QUAESTIO I.

Utrum Pater et Filius dici possint unum principium Spiritus sancti.

Quod autem possint dici unum principium Spiritus sancti, videtur.

1. In littera dicitur; " Fatendum est, Patrem et Filium unum esse principium Spiritus sancti".

2. Item, ratione videtur, quia unius principiati unum est principium in uno genere ; sed Spiritus sanctus unus est; ergo habet unum principium. Ergo si immediate et perfecte est a Patre et Filio , sunt ergo Pater et Filius unum principium.

3. Item, Pater et Filius spirant; aut ergo una potentia, aut duabus. Constat quod una, quia cum una est in eis essentia, est et una potentia; ergo cum tres dicantur esse principium ratione potentiae, et una sit potentia in Patre et Filio, patet etc.

4. Item, sicut tres personae unica creatione creant, ita duae unica spiratione spirant ; sed tres, quia unica creatione creant, sunt unum principium creaturae; ergo duae unum principium Spiritus sancti.

Contra; 1. Cum dicitur; sunt unum principium Spiritus sancti, aut unum dicit unitatem essentiae, aut unitatem personae, aut notionis. Non essentiae, quia tunc Spiritus sanctus esset principium Spiritus sancti ; non personae, quia tunc Pater et Filius essent una persona; ergo notionis. Sed contra; si Pater et Filius propter unitatem notionis dicuntur unum principium, ergo ab oppositis, Pater propter pluralitatem notionis potest dici plura principia.

2. Item, si Pater est principium Spiritus sancti, et Filius principium , et hoc principium non est illud; ergo sunt duo principia.

3. Item, Pater et Filius sunt unum principium, ergo unum principium est Pater et Filius; et si hoc, ergo Pater est Filius.

4. Item, si unum sunt principium; aut unum, quod est Pater, aut unum, quod non est Pater. Si unum, quod est Pater; ergo Pater et Filius sunt

Pater. Si unum, quod non est Pater; ergo principium Spiritus sancti non est Pater; ergo Pater non est principium Spiritus sancti.

CONCLUSIO.

Pater et Filius recte dicuntur unum principium Spiritus sancti, quo significatur unitas notionis, in comparatione tamen ad unitatem essentiae et potentiae spirativae.

Respondeo: Dicendum, quod omnes istam concedunt: Pater et Filius sunt unum principium Spiritus sancti, quoniam Augustinus istam proponit et dicit ; sed in modo intelligendi diversificantur.

Nam quidam dicunt, quod hoc nomen principium non dicit ibi essentiam nec notionem nec personam, sed dicit convenientiam duarum personarum in unica notione. Et dicunt, quod sicut hoc nomen trinus specialiter est impositum ad insinuandam trinitatem suppositorum, ut conveniunt in unitate naturae; sic in proposito dicunt se habere.

Sed cum non sit facile huiusmodi positionem sive translationem ex virtute vocabuli accipere, haec positio nullam dignoscitur habere firmitatem.

Et ideo fuerunt alii, qui dixerunt, quod hoc nomen principium importat notionem in adiacentia, et est nomen adiective retentum: et ideo hoc adiectivum nominis numerale, quod est unum, cadit a ratione nominis et tenetur adverbialiter, ut sit sensus: Pater et Filius sunt unum principium, id est, uno modo producunt sive spirant Spiritum sanctum.

Sed quoniam hoc nomen principium de sua impositione est nomen substantivum, ut patet, non videtur adhuc positio ista rationabilis.

Et ideo fuerunt tertii, qui dixerunt, quod hoc nomen principium, quantum est de se, stat pro essentia et contingit ipsum per additionem trahi ad personam. Et cum dicitur: Pater est principium Filii, trahitur ad personam Patris: quando vero dicitur: Pater et Filius sunt unum principium Spiritus sancti , stat pro essentia vel natura, in quantum tamen est in duabus personis. Et illud videtur consonare Anselmo dicenti, quod "Pater et Filius spirant, in quantum uterque idem Deus". Et dicunt, quod unum dicit unitatem circa hunc terminum principium non personae, sed essentiae vel naturae, ut est in duabus personis.

