MEMBRUM IV.

Utrum Angelis aliquid sit additum in confirmatione, et quid sit illud ?

Deinde quaeritur, Utrum aliquid sit eis additum, et quid in confirmatione ?

Hanc enim quaestionem disputat Magister in libro II Sententiarum, distinct. V, ibi, Post haec consideratio adducit.

Et quaeritur, Quid sit confirmatio Angelorum, et quid etiam obstinatio malorum ? Et dicit sic: " Post creationem namque quidam mox conversi sunt ad creatorem suum, quidam aversi. Converti ad Deum, fuit ei charitate adhaerere: averti, odio habere, vel invidere. " Et infra eodem capitulo: " Haec est ergo conversio et aversio, qua divisi sunt qui natura boni erant: ut sint alii supra illud bonum per justitiam boni, alii illo naturali bono corrupto per culpam mali. Conversio justos fecit, et aversio injustos. Utraque fuit voluntatis, et voluntas utriusque libertatis. " Ex hoc accipitur, quod sola voluntas libera sufficit eis ad conversionem: nihil ergo additum est gratiae, qua converterentur et confirmarentur.

2. Adhuc, II Sententiarum, distinct. V, cap. Habebant enim, dicit sic: " Poterant voluntate eligere quodlibet, et ratione judicare, id est, discernere: in quibus constat liberum arbitrium. Nec creati sunt volentes averti, vel converti: sed habiles ad volendum hoc, vel illud: et post creationem spontanea voluntate alii elegerunt bonum, alii malum. Et ita discrevit Deus lucem a tenebris, sicut dicit Scriptura , hoc est, Angelos bonos a malis: et lucem, appellavit diem, et tenebras noctem: quia bonos Angelos gratia sua illuminavit, malos vero excaecavit. " Ex hoc accipitur., quod sola voluntas sufficit eis ad conversionem, et ad meritum vitae aeternae.

3. Adhuc, Ibidem, in cap. illo, Post haec consideratio : " In conversis quasi in speculo relucere coepit Dei sapientia, qua illuminati sunt; aversi vero excaecati sunt. Et illi quidem conversi sunt et illuminati a Deo gratia apposita: isti vero sunt excaecati, non immissione malitiae, sed desertione gratiae a qua deserti sunt: non ita quod prius dedita subtraheretur, sed quia numquam est apposita ut converterentur. " Ex hoc accipitur, quod etiamsi gratia apposita est bonis, post conversionem apposita est, et non ante.

Contra:

II Sententiarum, distinct, V cap. C, " Si autem quaeritur, Utrum post creationem conversis aliquid collatum sit per quod converterentur, id est, diligerent Deum. ? Dicimus, quia est eis collata gratia cooperans, sine qua non potest proficere rationalis creatura ad meritum vitae. " Sed ibidem dicit, quod " converti ad Deum, fuit ei charitate inhaerere, " hoc est, diligere Deum propter se et super omnia. In hunc actum non potest rationalis creatura sine gratia addita. Ergo oportuit, quod ante conversionem gratia eis adderetur, qua converterentur.

Ulterius quaeritur de dieto Prosperi, qui in libro de Contemplatione dicit, quod " de tali conversione facta est eis felix necessitas ut de caetero averti non possent, "

Gratia enim hujus quaeritur, Utrum haec necessitas sit coactionis, vel non ? Si per coactionem est: tunc non erit pars beatitudinis, sed potius miseriae. Coactio enim est, quando aliquid violenter tenetur in hoc quod est contrarium naturae et voluntati. Si autem ex voluntate est: tunc ut dicit Augustinus in libro V de Civitate Dei contra Tullium , non erit sub necessitate. Dicit enim sic: " Quidquid est ex voluntate, non est ex necessitate: quidquid autem non est ex necessitate potest, aliter esse: si autem potest aliter esse, Angelus conversus potest averti, quod falsum est, et contra fidem, Luc. xvi, 26: Inter nos et vos chaos magnum firmatum est, ut hi qui volunt hinc transire ad vos, non possint, neque inde huc transmeare. "

Si quis dicat, quod immobilitas necessitatis hujus est ex praesentia Dei, quam habent boni Angeli, facie ad faciem Deum videntes.

