730 EX S. G. CONCILII

diarius fuit, de quadam declaratione sciscitati - ceterum sub formula nimis generica - unanimiter responderet : « Nulla mi costa : Non mi rammento nulla in proposito : Non lo so ». Quae omnia dicta sint non certe ad quamli- bet suspicionem contra Testes, rite iuratos, ingerendam, et multo minus contra Curiae officiales, sed tantum ut prae- sentis causae difficultas maxima in propatulo ponatur.

Quid vero, vi tenoris et contextus, importet secum illa declaratio, satis in comperto est. Sponsus in votis habet ut compleatur matrimonium religiosum : « poiché desidero che si compia il matrimonio religioso », et proinde declarat se libenter ritu religioso Elviram ducturum : « Dichiaro di essere contento di sposare religiosamente sua figlia Elvira » , et imo promittit se eamdem ritu civili, mutatis pecuniariis conditionibus, pariter ducturum. Ex his verbis, primo oculo clare, dilucide, indubie, resultat genuinus consensus Hum- berti in matrimonium ecclesiasticum, et proinde causa finita videtur.

Primo, inquam, oculo : nam si res penitius introspicia- tur, difficultas amovetur, sed non removetur. Dato enim quod Humbertus reapse ac genuine exoptaverit matrimonium religiosum, dato etiam quod libenter ac rite actui seu ritui matrimonii sese subdiderit, superest adhuc potissimum et essentialius, ita si dicit, dubium : An videlicet Humbertus huic religioso ritui nullam omnino tribuerit efficaciam, nul- lam agnoverit vim moraliter ligandi? Heic proprie nodus quaestionis. Incassum enim praesenti factispeciei deductio- nes applicarentur Theologorum et Canonistarum, ut apud Coscius et De Iustis, et Sánchez, et Gasparri, etc. de con- sensu simulato : consensus enim in actum religiosum non fuit, in tcasu, simulatus sed verus ; sed an consensus ille fuerit in verum matrimonium, seu potius et tantum in illum actum religiosum, in illam « coeremoniam » quae, in mente consentientis, inanis et vacua formalitas erat? Hoc ultimum affirmat ore rotundo actrix, affirmant Tes- tes, affirmat aliqualiter ipse Parochus, horumque omnium