Sed quoniam Augustinus videtur dicere, quod principium, dictum de Patre et Filio, dicat notionem communem ,- similiter Magister dicit ultimo capitulo, quod dicit unitatem notionis: et principium importat notionem , et essentia non refertur: ideo nec iste modus est adhuc omnino conveniens, licet sit aliis probabilior.

Et ideo est quartus modiis dicendi, quod hoc nomen principium stat pro notione, non tamen in comparatione ad suppositum, sed ad naturam et vim spirativam: et unum importat unitatem circa ipsum, secundum quod competit eius acceptioni.

Et hoc patet sic: cum enim Pater et Filius spirent Spiritum sanctum, in quantum unus Deus improcessibilis: et in quantum unus Deus, sit in eis voluntatis unitas: in quantum improcessibilis, sit voluntatis fecunditas: et in quantum unus Deus improcessibilis, sit in eis voluntatis una fecunditas , et una fecunditas dicat unitatem principii: dicendum, quod sine distinctione concedendum est, quod Pater et Filius sunt unum principium Spiritus sancti.

1. Et ad illud quod quaeritur, quam unitatem i dicat hoc quod est unum circa principium: dicendum, quod cum hoc nomen principium de pluribus simul dicatur, non potest stare pro persona: et cum iterum dicat respectum ad personam, non potest stare pro essentia: ergo necesse est, quod stet pro notione. Cum ergo dicitur: Pater et Filius sunt unum principium, unum dicit unitatem notionis, in comparatione tamen ad unitatem naturae et vis spirativae, sicut patebit in alio problemate et patet etiam ex praedictis.

2. Ad illud quod obiicitur postmodum, quod hoc principium non est illud, demonstrato Patre et Filio; responderi potest dupliciter. Primo quidem, quod non potest dici hoc et illud, quia per regulam non cadit distinctio, nisi ubi est ex diversis causis unio . Quoniam igitur unio omnimoda est in nomine principii, ita quod non multiplicatur, ideo non est ibi dicere hoc et illud.

Aliter potest dici, quod cum dicitur hoc et illud, aut demonstrat formam, aut suppositum, aut utrumque: si formam, falsa est: si suppositum vel utrumque, vera est ratione suppositi : et ideo non sequitur, quod duo, quia forma non multiplicatur. Similiter potest argui in hoc nomine Deus.

3. Ad duo sequentia respondent quidam, quod hoc nomen principium non potest subiici, nec ad ipsum potest fieri relatio, quia tenetur adiective.

Sed illud nihil est, quia nomen est substantivum; ergo potest subiici et praedicari et ad ipsum relatio fieri .

Et si dicant, quod ad hoc inventum est illud; nihil est, quia non potest probari. Et iterum, inventio debet habere rationem; et nos videmus, quod potest fieri relatio, ut si dicatur; In principio erat Verbum , in quo principio erat Spiritus, quia non in alio erat, sed in eodem. Potest etiam subiici; quia si Pater est principium Spiritus sancti, a simplici conversa, principium Spiritus sancti est Pater.

Propter hoc aliter respondendum, quia, cum dicitur unum principium, unum dicit unitatem notionis, quae communis est duobus ; et quia unitatem dicit communem, ideo est hic consequens ; unum principium Spiritus sancti est Filius et Pater; ergo Filius est Pater, sicut hic; unus Deus est Pater et Filius; ergo Pater est Filius.

4. Ad ultimum quod obiicitur; aut unum, quod est Pater etc; dicendum, quod quia unum dicit communem spirationem, ut est in pluribus, ideo non contingit dividere; aut unum quod est Pater, aut unum quod non est Pater

ut si dicatur; omnis homo est animal; aut animal quod est album, aut animal quod non est album, neutrum est dare , quia animal communiter stat pro animali albo et non albo, ita quod pro utroque simul reddit locutionem veram. Similiter in proposito, principium stat pro principio, quod est Pater, et quod est Filius; et ideo non licet ibi dividere et descendere, immo est ibi figura dictionis ex mutatione suppositionis