QUAESTIO II. Utrum Verbum aeternum connotet aliquid ex parte creaturae.

Secundo quaeritur de Verbi aeterni connotatione, et est quaestio, utrum Verbum aeternum connotet aliquid ex parte creaturae. Et quod sic, videtur;

1. Primo auctoritate Psalmi : Dixit et facta sunt; et primo Genesis; Dixit Deus; fiat, et factum est; ergo cum dicere non sit aliud quam verbum proferre, et ad dicere sequatur facere, et ad facere ipsum factum, ergo ad verbum sequitur factum; ergo videtur, quod Verbum connotet aliquid creatum. Si tu dicas, hoc non esse dictum de dicere, prout accipitur aeternaliter et respondet ei Verbum aeternum , sed prout accipitur temporaliter et respondet ei verbum creatum ; contra; Augustinus undecimo Confessionum " Verbo tibi coaeterno dicis quaecumque dicis, et fit quidquid dicis, nec aliter quam dicendo facis "; ergo videtur, quod illud sit intelligendum de Verbo aeterno.

2. Item, Augustinus in libro Octoginta trium Quaestionum tractans illud Evangelii; In principio erat Verbum, dicit; " Melius in hoc loco Verbum interpretamur, ut significetur non tantum ad Patrem respectus, sed etiam ad ea quae facta sunt operativa potentia "; ergo Verbum significat respectum ad facta. Sed constat, quod de Verbo aeterno loquitur , scilicet quod erat in principio.

3. Item, super illud Psalmi; Semel locutus est Deus, dicit Augustinus ; id est, Filium genuit, in quo omnia disposuit. Si ergo Verbum importat non tantum generationem, immo etiam dispositionem omnium, ergo ad omnia dicit respectum.

4. Item, Anselmus in Monologio : " Cum summus Spiritus se ipsum dicit, dicit omnia quae facta sunt";:ergo eodem Verbo dicit se et creaturas. Sed Verbum dicit respectum ad illud quod per Verbum dicitur; ergo non tantum ad Patrem, sed etiam ad ea quae facta sunt dicit respectum; ergo etc.

Contra; 1. Omne quod connotat temporale, dicitur temporaliter; sed Verbum non dicitur temporaliter in divinis, quia in principio erat Verbum ; ergo Verbum non connotat temporale. quia omnis creatura vel creatum temporaliter incipit, accipiendo large tempus: ergo Verbum nihil connotat in comparatione ad creaturas. Si tu dicas, quod connotat in habita, non in actu, sicut aeterna dispositio et praedestinatio ; contra: si nunquam aliquid fleret vel fiendum esset, adhuc Pater se ipsum diceret, ergo et Verbum mente conciperet; ergo Verbum esset, si nunquam ulla creatura esset futura vel praesens; ergo etc.

2. Item, dicere Verbum est necessarium, quoniam, sicut in praecedentibus probatum fuit, distinctione sexta , productio personae est necessaria; sed productio creaturae est voluntaria, unde cum producit eam, posset non producere. Si ergo simpliciter necessarium non claudit in se contingens, Verbum non dicit respectum aliquem ad creaturam.

3. Item, Creator et creatura summe sunt distantia, ergo in nullo communicant; si ergo Verbum Patris est unum, et summe unum, ergo illo Verbo cum dicatur Deus Pater, impossibile est creaturam dici. Ergo si creatura non dicitur illo Verbo, non ergo dicit respectum ad creaturam.

4. Item, si Verbum dicit respectum ad creaturam, ergo poterit dici Verbum creaturae; quod expresse negat Anselmus in Monologio : " Verbum, quo creaturam dicit, nequaquam est Verbum creaturae ". Si tu dicas mihi, quod dicit respectum ad dicentem principaliter, unde non potest dici nisi Verbum Patris; eadem ratione, cum Spiritus dicat respectum ad spirantem principaliter, non poterit dici; spiritus Moysis, vel spiritus Eliae; quod est contra Scripturam .

5. Item, si dicit respectum ad creaturam, cum omne nomen, dicens respectum ad creaturam, sit essentiale, non personale; Verbum nullo modo dicitur personaliter; quod est contra praedeterminata .

CONCLUSIO.

Verbum aeternum importat etiam respectum ad creaturam per modum exemplaritatis dispositum et virtutis operativae.

Respondeo; Dicendum est, sicut dicit Anselmus , tunc verbum dicitur vel generatur, quando mente similitudo vel imago alicuius cognoscibilis concipitur; et verbum illud respicit, quod respicit similitudo concepta. Quoniam igitur mens nostra non simul nec uno et eodem videt se et alia, ideo alio verbo dicit se, et alio alia, immo aliis; tot enim in ea sunt verba, quot intellecta. Summus autem Spiritus in Patre se et omnia uno aspectu et eodem cognoscit; et cum intelligit se et alia, cognoscit se ut aliorum principium. Et quia in ipso vis concepti va concipit similitudinem, omnia circumplectentem sub intuitu uno sive aspectu, concipit sive generat unum Verbum, quod est similitudo Patris imitativa et similitudo rerum exemplativa et similitudo operativa; et ita tenet quasi medium, et dicitur Pater operari per Verbum; et ulterius ipsi Verbo attribuitur, quod sit Dei virtus et Dei sapientia .

