Albert the Great, Summa Theologiae

Ad primum accipiantur verba Gregorii qui sic dicit in homilia praeinducta: " Throni illa agmina vocata sunt, quibus ad exercendum judicia semper Deus omnipotens praesidet . "

1. Quia enim Thronos Latino eloquio sedes dicimus, Throni Dei sunt hi qui tanta divinitatis gratia replentur, ut in eis Dominus sedeat, et per eos sua judicia decernat. Unde et per Psalmistam, Psal, ix, 5. dicitur: Sedisti super Thronum, qui judicas justitiam.

2. Sed objicitur contra hoc I quia cum ordines primae hierarchiae accipiantur secundum conversionem in Deum, non videtur judicare convenire Thronis, qui sunt in prima hierarchia.

3. Adhuc, Judicare illud, aut est actus judicii ultimi, aut est pertinens ad gubernationem, mundi. Si primo modo, cum hoc tantum semel futurum sit, videtur quod semel tantum Deus istis Angelis praesideat. Si secundo modo, hoc videtur magis convenire Principatibus quam Thronis. Unde Gregorius in praeinducta homilia sic dicit: " Sunt nonnulli qui dum sibimetipsis vigilanti cura dominantur, dumque se sollicita intentione discutiunt, divino timori semper inhaerentes, hoc in munere virtutis accipiunt, ut judicare recte et alios possint. Quorum profecto mentibus cum divina contemplatio praesto est, in his velut in throno suo Dominus praesidens, aliorum facta examinat, et cuncta mirabiliter de sua dispensat. " Cum ergo sedens in throno et aliorum facta dispensans, princeps sit, videtur hoc magis convenire Principatibus quam Thronis.

4. Adhuc, Dionysius Thronis non attribuit judicium, sed potius altissimam et immaterialem sessionem. Male ergo videtur Gregorius attribuere Thronis judicium.

5. Adhuc, Bernardus in sermone 19 Super Cantica: " In Thronis sedet. Et puto, quod his spiritibus super omnes alios qui memorati sunt, et justior causa et copiosior materia sit diligendi. Etenim, si inires hominis regis cujuscumque palatium, nonne cum plenum sit sellis, scamnis, cathedrisque, regia sedes in eminenti posita cernitur ? Et non est necesse quaerere ubi rex sedere solitus sit, nimirum mox occurrit manifesta sedes ejus, caeteris altior ornatiorque sedilibus. Sic quoque omni decoris ornatu cunctis aliis praeeminere spiritibus istos intellige, in quibus speciali quodam stupendae dignationis munere

divina eligit residere majestas. Quod si sessio significat magisterium: puto illum qui sic dicit:,, Matth. xxiii, 9: Magister vester unus est, Christus, scilicet Dei sapientiam Christum: cum alios quidem ubique attingat propter suam munditiam , specialius tamen istos atque principalius tamquam propriam sedem sua illustrare praesentia, et inde tamquam de solemni auditorio docere Angelum, docere hominem scientiam. Inde Angelis divinorum notitia judiciorum, inde consiliorum Archangelis: ibi Virtutes audiunt quomodo, quando, et ubi, et qualia proferant signa. Ibi denique universi. sive sint Potestates sive Principatus, sive Dominationes discunt profecto quid ex officio debeant, quid ex dignitate praesumant, et (quod praecipue cautum est omnibus) accepta potestate ad propriam voluntatem seu gloriam non abuti. " Ex hac auctoritate quatuor eliciuntur conclusiones: quarum prima est, quod Throni dicuntur a dignitate et ornatu regali, et non a judicio: quod est contra Gregorium. Secunda est, quod Throni dicuntur ab auctoritate magisterii: quod duobus modis videtur esse inconveniens, Primo: quia magisterium plus convenit plenitudini scientiae,, quam Thronis: et ita deberet magis attribui Cherubin,, quam Thronis. Secundo: quia magisterium dicit actum conversionis super inferiora. Ordines autem primae hierarchiae accipiuntur secundum conversionis actum in Deum. Tertia conclusio est, quod secundum dictum Bernardi, omnes ordines videntur ex aequo ordinari ad Thronos: quod videtur inconveniens: quia sic cessaret ratio infimae et mediae hierarchiae: ultima enim per media, et media per prima ordinantur in Deum. Quarta conclusio est, quod, si de Thronis Deus docet hominem scientiam, ut dicit Bernardus, Thronorum conversio est super hominem: et cum hoc proprium sit ultimae hierarchiae, videntur Throni poni debere in ultima hierarchia et non in prima.

