DISTINCTIO XVI.

(Textus Magistri Sententiarum)

De missione Spiritus sancti, quae fit duobus modis, visibiliter et invisibiliter. Nunc de Spiritu sancto videndum est, praeter illam ineffabilem et aeternam processionem, qua procedit a Patre et Filio, et non a seipso, quae sit ejus temporalis processio, quae dicitur missio sive donatio. Ad quod dicimus, quia sicut Filius duobus modis dicitur mitti: uno, quo visibiliter apparuit, altero, quo invisibiliter castis mentibus percipitur ; ita et Spiritus sanctus a Patre et Filio ac a seipso duobus modis procedere sive mitti sive dari dicitur: uno visibiliter, altero invisibiliter. Datus est enim visibilis creaturae demonstratione, sicut in die Pentecostes aliisque vicibus, et datur quotidie invisibiliter illabendo mentibus fidelium.

Prius de illo modo missionis, qui fit visibiliter, agit.

Et primo agamus de illo missionis modo, qui fit visibili specie. De hoc Augustinus 2. lib. de Trinit. ait: "In promptu est intelligere de Spiritu sancto, cur missus et ipse dicatur. Facta est enim quaedam creaturae species ex tempore, in qua visibiliter ostenderetur Spiritus sanctus, sive cum in ipsum Dominum corporali specie columbae descendit, sive cum in die Pentecostes factus est subito de caelo sonus, quasi ferretur flatus vehemens, et visae sunt illis linguae divisae sicut ignis, qui et insedit super unumquemque eorum. Haec operatio visibiliter expressa et oculis oblata mortalibus missio Spiritus sancti dicta est, non ut appareret eis ipsa substantia, qua et ipse invisibilis et incommutabilis est, sicut Pater et Filius, sed ut exterioribus visis corda hominum commota a temporali manifestatione venientis ad occultam aeternitatem semper praesentis converterentur. " Ecce his verbis aperit Augustinus illum modum missionis, qui visibiliter exhibetur, cum tamen ipse Spiritus in sui natura non videatur, qui nec in illis creaturis magis erat quam in aliis, sed ad aliud. In illis enim erat, ut per eas ad homines veniens ostenderetur esse in illis, ad quos illae creaturae veniebant. Non enim Spiritus sanctus temporali motu tunc venit, vel descendit in homines, sed per temporalem motum creaturae significata est spiritualis et invisibilis Spiritus sancti infusio. Et ut apertius dicam, per illum modum missionis Spiritus sancti corporaliter exhibitum monstrata est spiritualis et interior missio sancti Spiritus sive donatio, de qua agendum est.

Cum Filius sit minor Patre secundum formam creatam in qua apparuit, cur non et Spiritus sanctus similiter ?

Sed prius quaerendum est, eum Filius dicatur minor Patre secundum missionem, qua in forma creata apparuit, cur et Spiritus sanctus non dicatur similiter minor Patre, cum in forma creata apparuit?Nam de Filio, quod minor sit Patre secundum formam, qua missus apparuit, aperte ostendit Augustinus in 4. lib. de Trinitate, dicens : " Misit Deus Filium suum factum ex muliere, factum sub lege, usque adeo parvum, ut factum ; eo itaque missum, quo factum. Fateamur ergo factum minorem, et in tantum minorem, in quantum factum, et in tantum factum, in quantum missum. " Ecce habes, quia Filius, in quantum est missus, id est, factus, minor est Patre. Cur ergo Spiritus sanctus non dicitur minor Patre, cum et ipse creaturam assumpserit in qua apparuit? Quia aliter Spiritus assumpsit creaturam, in qua apparuit, aliter Filius. Nam Filius accepit per unionem, Spiritus vero non. Filius enim accepit hominem ita, ut fieret homo ; Spiritus vero sanctus non ita accepit columbam, ut fieret columba. De hoc Augustinus 2. lib. de Trin, ait: " Ideo nusquam scriptum est, quod Deus Pater major sit Spiritu sancto, vel Spiritus sanctus minor Patre, quia non sic est assumpta creatura, in qua appareret Spiritus sanctus, sicut assumptus est Filius hominis, in qua forma ipsius Verbi Dei persona praesentaretur, non ut haberet Verbum Dei, sicut alii sancti Sapientes, sed quod ipsum Verbum erat. Aliud est enim Verbum in carne, aliud Verbum caro, id est, aliud est Verbum in homine, aliud Verbum homo. Caro enim pro homine posita est in eo quod ait: Verbum caro factum est. Non ergo sic est assumpta creatura, in qua apparuit Spiritus sanctus, sicut assumpta est caro illa et humana forma ex Virgine Maria. Non enim columbam vel illum flatum vel illum ignem beatificavit sibique in unitatem personae conjunxit in aeternum. " Ex praedictis aperte ostensum est, secundum quid Filius dicatur minor Patre, et quare Filius dicatur minor Patre, et non Spiritus sanctus.