Et ita patet, quod Verbum divinum dicit respectum ad Patrem dicentem ipsum, a quo generatur, per omnia consimilem. Dicit etiam respectum ad creaturam per modum exemplaritatis dispositivae et virtutis operativae. Et quia ista non dicunt respectum in actu, sed solum in habitu, dico, quod sicut exemplar dicit respectum in habitu, et potentia similiter

quia multa scit Deus et potest, quae non facit

sic et Verbum aeternum. Unde sicut supra dictum est de Dono, ita etiam nunc intelligendum de Verbo.

Concedendae igitur sunt rationes probantes, quod dicit respectum; sed non connotat effectum actualiter. Unde prima ratio , quae probat de effectu actuali, solvenda est, sicut in opponendo tactum est, quia ibi loquitur de dicere, secundum quod ei respondet verbum creatum, quod est quasi verbum prolatum; sed tamen illud dicere est per Verbum increatum, sicut Pater dicitur operari per Filium; et hoc est quod dicit Augustinus, " quod aeterno Verbo dicis quaecumque dicis, et fit quidquid dicas".

Potest tamen dici, quod illud dicere est aeternum, et tantum valet, quantum disponere; sed hoc non dicit effectum, sed respectum in habitu; et hoc concessum est, quod Verbum dicit. Et quod iste sit intellectus Augustini, patet per litteram sequentem; " Et simul et sempiterne dicis. Nec tamen simul et sempiterna sunt quaecumque facis ". Ex hac auctoritate patet veritas responsionis, quod Verbum dicit habitualem respectum.

1. Ad illud quod obiicitur in contrarium, quod nullum aeternum connotat temporale; dicendum, quod verum est in actu; unde Verbum proprie loquendo non connotat effectum, sed dicit respectum non ad creaturam iam entem vel etiam tantum futuram, verum etiam possibilem fieri. Et sic patet responsio ad instantiam, quam adducit in contrarium.

2. Ad illud quod obiicitur, quod productio Verbi est necessaria et aeterna, sed creaturae voluntaria; dicendum, quod quamvis actualis productio creaturae sit voluntaria, tamen potentia producendi et scientia est necessaria. Impossibile enim est, Deum non posse , et impossibile est, Deum nescire creaturas producere.

3. Ad illud quod obiicitur, quod non communicant in aliquo; dicendum, quod verum est de communitate essentiali et praedicatione; et hoc modo non communicant in Verbo, quia Verbum est Deus, non creatura; nihilominus tamen secundum aliquam rationem possunt habere respectum ad idem. Nihil enim impedit, quod unius et eiusdem Deus sit principium, et creatura sit effectus; et ita est de Verbo aeterno, quod dicit respectum ad Patrem ut ad principium, ad creaturam autem ut ad effectum.

4. Ad illud quod obiicitur, quod tunc poterit dici Verbum creaturae; dicendum, quod, sicut patet ex ratione nominis, verbum dicit respectum ut ad producentem, quia dicitur verbum dicentis; similiter donum; et quia principalis respectus, importatus per nomen, solum dicitur respectu personae, ideo nec Filius dicitur verbum creaturae, nec Spiritus sanctus donum creaturae. Et si tu obiicias de hoc nomine spiritus, dicendum, quod prout de spiritu Eliae dicitur, non accipitur ab actu personali

quia Spiritus sanctus dicitur spiritus Patris et Filii tantum -. sed accipitur ab actu spirandi, de quo Ioannis tertio : Spiritus, ubi vult spirat; et iste est actui essentialis. Unde sicut dicitur Deus Eliae, quia fovet Eliam, vel ab aliquo alio actu, ita spiritus Eliae, quia spirat Eliae; ita etiam posset dici spiritus sanctus Eliae, sicut dicitur Danielis decimo tertio : Suscitavit Deus spiritum sanctum pueri iunioris. Nec hoc est contra Magistrum, quia ipse loquitur de Spiritu sancto, prout est nomen impositum a proprietate personali. Et magis determinatum est illud totale nomen, quod stet pro persona, quam hoc nomen spiritus per se; ideo frequentius invenimus spiritum dici alicuius hominis quam spiritum sanctum alicuius hominis. Attamen invenitur alicubi, quia, sicut dicitur spiritus Eliae, quia in eum spirat et inspirat , ita et spiritus sanctus Eliae, quia ei sancta inspirat. Et ideo fortassis ibi dictum est, quod suscitavit spiritum sanctum, quia non fuit ad futura praedicendum, sed ad iniquum iudicium retractandum, a. Ad illud quod obiicitur, quod nomen dicens respectum ad creaturam non est notionale; dicendum , quod verum est, si illum pure dicat; sed Verbum non tantum ipsum dicit nec principaliter dicit, sed principaliter dicit respectum ad Patrem, sicut et de Dono dictum es . Magis autem Filius et Spiritus sanctus nominantur nominibus dicentibus respectum ad creaturam quam Pater, quoniam secundum rationem intelligendi et appropriandi quasi medium sunt inter nos et Deum, et secundum rationem appropriandi sunt reducentes ad Deum. Unde secundum Augustinum : " Pater est principium, ad quod reducimur; Filius forma, quam sequimur; et Spiritus sanctos gratia, qua reconciliamur ". Unde et ipsi magis proprie nobis dari dicuntur quam Pater.