QUAESTIO IV. Virum de notionibus sive proprietatibus liceat contrarie opinari.

Quarto et ultimo quaeritur, utrum peccatum sit contrarie de notionibus sive proprietatibus opinari. Et quod non, videtur;

1. Quoniam Sancti contrarias opiniones habuerunt de Scripturis, et tamen non peccaverunt, sed solum erat eis poena. Unde Augustinus ; " Falsa pro veris approbare non est natura hominis instituti, sed poena damnati".

2. Item, Hieronymus : "Quod de Scripturis veritatem non habet, eadem facilitate contemnitur, qua probatur"; sed notiones non habent veritatem a Scripturis, sed inventae sunt a magistris; ergo licet multa ibi eadem ratione contemnere, qua probare.

3. Item, hoc videtur ratione, quia numerus notionum et huiusmodi non sunt de his quae sunt necessaria ad salutem; sed contrarie opinari licet in his quae non spectant ad viam salutis, et hoc sine peccato; ergo et in notionibus .

4. Item, si est ibi peccatum, aut ergo fidei, aut morum. Non fidei, quia non est contra articulos; non morum, quia credere falsum non respicit mores; ergo nullum peccatum.

Contra; 1. De duobus contrarie opinantibus circa notiones necessarium est alterum dicere falsum circa divina; sed mendacium circa divina est mendacium in christiana religione, et hoc est gravissimum peccatum : ergo etc.

5. Item, duobus contrarie opinantibus circa notiones, necesse est alterum decipi et errare; sed error circa divina est periculosissimus. Unde Augustinus primo de Trinitate : "Nec periculosius alicubi erratur, nec fructuosius aliquid invenitur". Si ergo error circa humanitatem Christi est peccatum; ergo et circa notiones multo fortius.

3. Item, cum proprietates sint ipse Deus, qui dicit vel credit, proprietates esse quod non sunt, vel non esse quod sunt, dicit de Deo quod non est; sed qui dicit, Deum non esse quod est, vel e converso, errat errore peccati; ergo cum alter sic opinantium sit huiusmodi, ergo etc.

4. Item, sicut dicit Augustinus : "Non solum ille mentitur qui dicit falsum, sed etiam qui asserit dubium"; sed uterque opinantium dicit quid dubium, quia nulla opinio duorum est certa; ergo mentitur uterque. Sed qui mentitur circa Deum peccat mortaliter vel venialiter, sed ut plus mortaliter; ergo uterque peccat

CONCLUSIO.

In iis quae circa notiones ab Ecclesia non sunt determinata, licet contraria opinari, non autem praesumtuose asserere.

Respondeo; Dicendum, quod contrarie opinari vel potest esse circa ea quae spectant ad doctrinam christianae religionis, vel circa ea quae spectant ad doctrinam humanae inquisitionis. Circa ea quae

. spectant ad doctrinam humanae inquisitionis licet contrarie opinari et asserere; opinari quidem , quia illa non faciunt ad salutem, asserere, eo quod nostrae inquisitioni subiecta sunt.

In his quae spectant ad doctrinam religionis distinguendum est.

Nam quaedam sunt de necessitate fidei, quaedam de certitudine Scripturae, quaedam sunt his annexa, ut sunt illa quae faciunt ad fidei explicationem et Scripturae expositionem.

Circa ea quae sunt de necessitate fidei, opinari contraria simpliciter est peccatum in altero, scilicet qui falsum opinatur. Et si sit simplex opinio, est peccatum erroris; si autem assertio et defensio, non tantum error, sed haeresis dicenda est.

In his autem, quae sunt de certitudine Scripturae, ignorantes Scripturas licet contrarie opinari; nec est culpa, ut si unus simplex homo credat, quod Iacob fuit pater Isaac, alter non, sed e converso. Et primus, licet quidem hoc suspicetur vel opinetur, non peccat , quia ignorat Scripturam. Scientes autem Scripturam non licet, immo alter peccat si simpliciter opinetur. Si autem defendat, haereticus est iudicandus, quoniam contradicit Scripturae sacrae.

In his autem, quae sunt annexa fidei vel Scripturae, aut una opinio sequitur ad fidem et Scripturam, et ad alteram sequitur oppositum; et tunc dicendum, quod ante pertractationem licet contrarie opinari, sed post pertractationem non licet, immo peccatum est, sicut in his quae determinata sunt per fidem et Scripturam, sicut fuit de opinione Porretani circa proprietates. Dicebat enim, illas non esse Deum, et ad hoc consequitur contrarium fidei. Cum enim Ecclesia adoret proprietatem, tunc adoraret non Deum, et non Deus esset adorandus. Unde si, postquam ostensum est sibi inconveniens, non retractasset errorem, fuisset ab Ecclesia haereticus iudicatus; sed retractavit in concilio Rhemensi, ut dicit Bernardus .

In his autem quae sunt annexa fidei et non sequuntur nec repugnant , quia dubia sunt, licet opinaris sed non licet asserere, quia opinari est rationis conferentis, sed asserere dubium circa Deum est rationis superbientis.

Concedendum ergo, quod uterque opinans si asserat, peccat, non propter errorem, sed propter praesumtionem; et sic concedendum, quod licet ibi contraria opinari.

1. Ad illud quod obiicitur, quod mendacium in christiana religione etc.; dicendum, quod non est mendacium, quia neuter dicit contra credulitatem; non in christiana religione, quia non est de necessitate fidei vel morum.

2. Ad illud quod obiicitur, quod error ille est periculosus; dicendum, quod verum est, in quantum est contrarius fidei ; sed si est de his quae non spectant ad fidem, non est verum.

3. Ad illud quod obiicitur, quod peccat qui dicit, Deum non esse quod est etc.; dicendum, quod illud verum est, si sit determinatum per fidem vel Scripturam; aliter non peccat, nisi asserat vel defendat.

4. Quod ultimo obiicitur, concedendum est. Nam qui propria auctoritate de Deo asserit vel affirmat, quod nec Scriptura nec fides dicit nec ad illas sequitur, praesumtuosus est iudicandus, etiam si verum dicat; et si dubitat corde et affirmat ore, mendax est; si utroque modo asserit, superbus est.