QUAESTIO II.

Utrum recte a Boethio definita ait persona, quod sit rationalis naturae individua substantia, et utrum haec ratio conveniat divinis personis.

Secundo quaeritur de hoc nomine persona, quid sit secundum definitionem; et definit eam Boethius sic; " Persona est rationalis naturae individua substantia ". Et quod ista definitio sit conveniens divinae personae, ostenditur;

1. Per intentionem auctoris, quia Boethius intendit agere de persona Christi; constat autem, personam Christi esse increatam; ergo intendit assignare rationem personae divinae sive increatae.

2. Item, quod haec sit ratio personae in divinis, videtur; nam in Deo constat ponendum esse suppositum incommunicabile, et hoc suppositum est substantia divina, et hoc etiam est rationalis naturae; et non convenit ei, nisi de quo dicitur persona; ergo est eius ratio, ut videtur.

Contra; 1. Omnis definitio dicit aggregationem, cum constet ex pluribus , alioquin esset ibi nugatio; in simplici autem nulla est aggregatio: ergo nullam simplex est definibile. Sed persona in divinis est omnino simplex; ergo etc Si dicas, secundum quod dicunt aliqui, quod quamvis sit simplex secundum rem, tamen non est simplex secundum rationem; contra; aut illi rationi respondet aliquid in re, aut nihil; si aliquid: ergo aliqua compositio est in re; si nihil; ergo ratio omnino vana est. Sed propter rationem vanam non est aliquid definiendum; ergo etc.

2. Item, ratione suarum partium non videtur convenire divinae personae. Nam rationale est differentia animalis; ergo cui non convenit esse animal, non convenit natura rationalis. Sed animal non convenit Deo, cum sit species corporis; ergo nec hoc quod est rationale.

3. Item, videtur quod substantia non dicatur in recto de persona, quia, multiplicato definito, necesse est multiplicari definitionem et partes definitionis: ergo si persona est substantia, cum sint plures personae, ergo plures substantiae.

Si tu dicas, quod substantia stat ibi pro hypostasi; contra: hypostasis dicitur substantia individua, sicut dicit Boethius : ergo sicut est nugatio, si diceretur; homo rationalis, sic et in praedicta notificatione.

Quaeritur ergo, utrum hoc nomen substantia stet pro communi, vel pro hypostasi .

4. Item, videtur non esse convertibilis. Nam anima hominis est naturae rationalis substantia individua; ergo etc.

Ultimo quaeritur, cum assignentur diversae definitiones de persona , quomodo differunt.

CONCLUSIO.

Definitio illa Boethii est bona et conveniens divinis personis.

Respondeo; Dicendum, quod, sicut patet ex intentione auctoris, haec definitio personae convenit et assignatur divinae personae.

1. Ad illud vero quod obiicitur, quod simplex non est definibile; dicunt aliqui, quod dupliciter est aliquid definire. Uno modo in recto et per differentiam dicentem positionem, ut cum dicitur; homo est animal rationale, mortale; et hoc modo veram est, quod definitio dicit aggregationem et compositionem , et hoc modo solum aggregatum est definibile Alio modo contingit aliquid definire in obliquo et per differentiam dicentem privationem, ut cum dicitur; simitas est curvitas nasi; et tunc non significatur, substantiam rei aggregari ex diversis, quoniam quod ponitur in obliquo non intrat essentiam de necessitate. Ulterius, differentia privans non ponit aliquam compositionem sive appositionem; et talis est dicta ratio. Nam hoc quod rationalis naturae cadit in obliquo, et haec differentia individua non ponit, sed privat.

Sed haec responsio non potest stare. Primum quidem, quia quod definitur per obliquum, aut definitur sicut accidens per substantiam, aut sicut per rem eiusdem generis; sed sive sic, sive sic, est ibi additio. Nam definitiones accidentium, sicut dicit Philosophus , sunt ex additamento. Similiter, si per rem eiusdem generis; tunc ergo intrat essentiam et non dicit totam, cum sit pars definitionis; ergo necesse est, illud quod apponitur, aliquid addere secundum rem, et ita sive in recto, sive in obliquo necesse est dicere aggregationem.

Et propter hoc dicendum aliter, quod haec ratio, intellecta de persona creata, est notificatio dicens aggregationem. In Deo autem non dicit aggregationem secundum rem, sed secundum intelligendi rationem; quae tamen non est vana, eo quod omnia, quae dicuntur in ratione personae, inveniuntur in Deo, licet non per diversitatem.

