PARTICULA II.

Utrum Angeli ex naturali cognitione possint cognoscere futura ?

Deinde quaeritur, Utrum ex naturali cognitione possint cognoscere futura?

Et videtur, quod sic.

1. Isidorus in libro de Institutione Ecclesiastica: " Triplici praescientiae acumine vigent daemones, scilicet subtilitate naturae, experientia temporum, revelatione supernorum spirituum. " Cum ergo non reveletur nisi quod scitur, et Angeli boni revelent malis spiritibus futura, ipsi sciunt futura per naturalem cognitionem.

2. Adhuc, Augustinus in libro II super Genesim ad litteram : " Aliquando ipsi nefandi spiritus quae ipsi facturi sunt, divinando praedicunt. Angeli vero ex prima potestate naturae potuerunt cognoscere futura quae per ipsos fienda erant. " Ex hoc accipitur, quod et Angelus bonus, et Angelus malus potestatem habet faciendi futura: sed minus est cognoscere, quam facere: ergo multo magis habent praecognitionem futurorum.

3, Adhuc, Augustinus in libro Retractationum: " Compertum est, quod millia futura praedicunt mali Angeli quem- admodum eveniunt: " sed melior est cognitio boni Angeli, quam mali: ergo multo magis possunt hoc boni Angeli, quam mali: nihil autem praedicitur, nisi quod praescitur: ergo ex naturali cognitione possunt praecognoscere futura.

4. Adhuc, Gregorius Nyssenus in libro de Homine, inducit dictum Socratis dicentis, per circulationes triginta sex millium annorum variari mundum, ita quod dii quorum vita longa est, experientia unius circulationis praedicebant multa futura in alia circulatione quae similis illi erat: sed dii Gentium sunt daemonia, ut dicit Psalmista, Psal, xcv, 5. Si ergo daemones possunt hoc, multo magis boni Angeli naturali cognitione.

5. Adhuc, Augustinus in libro IX. de Civitate Dei : " Quorumdam signorum nobis occultorum majore experientia multo plura daemones, quam homines futura prospiciunt . " Et ex hoc sequitur idem: quia vigor naturalis intelligentiae major est in bonis Angelis, quam in malis.

In contrarium est, quod

1. Futura singularia incerta sunt, nec cognosci possunt, nisi ab eo in quo contingenter non sunt, sed sunt idem quod ipse cognoscens: et hoc est solus Deus: solus ergo Deus est qui potest habere cognitionem futurorum contingentium.

2, Adhuc, Futura contingentia non possunt cognosci, nisi per causam, quia futurum in se non est. Dicit, enim Aristoteles in IV Physicorum, quod futurum nondum est: nihil est causa futurorum certa et stans nisi Deus: ergo nihil cognoscit futura nisi Deus.

Adhuc, Dionysius dixit, quod " Deus multa cognoscit unite, et contingentia certitudinaliter: " certitudinaliter ergo futura contingentia non novit nisi Deus: non ergo Angelus, sive bonus, sive malus.

4. Adhuc, Aristoteles dicit, quod nullus ignorat seipsum nisi insipiens: causa ergo faciens aliquid per intellectum, non ignoravit seipsam facientem: solus Deus est causa faciens futura et cognoscens: ergo si solus novit futura, non ergo Angelus bonus vel malus.

5. Adhuc, Si Angeli boni vel mali cognoscerent futura, cum futura in se non sint, et ita in proprio genere cognosci non possunt, oporteret quod in Angelis esset aliquid, in quo sicut in causa essent futura: sicut videmus, quod artifex cognoscit futura per artem suam operanda: quia sunt in ipso per rationem et ordinem artis. Nihil talium est in Angelis bonis vel malis. Ergo videtur, quod nec Angeli boni vel mali cognoscant futura.

6. Quidam tamen adhuc objiciunt dicentes, quod certior est cognitio in Angelis bonis et malis, quam in hominibus: sed quidam homines, astronomi scilicet, praecognoscunt quaedam futura de imbribus, et ventis, et dispositione totius vitae et ordine: et de hoc scripserunt et libros et artem, sicut Ptolemaeus in libro qui Arabice dicitur Alarka, et Latine Quadripartitum, ubi per artem docet quid in singulis in tali vel tali constellatione natis futurum sit: et quid futurum sit, et quid civitatibus et regnis per artem docet in libro centum viginti quaestionum. Si ergo hoc homo potest cognoscere: cum potentior in cognitione naturali sit Angelus tam bonus quam malus, multo magis potest cognoscere Angelus, et sic futura praecognoscit.

Solutio. Respondendum est ad hoc per auctoritatem Augustini in libro Xi Civitate Dei , ubi sic dicit: " Aliud est temporalibus temporalia, et mutabilibus mutabilia conjectare, eisque temporalem et mutabilem modum suae voluntatis et facultatis inserere, quod daemonibus certa ratione permissum est. Aliud autem in aeternis incommutabilibus Dei

legibus, quae in ejus sapientia vivunt, mutationes temporum praevidere, Deique voluntatem quae tam certissima quam potentissima est, divini spiritus ejus participatione cognoscere, quod sanctis Angelis recta discretione donatum est. "

Unde distinguendum est de cognitione futurorum.

