Imperatores aliique supremam po- testatem in determinato territorio retinentes sint qui subditos invitos matrimonia inire compellant, et dato etiam quod possint, nescimus an alii sint qui hanc excommunica- tionem incurrant.

Cum itaque tantum domini tem- porales et Magistratus eiusmodi ex- communicatione percellantur ; ergo non parentes qui utcumque filios aut consanguineos invitos ad con- trahenda matrimonia adigant; neque domini qui mancipia, neque Pa- rochi aut Episcopi, cum hi iu- risdictionem temporalem non ha- beant , neque magistratum exer- ceant. Attamen si Episcopus etiam temporalem iurisdictionem exer- ceret, et tridentinum decretum transgrederetur, excommunicatio- nem incurreret, ut patet.

II. Actio vero quae excommu- nicatione percellitur est cogere di- recte vel indirecte subditos aut alios quoscumque quominus libere matrimonia contrahant. Requiritur igitur violentia sive physica sive moralis.

Porro coactio, erit directa si im- mediate ipsi personae inferatur; indirecta si aliis personis, quarum auctoritas potest ad matrimonium contrahendum invitos inducere. Ex. gr. si persona quae non vult pro- positum matrimonium contrahere vel in carcerem conficiatur, vel bonis, officio etc. privetur, coactio erit directa; si e contra personae

261

invitae parentes minis poenisque cogantur ad inducendum filium vel filiam ad matrimonium illud con- trahendum, coactio erit indirecta. At dum eiusmodi coactio exercetur, ludicrum quid et contemptibile non est cum Tridentini Patres di* eant : minis et poenis adigant ; grave quid ergo esse debet, quod libertatem offendat, et invitum inducat ad id peragendum quod alias nollet. De cetero excommu- nicatio maior, qualis haec est, quamvis nemini reservata, sine peccato gravi non incurritur. Ti- mor ergo levis hoc in facto con- temnitur, de quo in foro externo nec ratio habetur.

At nedum gravis, sed etiam in- iuste incussus eiusmodi timor esse debet; si enim iusta de causa in- cuteretur, ratio legis cessaret.

Hinc nullam excommunicationem incurrerent sive domini temporales, sive magistratus qui virum compel- lerent etiara vi illata ad ducendam in matrimonium puellam quam ipse defloraverat cum promissione ma- trimonii.

Neque si alicui officium, munus- que publicum, favorem denegarent, ad quod conferendum iustitia non obligentur, nisi matrimonium cum tali persona contrahat; cum enim munia et officia illa ex iustitia con- ferre non teneantur, nil iniustum committunt si denegent invito.

Pariter neque illi qui alicui pro- mitterent officia, pecunias, haere- ditatem ut eum ad matrimonium