Scholium.

Contra sententiam negantem charitatem animae inhaerentem seu esse quid creatum, sive sit Magistri sive non, de quo postea, arguit ex duplici via. Prima est ex justificatione peccatoris, et juxta eam quatuor argumenta affert ; et post Trident. oppositum videtur multis contra fidem, quia sess. 6. c. 7. definit justificationem fieri per aliquid inhaerens, quod in parvulis saltem necessario erit habitus charitatis. Secunda via est ex ratione actus meritorii, ad quem requiritur charitas inhaerens merenti. Juxta hanc itidem quatuor alia argumenta afferuntur ad idem. Conclusionem harum rationum tenent communiter omnes cum D. Thom. 1. 2. q. 113. art. 2. et 2. 2. q. 23. art. 2. pro quo noster Vega lib. 7. in Trid. c. 21. Bellam, lib. 1. de gratia et lib. arb. c. 3. et 4. et Soto 2. de nat. et grat, c, 19. citant loca Scripturae, Patrum et Conciliorum.

Contra istam conclusionem, (a) sive sit secundum intentionem Magistri sive non, arguitur duabus viis. Prima accipitur ex justificatione peccatoris sive ex acceptatione divina, et hoc absque actu elicito. Secunda ex ratione actus meritorii.

Ex prima via arguitur sic (b): Peccator ante paenitentiam est injustus, post paenitentiam est justus, sicut Scriptura communiter vocat peccatorem injustum, et liberatum a peccato justum. Ex hoc arguitur : Injustitia cum sit formaliter privatio non potest auferri ab aliquo, nisi ei detur habitus oppositus, quia privare privationem est habitum ponere, quia sunt immediate opposita circa aptum natum, 10. Metaph, anima est apta nata recipere justitiam ; ergo ille justificatus, qui factus est de injusto justus, recipit habitum oppositum illi privationi. Si enim nihil inesset sibi formaliter nunc quam prius, non magis careret privatione nunc quam prius caruit.

Praeterea (c), peccator ante paenitentiam est indignus vita aeterna, post paenitentiam est dignus ; non est autem dignus, nisi per aliquid formaliter sibi inhaerens, cui secundum regulas divinae justitiae judicatur vita aeterna reddenda, et nil tale prius habuit ; igitur aliquid positum est formaliter in isto, per quod est dignus vita aeterna.

Praeterea, (d) Deus non acceptat peccatorem ad vitam aeternam, justum tamen acceptat. Quaero, quid est acceptare ad vitam aeternam ? Hoc non est velle voluntate beneplaciti beatificare pro tunc, quia tunc beatificaret statim ; ergo hoc est velle istum secundum dispositionem, secundum quam nunc habet esse dignum tali praemio, quem prius non voluit esse dignum. Ista diversitas non potest poni (ut videtur) in voluntate divina, quia nihil est ibi novum, quia immutabilis ; non igitur hoc erit nisi propter diversitatem a parte illius, quia illo eodem modo se habente, voluntas divina eodem modo vult ipsum se habere.

Confirmatur ista ratio, quia volitio divina, quae est omnino unus actus in se, non habet rationem oppositorum actuum sive distinctorum absque omni distinctione objectorum ; hoc enim velle divinum non est velle quoddam beneplaciti vel nolle, nisi illa objecta distinguantur, alioquin contradictoria erunt vera absque omni distinctione causante istam veritatem ; ergo cum Deus velit istum justificatum ad aliquid, ad quod non vult peccatorem, propter quam diversitatem dicitur diligere justos et odire peccatores in Scriptura, sequitur quod ista distinctio secundum rationem ex parte volitionis divinae, necessario requirat distinctionem actualem ex parte ipsorum objectorum. Aliter igitur se habet iste in se, quando dicitur dilectus a Deo, vel acceptus ad vitam aeternam, aliter quando oditus.

Ultimo, secundum istam viam arguitur sic: Quia si nihil aliud est in anima illius post paenitentiam quam ante, non videtur quod aliquo alio modo se habeat ad Deum, nec Deus ad ipsum, quia non videtur ibi esse alietas propter mutationem aliquam ex parte Dei factam ; ergo si concedatur, sicut videtur necessarium, quod aliquo modo aliter se habet ad Deum, et e converso, hoc est propter mutationem ipsius, et ita aliquid inflet sibi formaliter de novo, non autem infiunt ei de novo fides et spes, quia manent ista in peccatore ; ergo charitas.

Posset etiam argui secundum istam viam, quia Deus offensus peccatori prius, postea pcenitenti, remittit offensam, hoc non est per mutationem aliquam voluntatis divinae, sicut in me potest esse quando remitto offensam ; igitur hoc est propter hoc quod ille cui remittitur offensa, aliter se habet in se.

Sed istud argumentum non concludit, sicut patebit in 4. dist. 16. ubi dicetur, quod prius natura Deus remittit offensam peccatori quam det ei gratiam. Unde argumenta, si qua valent secundum istam viam, accipienda sunt ex justa acceptatione passiva, et ordine sive dignitate ad vitam aeternam, quae conveniunt justificato et non peccatori, sicut, argutum est prius, non autem ex sola remissione offensae, quod secundum se est minus quam justum esse.

Ex secunda via arguitur sic : (c) Nihil dicitur formaliter agere aliqua actione, nisi principium illius actionis sit forma agentis. Hoc accipitur ex 2. de Anima, ubi ex hoc quod anima est qua vivimus et sentimus, concluditur quod anima est actus et forma sic agentis ; igitur cum operatio meritoria sit voluntatis vel hominis per voluntatem operantis, sequitur quod illud quo meritorie agit sit forma ejus; hoc autem, quo meritorie agit, non potest esse pura natura, quia tunc ex solis naturalibus posset meritorie agere, quod videtur error Pelagii ; igitur requiritur aliquid supernaturale, non fides vel spes, patet, quia manent in peccatore ; ergo charitas.

Praeterea, (f) nulla actio est in potestate agentis, nisi ipsum habeat formam, secundum quam possit agere ; si enim per aliquid tantum extrinsecum coassistens sibi, quod non est in potestate ejus, possit agere, talis actio non est in potestate ejus, sicut nec coassistentia illius extrinseci est in potestate ejus. Sed Spiritum sanctum coassistere voluntati, non est in potestate ejus, sicut nec coassistentia illius extrinseci est in potestate causae inferioris ; igitur si . ex sola tali coassistentia possit agere, et non habeat in se formam, qua sufficienter possit exire in actum meritorium, sequitur quod actus meritorius non erit in potestate ejus, quod videtur inconveniens.

Praeterea, (g) si Spiritus sanctus moveat specialiter voluntatem in, actionem meritoriam, sequitur quod illa motio est creatio alicujus in ipsa voluntate, et respectu illius voluntas non habebit aliquam causalitatem, sed tantum receptionem passivam ; igitur vel illud est actus diligendi, et ita sequitur quod actus diligendi nullo modo est a voluntate ; vel istud est aliquid naturaliter praecedens actum diligendi, et illud voco habitum, quia perfectio prior actu quae accipitur in potentia habituali, videtur esse habitus.

Praeterea quarto, (h) non minon identitas est Patris ad Filium, quam posset esse quaecumque unio Spiritus sancti ad voluntatem, quia in eadem natura ; sed propter illam identitatem, non dicitur Pater operari aliquid Filio, sicut patet secundum Augustinum 7. de Trinitate, cap. 1. quod Pater non sapit sapientia genita ; ergo nec multo magis voluntas dicetur aliquid operari propter unionem Spiritus sancti cooperantis ad ipsam.