260

qui nostrae sententiae faveant; fa- teatur igitur necesse est, senten- tiam nostram muniri ratione tum intrinseca tum extrinseca, ideoque privatas personas cogentes aliquem quominus libere matrimonium con- trahat non esse praesenti excom- municationi subiciendas. Hanc de cetero esse sententiam S. Congreg. Concilii patet ex declaratione, quam citat Fagnanus in Cap. Insinuante n. 4. Qui Clerici vel voventes ma- trimonium contrahere possunt, quae- que ita legitur: Sacra Congregatio eiusdem Concilii Interpres consulta: An prohibitio dicti Capitis 9 circa matrimonii libertatem comprehen- dat privatas personas; respondit, non comprehendere, sed tantum domi- nos temporales et magistratus cuius- cumque gradus et conditionis.

Nemo tamen putet dominorum temporalium nomine Reges et Im- peratores venire; hi enim num- quam excommunicati censentur, nisi expresse nominentur, ut non semel in Commentariis nostris affir- mavimus et probavimus (1).

At nostra aetate nisi Reges et

(1) Bonaeina sententiam utramque probabilem putat: scribit enim Be Ex com,

municat. in part. extra Bullam Coenae Disp. II, Quaest. II, Punct. 6, n. 7.

u Idem probabiliter dici potest de Rege, Regina, Imperatore, Imperatrice, quia.

» Concilium adhibet generalissima verba complectentia quoscumque temporalem

» iurisdictionem habentes, cuiuscumque gradus, dignitatis et conditionis existant, n

Opposita tamen sententia probabilis est. « Ratio est, tum quia istae personae

» videntur speciali nota dignae; tum quia dum Summus Pontifex intendit hos I i .

» gare, solet exprimere. »

Quod certe ipse Pius IX fecit in Constit. Apostolicae Sedis.

Cum igitur utraque sententia probabilis s i t , Reges et Supremi imperantes

decretum Tridentinum transgredientes non possunt de excommunicatione damnari;

eo vel magis quod nostra sententia multo probabilior est .

pite illi excommunicetur qui ne- dum subditos suos, sed alios quos- cumque cogant, quominus libere matrimonia contrahant. Quandoqui- dem et hi vel principes temporales, vel summi magistratus esse debent, magnaque fruentes auctoritate ; si enim auctoritas requiritur in sub- ditos, multo magis in alios qui sub- diti non sint; deinde nonne hi principes vel magistratus eiusmodi vim exercere possent in consan- guineos et affines, aliosque qui ab ipsis quacumque de causa depen- deant quamvis sub ipsorum pote- state non degant? ergo et haec verba optime ad ipsos principes temporales et praefectos aptari possunt, quin Tridentinum Caput ad privatas etiam personas exten- damus. Igitur ratio intrinseca pri- vatas personas ab praesenti excom- municatione excludit, neque verum est, quod asserit doctissimus Sua- resius , in Cap. Tridentino verba esse generalissima cum fertur prae- ceptum et censura. Sed ipsemet Commentator Patavinus fatetur, plu- res esse et gravissimus auctores