ecclesiae, loquuntur doctores, et currunt rationes ad utramque partem.

Et propterea est intelligendum, quod persona dicitur rationalis naturae suppositum proprietate distinctum, secundum omnes, qui intelligunt eius significationem specialem; sed suppositum rationalis naturae constat esse substantiam, proprietatem distinguentem constat esse relationem. Cum ergo per.

sona utrumque importet, scilicet suppositum et proprietatem, necesse est dici secundum substantiam et secundum relationem. Et cum dicatur secundum substantiam et secundum relationem, principalius dicitur secundum substantiam, quantum est de generali et primo nominis intellectu. Persona enim dicit suppositum certum substantiae, sive in Deo sive in creaturis. Et huic consonat ipse modus dicendi a parte nominis. Sed quantum est de speciali et ultimo nominis intellectu, quia dicit suppositum distinctum proprietate, quae est relatio, dicitur in Deo secundum relationem. Et hinc est, quod Sancti et doctores dicunt, nomen personae secundum substantiam dici, licet etiam secundum relationem dicatur.

Sed obiiciet aliquis; cum isti modi, scilicet dici secundum substantiam, et dici secundum relationem, dividant nomina divina ex opposito, ut videtur ; aut non poterunt inveniri in eodem, aut illud nomen implicat in se opposita.

Et propterea intelligendum, quod, sicut dicit Richardus de sancto Victore , dicit secundum substantiam est dupliciter: aut indicando substantiam secundum naturam communem, et sic dicitur homo secundum substantiam; aut indicando substantiam ut suppositum certum, ut quidam homo. Primo modo dicere substantiam est dicere quid, secundo modo est dicere aliquem. Dico ergo, quod nomen essentiae vel substantiae dicitur secundum substantiam, quia indicat naturam communem; sed persona dicitur secundum substantiam, quia indicat suppositum certum et distinctum. Natura autem communis non multiplicatur nec refertur; et ideo quod dicit substantiam secundum naturam communem ita dicitur ad se, quod nullo modo potest dici secundum relationem; et hoc quidem modo dividitur ex opposito. Suppositum autem sive hypostasis natum est plurificari et ad aliud comparari et ita referri. Et quod sic dicitur secundum substantiam, nihil impedit ratione relationis superadditae dici secundum relationem; et hoc vult dicere Richardus de sancto Victore.

Patet ergo responsio ad obiecta omnia secundum utramque partem. Concedendum est enim, nomen personae secundum substantiam dici, ut explicatam est, sicut dicunt Sancti et rationes probant;

ita enim intelligunt dici secundum substantiam. Concedendum est nihilominus, dici secundum relationem, licet non ita principaliter, sicut probant rationes sequentes, quoniam multitudo relationum plurificat ipsam personam.

7. Ad illud tamen quod obiicitur, quod respondetur ad quaestionem factam per quid, quia ex hoc posset concludi , quod non tantam dicit substantiam ut suppositum, sed etiam ut naturam communem; dicendum, quod quid aliquando quaerit essentiam, supposito, quid est quod per nomen dicitur, ut; quid est homo? Et quod respondetur ad hanc quaestionem indicat substantiam pure et essentiam, quando est quaestio de substantia. Aliquando, supposita voce indeterminate, quaerit, quid per nomen dicitur, sicut si dicatur: Brunellus currit, et quaeratur; quid Brunellus? utrum scilicet homo, vel asinus. Aliquando, supposita quidditate et significatione, quaerit de eo, respectu cuius dicitur nomen dependens, ut si dicatur; albi currunt, et quaeratur, quid albi? potest responderi; homines, vel asini. Et hoc modo quaesierunt haeretici; quid tres? Quia beatus Ioannes dixerat in prima Canonica, capitulo quinto : Tres sunt qui testimonium dant etc., quaesierunt: quid tres?

cum sit adiectivum sine substantivo; et tunc magis quaerit suppositum quam essentiam

et ideo suppositum est responsum, et hoc per nomen persona. Unde, Spiritu sancto suggerente, peroptime et nobiliter et catholice, sicut dicit Richardus , respondit Ecclesia; et valde bene et instinctu Spiritus sancti, sicut dicit Richardus, magis respondit hoc nomen quam aliud.

Sed tunc posset quaeri: quare haereticus non quaesivit per hoc interrogativam qui? et videtur, quod debuisset Si enim quaerebat de supposito, et qui quaerit de supposito; debuit quaerere: qui tres?

Et ad hoc est responsio, quod qui quaerit de supposito certo, sive reali; et de illo non quaerebant, quia in eadem auctoritate subditur : Pater, Verbum et Spiritus sanctus; sed quaerebant de supposito , respectu cuius hoc quod est tres significatur in adiacentia: et ideo magis quaesierunt: quid tres, quam qui tres. Sic enim oportuit unico nomine respondere, et ipsi hoc quaerebant.

8. Ad ultimum argumentum, quia non recte procedit, patebit melius infra responsio. Tamen potest dici, quod, etsi intellectus personae possit abstrahi ab hac proprietate determinate, tamen de suo generali intellectu, claudit intellectum proprietatis ; et quia in divinis proprietas est relatio, ideo de generali intellectu claudit relationem. Unde sicut haec persona in divinis, quae est Pater, non potest abstrahi a paternitate, quae est relatio personalis, salva sua personalitate; sic nec persona a relationis intellectu in generali . Et sic patet, quod non sequitur, quod dicatur secundum substantiam tantum.