6. Adhuc, Bernardus in eodem sermone dicit sic: " Diligitur a Thronis Deus ob benevolentiam magistrae sapientiae sine invidia sese communicantis, et ob unctionem quae gratis docet de omnibus. " Ex hoc accipitur iterum, quod Throni dicuntur a magisterio: et magis sic videtur hoc iterum competere Cherubin.

7. Adhuc, Bernardus videtur sibiipsi esse contrarius: dicit enim sic in libro V de Consideratione ad Eugenium Papam: " Throni dicuntur ex eo quod sedent, et ex eo sedent, quod sedet in eis Deus. Neque enim sedere in eis qui non sederent, posset. Quaeris quid illam sentiam sessionem ? Respondeo: Summam tranquillitatem, placidissimam serenitatem., pacem quae exsuperat omnem intellectum. Talis est qui sedet in Thronis Dominus Sabaoth, judicans omnia cum tranquillitate, placidissimus, serenissimus, pacatissimus. Et tales sibi constituit Thronos, simillimos sibi. " Ex hoc accipitur, quod Throni a tranquillitate quietis et sessionis dicuntur, et non ab auctoritate magisterii vel judicii.

Solutio. Dicendum, quod duplex est actus Throni a quo definiri habet et determinari, secundum quod Thronus proprie., hoc est, in propria significatione accipitur. Et tertius est etiam, secundum quod sumitur communiter pro sede cujuscumque regentis sive secundum justitiam, sive secundum doctrinam sapientiae. Primus actus est, quod receptivus sit quietissimae sessionis, et immaterialissimae, et tranquillissimae. Et ab hoc determinantur a, beato Dionysio in libro de Caelesti hierarchia, et a beato Bernardo in auctoritate praeinducta de libro V de Consideratione ad Eugenium Papam. " Sic enim accipere thearchicum et di-

vinum superadventum et divinam insessionem, ut dicit Dionysius, proprium officium Thronorum est, "

Secundus autem actus, qui convenit Thronis non secundum quod Throni sunt, sed secundum quod Throni referuntur ad auctoritatem sedentis in eis, est judicare. Et ab illo determinantur a beato Gregorio in auctoritate praeinducta. Et hoc est quod dicitur in Psalmo ix, 5: Sed isti super Thronum, qui judicas justitiam. Et hoc tangitur, Sapient, xii, 18: Tu autem dominator virtutis, cum tranquillitate judicas, ei cum magna reverentia disponis nos.

Secundum autem quod Thronus accipitur communiter, dicitur Thronus non tantum regis regnantis in justitia, sed dicitur etiam regentis in sapientia: sic actus Throni qui convenit ei ex relatione Throni ad sedentem in eo, est docere hominem et Angelum. Et ab illo actu determinatur a beato Bernardo in sermone 19 super Cantica in auctoritate praeinducta.

Et his notatis, facile est respondere ad objecta.

Ad primum ergo dicendum, quod beatus Gregorius ibi determinat Thronos ab actu secundo, et non primo: et ille est qui convenit Thronis non in se, sed relatis ad auctoritatem sedentis in eis.

An aliud dicendum, quod judicium, dupliciter attenditur, scilicet secundum quod est a judice sedente in throno: et secundum hoc ratio judicii et illuminatio non accipitur nisi secundum actum conversionis in Deum. Et hoc modo convenit Thronis qui sunt de prima hierarchia. Sumitur etiam secundum quod est judicatorum dispositio: et sic non convenit Thronis, nisi eo modo quo prima hierarchia operatur per mediam, secundum quod dicit Dionysius, quod superiores per medios, et medii per infimos transfundunt illuminationes: sicut etiam Sera- phin per Angelum infimae hierarchiae, legitur purgasse Prophetam, ut dicit Dionysius in Caelesti hierarchia '' .

Ad aliud dicendum, quod hoc intelligitur de judicio gubernationis, et non de judicio ultimo, sicut patet in auctoritate praeinducta . Per hoc enim judicium providentia divina unumquodque adducit ad debitum finem. Nec hoc est Principatuum proprie: quia ad Principatus pertinet dispositio unius gentis, et non generalis gubernatio, sicut dicitur, Eccli. xvii, 14: In unamquamque gentem praeposuit rectorem. Quantum autem ad auctoritatem generalem convenit Thronis, secundum quod Thronus refertur ad auctoritatem sedentis in eo. Ille enim est qui, sicut dicitur, Sapient, viii, 1, attingit a fine usque ad finem fortiter, et disponit omnia suaviter, judicio tranquillae suae gubernationis.