Est enim cognitio futurorum certa et per certam causam. Et hanc non habet nisi Deus, qui stans et certa et immobilis causa est omnium eorum quae fiunt, ut dicit Dionysius. Et si aliquid a se factorum ignoraret, oporteret quod causa in illa parte vacua esset ab illo effectu: hoc enim expresse dicit Dionysius in libro de Divinis nominibus .

Est iterum cognitio futurorum per contemplationem in Verbo, quod ars factiva est omnium futurorum, ut dicitur, Joan. i, 3 et 4: Omnia per ipsum facta sunt,, et sine ipsa factum est nihil quod factum est. In ipso vita erat, et vita erat lux hominum. Et sic quaedam futura, scilicet ad quae illuminat Verbum, possunt cognoscere Angeli sancti contemplantes in, Verbo.

Est iterum cognitio futurorum in habitibus concreatis Angelis, qui sunt similitudines sive rationes universalis ordinis artis, qua fit, regitur et disponitur mundus. Et in hac similitudine sive specie per naturalem cognitionem multa cognoscunt Angeli de futuris.

Est iterum cognitio conjecturalis per signa sive caelestia, quae sunt in motibus astrorum, vel in effectibus eorum, in elementis et elementatis, quae per experientiam accipiuntur: sicut dicit Ptolemaeus in Centilogio, quod prognosticator qui a stellis secundis prognosticandi rationem accipit, saepe veriora dicit. Et vocat stellas secundas, impressiones astrorum resultantes in elementis et elementatis: sicut est illud Avicennae, quod multa caesaries durorum et nigrorum pilorum in juventute, maniam signat in pro- cessu aetatis: significat enim melancholiam nigram in cerebro, quae processu temporis maniam inducit. Et sicut est illud Aristotelis in Problematibus, quod austrinis existentibus in aestate et autummo, moribunda erit hiems, maxime in mulieribus et parvulis: signat enim dominium phlegmatis et abundantiam quod maxime dominetur in mulieribus et parvulis: in mulieribus propter sexum, et in parvulis propter aetatem: et hoc tempore phelgmatis quod hiems est, abundabit, et perimet. Et hanc scientiam futurorum habent homines, et multo magis daemones, qui vivaciores habent sensus et intelligentias ex talibus signis conjecturandi futura.

Harum cognitionum prima certissima est et infallibilis et universalis. Secunda certa, sed non universalis: quia lux Verbi non illuminat, nisi ad quae vult, et sicut vult. Tertia probabilis est, et non certa: futura enim contingentia non sunt in similitudinibus concreatis Angelis per modum certitudinis, sed per modum probabilitatis. Quarta nihil habet certitudinis, sed quiddam conjecturalis probabilitatis. Propter quod et ipse Ptolemaeus dicit, quod divinans in astris non certitudinaliter debet praedicere: effectus enim talium signorum non veniunt ad generata, nisi per aliud et per accidens, et saepe possunt impediri non solum per omnipotentem Dei voluntatem, sed etiam per causas naturales in contrarium disponentes, et aliquando per operationem sapientis hominis.

His habitis, facile est respondere ad objecta.

Ad primum ergo dicendum, quod Angeli boni sciunt futura vel in Verbo vel in habitibus concreatis, et sic revelant ea: sed haec cognitio probabilis est et particularis.

Ad aliud dicendum, quod ex illa auctoritate non sequitur, nisi quod quaedam, particularia praedicunt, quae a Deo facere permittuntur.

Ad aliud eodem modo dicendum est: Angeli enim mali non nisi conjecturaliter praedicunt quaedam futura, quae ex eisdem conjecturis et habilibus concreatis melius praedicunt Angeli boni per naturalem cognitionem.

Ad aliud dicendum, quod talis praedictio non est nisi ex conjecturis. Et bene concedimus, quod talem praescientiam melius habent Angeli naturali cognitione, quam daemones: quia daemones etiam naturalem cognitionem habent obscuratam per peccatum. Tamen in praehabitis. ubi de aeternitate mundi disputatum est, probatum est, quod in hoc non bene dixit Socrates.

Ad aliud dicendum, quod ex illa auctoritate nihil aliud accipitur, nisi quod conjecturaliter praecognoscunt futura et ex signis, et hoc verum est.

Ad id quod objicitur in contrarium, dicendum, quod bene probatur per hoc, quod solus Deus certitudinaliter praecognoscit futura contingentia.

Eodem modo dicendum est ad dictum Aristotelis: solus enim Deus qui facit contingentia et necessaria, novit ea certitudinaliter et per seipsum ut causam stantem et necessariam.

Ad sequentia tria eodem modo dicendum est: quia non cognoscunt futura, nisi conjecturaliter et probabiliter.

Ad ultimum dicendum, quod per hoc non probatur, nisi quod homo et Angelus et bonus et malus futura de dispositione hominis et mundi conjecturaliter et probabiliter possunt cognoscere, et non certitudinaliter: et Angelus melius cognoscit quam homo: et bonus Angelus melius quam malus.