MEMBRUM II. Quo sermone Angeli loquantur ?

Secundo quaeritur, Quo sermone loquantur ?

1. Et dicit Glossa super epist. I ad Corinth. xiii, 1, quod nutibus et signis loquuntur. Et videtur inconveniens: nutus enim potius deservit demonstrationi visus, quam locutioni: et sic videtur, quod per nutus non proprie fit locutio,

2. Adhuc, Basilius in auctoritate praeinducta dicit, quod " si intecta et nuda anima viveremus, ex ipsis tantum mentis motibus et intentionibus cogitationum alterutrum nosceremur. " Si ergo concordari debent dicta Sanctorum, motus mentis erit idem quod nutus, et intentio cogitationum erit idem quod signum.

3. Adhuc, Quaeritur de signo, Quid vocatur ibi signum ? Aut enim est signum institutum ad placitum, aut est signum quod per naturam rem significat, sicut fumus significat ignem. Si primo modo: tunc cum res sint plures quam signa, ut dicit Aristoteles in I Elenchorum , oportebit quod unum signum ad plures referatur, et erit aequivocum: et tunc in Angelis quemadmodum in locutione hominum generabit confusum et falsum intellectum: quod absurdum est: quia dicit Damascenus, quod sine voce prolato sermone tradunt sibi suas intelligentias discretas et determinatas Intelligentias autem discretas et determinatas non traderet confusum et multiplex signum.

4. Adhuc, Si per talia signa esset locutio, oporteret quod sicut in homini- bus doctrina et disciplina signorum praecedit locutionem factam ad intellectum, eo quod talia signa non sunt eadem apud omnes: ita esset apud Angelos, quod oporteret eos prius discere intentionem signorum, et postea loqui per ea: quod absurdum est: Angeli enim vel in Verbo vel per species concreatas sibi notitiam habent rerum, ut in antehabitis determinatum est, et de novo notitiam non accipiunt per doctrinam, vel inventionem, vel experimentum. Si autem sud signa naturalia rerum de quibus loquuntur: aut sunt communia, aut convertibilia. Si communia: tunc determinatum intellectum de re non faciunt, commune enim non est proprium nisi secundum potentiam, ut docet Aristoteles in fine secundi Priorum: nec ex ipso ostenderetur res, nisi fallaciter secundum fallaciam consequentis: dicit enim Aristoteles in II Priorum, quod ex talibus signis syllogizare in secunda figura, inducit fallaciam consequentis.

5. Adhuc, Augustinus dicit , quod signum est, quod praeter speciem quam ingerit sensibus vel cogitationi, aliud facit in notitiam venire. Et ideo refertur signum ad signatum, quia de signato facit notitiam. Et si talibus signis in loquendo utuntur Angeli: tunc videtur, quod signum nihil aliud sit nisi species intelligibilis de qua loquitur Angelus: et cum illae species sint in Angelis omnibus et eodem modo a creatione, videtur quod unus scit quod alius scit: et sic non erit necessaria locutio.

6. Adhuc, Proportionaliter locutio est inter homines et Angelos: sed inter homines non esset locutio, nisi ea quae sunt in voce, essent notae passionum quae sunt in anima: nec esset locutio de rebus, nisi passiones quae sunt in anima, essent notae rerum, ut in primo Perihermenias docet Aristoteles: si ergo proportionali-

ter locutio est in Angelis, oportet quod signa per quae loquuntur, sint signa intentionum et specierum quae sunt intelligentia angelica: quia aliter per illa unus Angelus non manifestaret alii suos conceptus quos habet in seipso: et oportet, quod illae species sint notae rerum de quibus loquuntur: aliter enim unus Angelus non intelligeret res de quibus loquitur alius.

Solutio. Concedendum est sicut dicunt Sancti, quod nutibus et signis loquuntur Angeli, et quod ad locutionem tria exiguntur: conversio scilicet luminis intelligentiae angelicae super speciem rei de qua vult loqui: et haec species vocatur signum per quod loquitur Angelus. Secundum est voluntas manifestandi alteri Angelo conceptum suum: et hoc a Basilio vocatur intentio cogitationum, in hunc enim finem tendit Angelus loquendo: et dicit Augustinus, quod intentio est voluntas cum fine. Exigitur etiam tertio innuitio per lumen intelligentiae ad rem quam vult manifestare: et haec vocatur nutus. Dicit autem Augustinus in libro XV de Trinitate , quod formata cogitatio de ea re quam scimus, verbum est, quod interius in intellectu dispositum est, antequam vel dispositionem accipiat aliquam vocis vel imaginem. Unde dicit de illo, quod nec Graecum, nec Latinum est, nec alicujus linguae habet sonum. Et de eodem loquens Damascenus, in libro II de Fide orthodoxa ''sic dicit: " Rursus dividit rationalis anima interius dispositum sermonem et prolatum. Est autem interius dispositus sermo, motus in excogitando fines sine aliqua enuntiatione. Unde multoties silentes sermonem totum apud nosmetipsos transimus, et in somnis disputamus. Prolatus vero sermo et in syllabis et in voce operationem habet . " Et hoc est quod dicit Damascenus, quod tradunt sibi suas intelligentias quantum ad conceptus qui sunt de rebus, et sua consilia quantum ad conceptus qui sunt de operandis sine voce prolato sermone.

Et hoc sic praenotato, facile est respondere ad quaestionem et ad objecta.

Ad primum: ergo dicendum, quod nutus in sensibilibus deservit demonstrationi visus: sed nutus qui est innuitio et directio luminis intelligentiae ad rem cujus species concepta est in intellectu, deservit locutioni spirituali et immateriali: ergo in argumento est fallacia aequivocationis.

Ad aliud dicendum, quod motus mentis secundum Basilium, cum munitione et directione luminis intelligentiae est nutus: et sic concordant dicta Sanctorum. Intentio autem dicitur voluntas manifestandi rem conceptam ab Angelo loquente, ut dictum est.

Ad aliud dicendum, quod jam parum ante expositum est quid sit signum: est enim species concepta sub voluntate manifestandi et innuitione luminis intelligentiae ad res cujus est species. Et ideo nec est naturale, nec ad placitum, sed verbum est intelligentiae rei. Et ideo rationes inductae de signo ad placitum, vel naturali, nihil faciunt ad propositum: signum enim praedicatur aequivoce de signo ad placitum, et naturali, et verbo quod est intellectus rei. Si enim esset communitas aliqua vel multiplicitas in illis signis, ex innuitione sive directione luminis intelligentiae ad rem cujus est signum, statim determinaretur et appropriantur, ita quod in eo cui loquitur Angelus, nullum generaret confusum vel incertum intellectum.

Per hoc etiam patet solutio ad sequens: quia talia signa non sunt sicut sunt apud homines, sed sunt conceptus et species et verba intellectualia rerum per innui-

tionem luminis intelligentiae ad rem determinata.

Ad aliud dicendum, quod signa illa species rerum sunt Angelis concreatae: et licet in communi eodem modo sint in omnibus Angelis per species concreatas, tamen secundum quod stant sub conceptu et voluntate, unus concipit per eas quod non concipit alius: et ad hoc quod unus manifestet aliis quod concipit, necessaria est locutio.

Ad ultimum dicendum, quod hoc simpliciter procedit: quia recte verum est: species enim intelligibiles sunt notae conceptuum Angelorum, et ipsi conceptus sunt notae rerum de quibus loquuntur Angeli, sed sunt notae intelligibiles, non sensibiles: quia, sicut dicit Damascenus, locutio eorum est sine voce prolato sermone.