Ad aliud dicendum, quod Dionysius determinat Thronos ab actu primo et principali, qui convenit Thronis, secundum quod sedes et throni sunt: ideo non attribuit eis judicium, ut dictum est: quia non convenit eis secundum se, sed secundum quod referuntur ad dignitatem et excellentiam sedentis in eis.

Ad aliud dicendum, quod Bernardus ibi determinat proprietates Thronorum secundum quod referuntur ad dignitatem et excellentiam sedentis in eis. Sic enim et in alto positi sunt singulariter, et multo ornatu redimiti. Et verum est, quod ex illa auctoritate quatuor conclusiones eliciuntur quae inductae sunt.

Sed prima solvitur: quia beatus Bernardus ibi non determinat Thronum nisi per ornatum convenientem sibi, et non per actum sedentis in eo qui est judicium: et ideo non tangit judicium.

Secunda solvitur per hoc, quod magisterium dupliciter consideratur, scilicet secundum quod est informatio et instructio sedentis ad actum doctrinae: et sic

convenit Cherubin, sive plenitudini sapientiae et scientiae. Consideratur etiam secundum auctoritatem quam dat docenti: et sic convenit Thronis, secundum quod thronus communiter dicitur sedes regentis in justitia, et regentis in sapientia. Ad aliud membrum primae conclusionis dicendum, quod magisterium secundum rationem et illuminationem acceptam ad doctrinam sapientiae, dicit actum conversionis in Deum: et sic convenit primae hierarchiae: et in hac consideratione determinatur a beato Bernardo.

Ad tertiam, conclusionem dicendum, quod Bernardus non intendit dicere, quod inferiores ordines ordinentur ad Thronos secundum acceptionem sapientiae, sed ad sedentem in Thronis, a quo fluit unctio docens de omnibus, sicut dicitur, I Joan. ii, 20 . Sic eliam dicitur in Psalmo cxxxii, 2, quod unguentum descendit a capite in barbam, a barba in vestimentum, a vestimento in oram, sive fimbriam vestimenti.

Ad quartam conclusionem dicendum, quod de Thronis Deus docet Angelum et hominem scientiam: et ideo Thronis non convenit docere hominem,, nisi hoc modo quo Angeli primae hierarchiae per Angelos ultimae hierarchiae illuminant homines, ut paulo ante dictum est: et propter hoc non debent poni in ultima, sed in prima, hierarchia.

Ad aliud patet solutio per antecedentia: magis enim convenit Cherubin quantum ad informationem actus doctrinae et sapientiae: sed Thronis plus quantum ad auctoritatem, secundum quod thronus accipitur communiter pro sede regentis, sive in justitia, sive in sapientia.

Ad ultimum dicendum, quod Bernardus non est sibi contrarius, sed a diversis actibus determinat Thronos, quorum quidam conveniunt thronis proprie dictis, quidam autem thronis communiter dictis. Et ut proprie determinet actum proprie dictum, utitur metaphoricis: serenitas enim, ut dicit Aristoteles in VII primae philosophiae, est quies in aere, et signat quietem summae veritatis in mente, quae jam non circumfertur omni vento doctrinae, ut dicitur, ad Ephes, iv, 14, nec circumfertur turbinibus errorum et passionum. Omnibus enim illis ad quietem deductis in mente quieta, serenissime fulget in ea veritas, et residet sicut in quietissima sede: sicut et in VII Physicorum dicit Aristoteles, quod in sedendo et quiescendo fit anima sciens et prudens. Tranquillitas autem, sicut idem ibidem dicit Aristoteles, est quies in mari, et signat quietem in affectu, quando scilicet affectus a passionibus quietus est, maxime a passionibus irae, et concupiscentiae, et ambitionis, et timoris vani, et spei vanae, et gaudii vani, et tristitiae saeculi, quae mortem operatur, ut dicit Apostolus, II ad Corinth. vii, 10: de qua dicitur, Proverb, xv, 15: Secura mens quasi juge convivium. In illo enim tamquam in thalamo bonitas Domini Sabaoth per charitatem requiescit, sicut dicitur, Deuter, xxxiii, 12: Et Benjamin ait: Amantissimus Domini, habitabit confidenter in eo: quasi in thalamo tota die morabitur, etc. Placidissimus autem dicit pasturam voluntatis in dulcedine voliti: in talibus enim reficitur et delectatur Deus: et sedatis his, quae dictae sunt impulsionibus, sedet et quiescit. Et ab his tamquam propriis determinatur Thronus.