258

» sententiae, certe numerus et gra- » vitas Doctorum qui ei patroci- » nantur, probabilitatem extrinse- » eam satis solidam eidem prae- » bent ».

Ex quo postremo sequeretur, privatas personas, neque in eius- modi sententia, posse de excom- municatione in casu damnari, cum vera probabilitas, quae etiam exur- git ex Doctorum multitudine et gravitate, excommunicationem ex- cludat, ut non semel in nostris Commentariis asseruimus.

Attamen omnino negamus, sen- tentiam eorum, qui affirmant, non privatas personas, sed tantum do- minos temporales et magistratus in capite Tridentino excommuni- catione percelli, intrinseca probabi- litate destitui; immo affirmamus in- trinseca probabilitate prae alia mu- niri. Revera 1. in latis legibus vel de- cretis verba obvio et naturali sensu accipienda sunt, nisi aliquod vel ab- surdum vel incommodum sequatur; at certum est, in Tridentino capite verba a Patribus adhibita constanter innuere, excommunicatione percelli tantummodo personas quae tem- porali iurisdictione, vel magistratus officio polleant ; ergo ad has tan- tum Tridentini Capitis verba a- ptanda sunt, non vero ad privatas alias quascumque personas. Minorem probamus 1. ex titulo Capitis, qui est: Ne domini temporales aut ma- gistratus quidpiam libertati matri- monii contrarium moliantur. Titu- lus autem continet summam capitis.

Hoc porro in capite expendendo duo nobis sunt inquirenda: 1. Quae- nam personae huic excommunica- tioni subdantur. 2. Quaenam actio- nes, quibusque conditionibus ve- stitae.

Et quoad primum Caput, sen- tentia Suaresii fuit, in Tridentino Capite omnes excommunicari, etiam privatas personas, quae aliquem ad contrahendum matrimonium com- pellunt. Eiusmodi sententia, quae etiam a Filliuccio propugnata fuit, probabiliór visa est praestantissimo Commentatori Patavino, qui n. 413 II scribit: « Subiectum censurae » huius sunt omnes et singuli, cu- » iuscumque gradus, dignitatis, et » conditionis existant, qui aliquem, » vel aliquam cogunt, quominus » libere matrimonium ineat. Haec » censura, i la Suaresius, Disp.XXII I » Sect. VII, est quoad personas » universalis, quia licet in prin- » cipio (Capitis Tridentini) sit ser- » mo de temporalibus Dominis et » magistratibus; tamen cum fertur » praeceptum et censura, verba » generalissima sunt. Omnibus rite » perpensis, haec mihi probabilior » videtur sententia ».

Subdit autem.« Non tamen de- » sunt, qui cum Sanchesio, Co- » ninchio, et Bonacina teneant, ex- » communicationem esse cohiben- » dam solum ad dominos tempo- » rales et magistratus, nempe ad » eos qui temporali pollent iuris- » dictione. Quidquid sit de intrin- » seca probabilitate huius secundae