Quod Filius secundum quod homo non modo Patre, sed Spiritu sancto etiam minor est.

Notandum autem, quod Filius, secundum quod homo factus est, non tantum Patre, sed Spiritu sancto et etiam seipso minor dicitur. Et quod etiam seipso minor dicatur secundum forman servi, Augustinus ostendit 1. lib. de Trinit, dicens: " Erraverunt homines, ea quae de Christo secundum hominem dicta sunt, ad ejus substantiam, quae sempiterna est, transferentes, sicut illud quod ipse Dominus ait: Pater major me est; quod propter formam servi Veritas dicit, secundum quem modum etiam seipso minor est Filius. Quomodo enim non etiam seipso minor factus est, qui seipsum exinanivit, formam servi accipiens ?

Non enim sic accepit formam servi, ut amitteret formam Dei, in qua erat aequalis Patri. In forma ergo Dei, Unigenitus Patris aequalis est Patri. In forma servi etiam seipso minor est. Non ergo immerito Scriptura dicit utrumque, scilicet et aequalem Patri Filium, et Patrem majorem Filio ; illud enim propter Dei formam, hoc autem propter formam servi intelligitur. " De hoc eodem 2. lib. de Trinitate, Augustinus ait: " Dei Filius est aequalis Patri secundum Dei formam, in qua est, et minor Patre secundum formam servi, quam accepit, in qua non modo Patre, sed etiam Spiritu sancto, nec hoc tantum, sed etiam seipso minor inventus est ". " Propter quam, ut idem in Epistola ad Maximum ait: " Non tantum Patre, sed etiam seipso et Spiritu sancto minor factus est et etiam minoratus paulo minus ab Angelis ". " Est ergo Dei Filius, ut ipse ait I. libro de Trinitate, Deo Patri natura aequalis, habitu minor, id est, in forma servi, quam accepit. " His auctoritatibus aperte ostenditur Filius secundum formam servi minor Patre et seipso et Spiritu sancto.

Hilarius aliter dicit, scilicet quod Pater sit major, nec Filius tamen minor.

Hilarius autem dicere videtur, quod Pater sit major Filio, nec tamen Filius sit minor Patre. Pater enim dicitur major propter auctoritatem, quia in eo est auctoritas generationis, secundum quam dicit: Pater major me est) et Apostolus:

Donavit ei nomen quod est super omne nomen. Cum ergo ait: Pater major est me, hoc est ac si diceret, donavit mihi nomen. " Si igitur, inquit Hilarius 9. lib. de Trinit. donantis auctoritate Pater major est, nunquid per doni concessionem minor Filius est? Major itaque donans est, sed minor jam non est, cui unum esse donatur; ait enim: Ego et Pater unum sumus. Si non hoc donatur Jesu, ut confitendus sit in gloria Dei Patris, minor Patre est. Si autem in ea gloria donatur ei esse, qua Pater est, habes et in donantis auctoritate, quia major est, et in donati concessione, quia unum sunt. Major itaque Pater Filio est, et plane major, cui tantum donat esse, quantus est ipse ; cui innascibilitatis esse imaginem sacramento nativitatis impertit, quem ex se in forma sua generat." Audisti, lector, quid super hoc dicat Hilarius, cujus verba, ubicumque occurrerint, diligenter nota pieque intellige.

(Finis textus Magistri.)