QUAESTIO III. Utrum proprietates possint abstrahi a personis divinis.

Tertio quaeritur, utram contingat proprietates abstrahi. Et quod non, videtur;

1. Quia omnis abstractio supponit concretionem; sed in eis solum proprie est concretio, in quibus est denominativa praedicatio ; ergo si hoc est in accidentibus tantum, videtur, quod ubicumque est ponere proprietatem abstrahibilem , est ponere proprietatem accidentalem. Sed talis nullo modo ponitur in divinis; ergo etc.

2. Item, ubicumque est abstractio, abstractum est simplicius concreto

hoc non habet instantiam

sed in divinis non est maior simplicitas et minor, cum omne quod est ibi, sit simplicissimum et in fine totius simplicitatis est; ergo in divinis non cadit abstractio.

3. Item, omnis abstractio aut est universalis a particulari, aut est formae a materia ; sed in divinis nec est universale nec particulare, nec forma nec materia; ergo in divinis non est abstractio.

4. Item, quandocumque abstrahitur aliquid ab aliquo, minus est quod remanet, quam ante abstractionem erat, quia utrumque aliquid est

nihil enim non abstrahitur ab aliquo, nec nihil a nihilo, sed aliquid ab aliquo

ergo si paternitas a persona vel hypostasi est abstrahibilis, ergo minus haberet de entitate quam cum paternitate. Sed contra; paternitate abstracta, intelligitur hypostasis esse Deus; ergo si minus haberet de entitate quam cum paternitate, intelligeretur Deus non habere summum esse.

Contra; I. Magister dicit in littera : ((Paternitas , filiatio, processio ipsas tantum relationes significant": aut ergo aliquid huic respondet in re, aut nihil. Si nihil; ergo falso et inaniter significant; si aliquid; ergo videtur, quod sint abstrahibiles a parte rei.

2. Item, non intellecto Filio, nihilominus potest intelligi hypostasis Patris esse; sed non intellecto Filio, non potest intelligi paternitas; ergo abstracta proprietate, adhuc potest intelligi hypostasis illa esse, cuius erat proprietas. Sed quandocumque aliqua duo sic se habent, quod unum potest intelligi sine altero, unum potest abstrahi ab altero; ergo vere potest intelligi proprietas abstrahi ab hypostasi.

3. Item, cum dico personam, intelligo habentem naturam cum proprietate incommunicabili; sed constat, hoc totum non simul intelligi, ergo prius unum, postea alterum; ergo prius intelligo naturam, deinde habentem, et tertio proprietatem incommunicabilem; ergo unumquodque per se est intelligibile, ergo et proprietas sine subiecto; ergo ab ipso est abstrahibilis. Si tu dicas mihi, quod a parte intellectus potest abstrahi, sed non a parte rei; contra; tunc secundum hoc, si abstractio est a parte modi intelligendi, ergo notio et persona non differunt nisi solo modo loquendi ; et hoc est supra improbatum .

4. Item, relatio in divinis est vera relatio, quia, ut dicit Boethius : "Deus non est sine relatione relatus"; sed ubi est vere quantitas et quantum, ibi est vera abstractio, non tantum a parte intellectus, sed etiam rei; ergo pari ratione, ubi est vera relatio et vere relatus, ibi est vera abstractio.

9. Item, quandocumque aliqua proprietas habet distingui ab alia secundum rem, a qua non distinguitur secundum suppositum, ibi est abstractio non solum a parte intellectus, sed etiam a parte rei; sed paternitas differt ab innascibilitate, non autem differt Pater ab Innascibili : ergo vere et proprie est abstrahibilis proprietas sive notio a persona non solum a parte nostra, sed etiam a parte rei.

CONCLUSIO.

Abstractio proprietatum non est in divinis personis a parte rei, sed a parte intellectus nostri.

Respondeo; Dicendum, quod abstrahi aliquid ab aliquo est dupliciter. Uno modo abstractio est , quae ortum habet a natura rei; et sic abstrahitur universale a particulari, et forma a materia, quoniam utrobique est compositio et diversitas. Alio modo est abstractio, quae ortum habet ab intellectu nostro. Intellectus enim noster cum intelligit aliquid completum, de necessitate dupliciter intelligit sive sub duplici ratione, scilicet per modum ipsius quod est et ipsius quo . Semper enim cum aliquid intelligit, considerat ipsum intelligibile per aliquam rationem, per quam etiam ipsum capit; et ita intellectus noster est resolubilis in intellectum ipsius quod est et ipsius quo , quia compositio erat circa ipsum.

Quoniam igitur realis abstractio praesupponit compositionem, quae nullo modo est in Deo, nec quantum ad essentiam nec quantum ad personam; . ideo nullo modo est ibi abstractio a parte rei. Rursus, quoniam Deum intelligimus secundum possibilitatem intellectus nostri, ideo intellectus noster intelligit Deum per modum ipsius quod et ipsius quo; et intellectus noster est resolubilis, et quia resolubilis, etiam compositus, quamvis res non sit composita. Quantum ad ipsum potest esse abstractio et separatio, ut intelligat ipsum quo est, quod est non intelligendo . Et quoniam modus significandi consequitur modum intelligendi, ideo contingit significare ipsum quo in abstractione, et hoc ex parte communicabilis, ut cum dicitur deitas ; et ex parte incommunicabilis, ut cum dicitur paternitas.

Concedo ergo, sicut manifestant primae rationes, quod non est ibi realis abstractio.

1. 2. 3. Ad illud quod obiicitur in contrarium de significatione, dicendum, quod aliquid respondet a parte nostri intellectus; nec oportet, quod respondeat abstractio . Sicut enim intellectus noster, licet sit compositus, vere intelligit simplex per modum compositi, quia ponit illam compositionem circa se, non circa rem intellectam; ita est omnino intelligendum de abstractione. Et per hoc patent duo sequentia, quae sunt sumta a ratione intelligendi.

Ad illud quod obiicitur, quod tunc differunt solum modo loquendi; dicendum, quod, sicut tactum fuit in distinctione praecedenti , relatio secundum comparationem ad subiectum transit, secundum comparationem ad obiectum sive terminum manet; et hoc est, quia abstractio est formae a subiecto, non a termino, quia paternitas abstrahitur a Patre, non a Filio; et quantum ad comparationem ad subiectum est omnino idem, ideo nullo modo est abstrahibilis a parte rei. Nihilominus tamen differre potest aliquo modo per comparationem ad obiectum, quae quidem differentia sumitur a parte rei; sed sicut illa differentia nihil facit ad compositionem, ita nihil facit ad abstractionem.

4. ES. Et sic patent duo sequentia, quia relatio manet et distinguitur ab alia; sed hoc est per comparationem ad obiectum, non ad subiectum .