Contra: Ante casum daemonum aequaliter erant, innocentes, et illi qui postea ceciderunt, et illi qui steterunt: ergo non esset ratio, quare paenitentem exhiberet se Deus illis qui steterunt, et non illis qui corruerunt. Si ergo praesentia Dei contulit stantibus, quod cadere non potuerunt, eadem praesentia contulit etiam cadentibus, quod cadere non potuerunt, quod falsum est.

Solutio. Dicendum, quod pro certo Angeli boni efficaciter converti non poterant sine gratia apposita: quam gratiam in libro II Sententiarum,, distinct. V, cap. Si autem quaeritur, vocat Magister gratiam cooperantem. Distinguit enim Augustinus gratiam in duo, scilicet gratiam, operantem, et gratiam cooperantem. Et vocat gratiam operantem, in qua solus Deus operatur in nobis sine nobis, quae est gratia justificationis impii: justificationem enim impii Deus operatur in nobis sine nobis, Isa, xliii, 25: Ego sum, ego sum ipse qui deleo iniquitates tuas propter me. Luc, v, 21: Quis potestdimittere peccata, nisi solus Deus? Et hac gratia non indiguit Angelus: omnes enim erant justi justitia innocentiae naturalis. Gratia autem cooperans est, quae cooperatur cum libero arbitrio: sicut virtus gratuita elevat potentiam liberi arbitrii, ut efficaciter et meritorie velit et possit in bonum, quod supra se est, quod est bonum aeternum, hoc est, Deus. Et cum converti sit per amorem Deo inhaerere propter se super omnia, converti actus meritorius est et charitatis. In hunc actum non potuit Angelus ex solis naturalibus, sed indiguit gratia cooperante: quae stantibus est apposita ex merito congrui, non ex merito condigni: congruum enim fuit, ut illis qui ex solis naturalibus bonum aeternum elegerunt, apponeretur gratia qua illud efficaciter obtinere possent: et nihilominus justum et congruum fuit, ut illis qui libertate voluntatis se a bono illo averterunt, et ad bonum commutabile per illicitum amorem conversi sunt, delectatione propriae voluntatis contra Deum, gratia illa non apponeretur, qua umquam adjuvari possent ad conversionem ad incommutabile bonum. Dicit enim Damascenus, et, in praecedentibus habitum quod non est de Angelo sicut de homine. Angelus aversus converti non potest, nec conversus averti potest, sicut nec homo post mortem susceptibilis est poenitentiae.

Et per hoc patet solutio ad primam partem quaestionis. Quod enim Magister videtur dicere ex verbis Augustini, quod conversio fuerit ante gratiam, intelligitur de illa conversione electionis, qua ex libero arbitrio elegit bonum incommutabile, quamvis ex solo libero arbitrio non posset proficere in illud. Et ista

conversio non fuit meritoria, nisi ex congruo, ut dictum est.

Et per hoc patet solutio ad tria prima.

Ad id quod ulterius quaeritur de verbo Prosperi, dicendum quod illa necessitas sive immobilitas causatur ex tribus secundum Augustinum in Enchiridion : quorum primum est donum perseverantiae, quod tunc actualiter additum est Angelo: et indignum fuisset, quod post perseverantiam mutari posset, et amitti tantum bonum. Matth. xxiv, 13: Qui perseveraverit usque in finem, hic salvus erit. Ad Hebr, xii, 7: In disciplina perseverate. Tamquam filiis vobis offert se Deus. Secundum est immobilitas honestatis Angelicae: inhonestum enim esset, ut Angelus perseveranter conjunctus fini, a fine iterum deflecti posset, cum causam nullam deflexioni dedisset. Tertium est perfectio status: Angelus enim cum conjunctus est tini, non est in via, sed in termino ad quem ducit. In via fuit, in solis naturalibus existens: et incongruum esse videretur, ut cum quis perfecta via finem attigisset, iterum reduceretur ad viam perficiendam ad eumdem finem, ad quem jam feliciter pervenit.

Ad id autem quod objicitur, concedendum quod non est necessitas coactionis, sed immobilitas voluntatis ex tribus dictis causatae: haec enim justitia divina est, quod rationalis creatura in illo bono perseveret, et ab eo deflecti non possit, ad quod adjuvante Deo sicut ad finem ultimum deducta est.

Ad id quod objicitur de praesentia Dei, concedendum est, quia haec non est causa, sed ea quae, dicta est.