ARTICULUS III. Utrum synderesis sit in daemone ?

Tertio quaeritur de synderesi, Utrum ipsa sit in daemone? quia secundum eam est vermis conscientiae.

Et videtur, quod non,

1. Si enim esset in daemone, tunc per naturam esset in ipso: et cum una natura sit boni et mali Angeli, tunc etiam esset in bono Angelo: hoc autem non videtur: synderesis enim, ut dicit Gregorius, proprium actum habet remurmurare malo, et hunc non habet in bono Angelo, quia non habet malum: nec habet in malo, quia non remurmurat malo, sed placet ei: ergo secundum actum proprium nec est in bono nec in malo: omnis autem potentia inest secundum actum proprium: ergo videtur, quod potentia, quae dicitur synderesis, nec sit in bono, nec in malo Angelo.

2. Adhuc, Hieronymus super principium Ezechielis, super illud: Facies aquilae desuper ipsorum quatuor : dicit, quod " per faciem aquilae significatur synderesis in homine: " et non attribuit ipsam Angelo: ergo videtur, quod Angelis non conveniat.

3, Adhuc, Ibidem elicit Hieronymus, quod " synderesis data est homini in adjutorium resurgendi de peccato: " Angelus non resurgit a peccato, quia bonus non peccavit, et malus reparari non potest: ergo videtur, quod synderesis non in insit Angelis.

4. Adhuc, Gregorius super illud Job, i, 15: Evasi ego solus, ut nuntiarem tibi: dicit, quod " synderesis est scintilla conscientiae, quae remurmurat malo, et nuntiat malum quod factum est, " Si ergo conscientia non est in Angelo, sequitur quod nec scintilla conscientiae, nec synderesis.

Quod autem conscientia non sit in Angelo, probatur sic: A quocumque removentur omnes differentiae alicujus communis, ab illo eodem removetur illud commune: sed differentiae conscientiae, sunt recta et erronea, sana et cauteriata, tranquilla et perturbata: et omnes ha? differentiae removentur a natura angelica. Natura enim angelica secundum se recta est per deiformem in- tellectum: et ideo non indiget rectifi-

cante conscientia.. Similiter secundum se ordinata est, licet secundum electionem liberi arbitrii inordinata sit in daemonibus. Similiter secundum se sana est, nusquam cauteriata, et secundum se tranquilla, et non perturbata. Frustra ergo daretur ei conscientia ad hos actus: et in operibus divinis nihil est frustra: ergo videtur, quod non sit eis data conscientia: ergo nec synderesis, quia synderesis est scintilla conscientiae, ut dicit Gregorius.

Contra:

1. Basilius super principium Proverbiorum dicit, quod " synderesis est naturale judicatorium, in quo scripta est lex naturalis. " Tale judicatorium de faciendis et non faciendis est in Angelis tam bonis, quam malis. Ergo synderesis est in Angelis.

2. Adhuc, Gregorius super Job: " Synderesis est scintilla conscientiae, quae inclinat ad bonum, et remurmurat malo: " talis inclinatio ad bonum et remurmuratio convenit naturae angelicae: ergo synderesis convenit naturae angelicae.

3. Adhuc, Gaudium et delectatio sunt in conscientia boni: et hoc convenit et pertinet ad beatitudinem boni Angeli: ergo synderesis et conscientia secundum hunc actum conveniunt bono Angelo.

4. Adhuc, Tristitia et remorsus conscientiae sunt secundum conscientiam mali, ita quod (sicut dicit Aristoteles in IX Ethicorum) aliquando non invenientes in seipsis unde delectentur, interficiunt seipsos. Unde, Sapient, xvii, 10: Semper praesumit saeva, perturbata conscientia. Et hoc pertinet ad damnationem peccati per ordinem justitiae divinae: ergo hoc debet esse in Angelo malo: ergo et synderesis.

5. Adhuc, Synderesis et prohaeresis ejusdem ordinationis sunt: prohaeresis enim habitus est intelligibilis, regens in eligentia eligendorum: synderesis autem est potentia habitualis, habitu intellectivo regens in his quae secundum ordinem naturalem et rectum appetenda vel fugienda sunt: propter quod dicit Philosophus in primo Ethicorum, quod prohaeresis alicujus boni operativa esse videtur: prohaeresis est in Angelis: ergo et synderesis.

Solutio. Dicendum, sicut dicitur, Isaiae, lxvi, 24: Vermis eorum non morietur. Sicut daemones habent afflictionem ignis: ita etiam habent afflictionem ex remorsu conscientiae, sive synderesis murmurantis contra malum, et remordentis peccantem. Unde concedendum est, quod synderesis est in bonis et in malis Angelis, sed in bonis ad jucunditatem conscientiae, in malis autem, ad afflictionem et tristitiam ejusdem conscientiae.

Ad primum ergo dicendum, quod in bono Angelo est synderesis non secundum remurmurationem vel remorsum, sed ad jucunditatem et delectationem conscientiae: in malis autem est secundum remorsum et afflictionem. Illud vero pertinet ad beatitudinem bonorum, et istud ad condemnationem malorum.

Ad aliud dicendum, quod Hieronymus vult, quod synderesis differenter sit hominibus et Angelis: quia synderesis secundum omnes actus convenit homini, et non secundum omnes suos actus Angelo.

Ad aliud dicendum, quod secundum actum qui est resurgere de peccatis, non convenit Angelis, sed secundum alios actus qui dicti sunt.

Ad aliud dicendum, quod secundum actus illarum differentiarum omnes, synderesis est in homine, et non in Angelo: sed secundum alios actus secundum quos est naturale judicatorium, et facit jucundari in bono in conscientia, et afflictionem in malo perpetrato, est in An-

gelis: secundum primum quidem in ipsa natura angelica, et secundum secundum in bonis Angelis, et secundum tertium in malis Angelis.

Quae in contrarium sunt adducta, conceduntur et procedunt.