Et hoc quidem potest intelligi sic. In creaturis specificatio per additionem complentem est , individuatio per additionem sive appositionem contrahentem. Et ideo, cum dicitur substantia individua, individuum realiter addit supra substantiam, unde et substantia individua supra naturam; et ideo necesse est, esse compositam personam in creatura. Sed in Deo est individuatio vel distinctio per solam originem. Et quia persona oritur se ipsa, ideo nulla est ibi omnino additio, sed plurificatio, et per plurificationem distinctio et individuatio; et ideo nec individua addit supra substantiam, nec substantia supra naturam. Ideo vere dicitur et vera est ratio intelligendi; et notificatio ista convenit personae divinae, nec significatur in ea aliqua compositio; unde tenet rationem cuiusdam notificationis et cadit a ratione definitionis, quia nec Deus nec divina persona est definibilis, est tamen cognoscibilis, et notificabilis.

2. Ad illud quod obiicitur de differentiis positis, sive de membris, dicendum, quod rationale dicitur uno modo, quod habet potentiam discernendi bonum a malo, verum a falso

et sic Deo et creaturae convenit ; alio modo, quod habet potentiam discernendi per inquisitionem et collationem et discursum

et hoc est animae coniunctae carni. Et sic differentia talis primo modo ponitur in definitione, sed secundo modo obiicit.

3. Ad illud quod obiicitur, quod substantia individua dicitur in recto; dicendum, quod numeratur, sicut persona. Nam, sicut dicit Anselmus , plures substantiae sunt individuae, sicut plures personae.

Ad illud quod quaeritur, utrum hoc nomen substantia stet pro communi, aut pro hypostasi; consuevit tripliciter responderi.

Primo modo sic, quod substantia stet pro communi. Et si tu obiicias, quod illa non individuatur; dicunt, quod differentia adveniens respicit substantiam ratione suppositi, non ratione formae, ut patet, cum dicitur; animal individuum.

Sed haec responsio non videtur conveniens, quia hoc nomen substantia, secundum quod stat pro communi, non supponit personam. Unde haec est falsa; essentia generat; et haec: substantia generat.

Secundo modo dicitur, quod substantia ibi tantum valet quantum hypostasis; nec est nugatio. Nam individuatio attenditur in persona quantum ad triplicem incommunicabilitatem , scilicet per praedicationem, et haec convenit hypostasi; et per compositionem, quia non est alteri componibilis; et per unionem, prout aliquid unitur digniori. Et ita differentia individua dicit istas duas incommunicabilitates Unde patet, quod non est ibi nugatio; patet etiam, quod definitio est convertibilis. Per istam duplicem incommunicabilitatem excluditur anima hominis, quae est alii componibilis, et humana natura in Christo, quae est unita digniori.

Sed tamen, licet illud rationabiliter sit dictum, adhuc restat quaestio de hypostasi, quia hypostasis est substantia individua. Quaeritur similiter, quomodo ibi accipiatur substantia, et non potest accipi pro communi, nec pro hypostasi .

Et propter hoc dicitur tertio, quod hoc nomen substantia stat ibi, secundum quod substantia dividitur in substantiam primam et secundam , et ita in quadam communitate ad substantiam universalem et particularem; et illud colligunt ex verbis Boethii, quando venatur definitionem personae per praedictam divisionem substantiae, ut ibi patet . Unde hoc nomen individua coarctat illam indifferentiam illius nominis, ut stet pro substantia prima; et sic non est ibi nugatio nec substantiae communis individuatio.

4. Ad illud quod ultimo quaeritur de assignatione definitionum, dicendum, quod persona definitur a Boethio sic: persona est rationalis naturae individua substantia; a Richardo sic: persona est intellectualis, naturae incommunicabilis existentia. Definitur etiam alio modo sic; persona est existens per se solum iuxta singularem quendam rationalis existentiae modum. A magistris definitur sic; persona est hypostasis distincta proprietate ad nobilitatem pertinente.

Et notanda est differentia harum definitionum; quia Boethius et magistri definiunt personam, secundum quod communiter dicitur in Deo et in creaturis; sed Boethius magis considerat rationem rei, magistri vero adhuc rationem translationis. Definitiones vero Richardi sunt personae, prout est in divinis praecipue; sed una est propria assignatio, alia vero definitionis Boethii expositio sive correctio .

Posset tamen dici, quod omnes idem dicunt, differunt tamen secundum modum dicendi; quia definitio Boethii fuit data et videbatur improprietatem sonare; ideo posuit Richardus aliam magis per propria verba; et sic usque ad quartam.