ET QUAESITUM SECUNDUM.

De proprietatibus Dominationum .

Secundo, Quaeritur de proprietatibus Dominationum, quas enumerat Dionysius in Caelesti hierarchia, sic dicens: " Igitur sanctarum Dominationum manifestativam nominationem aestimo declarare absolutam quamdam et omni pedestri minoratione liberam anagogen, nullaque tyrannicarum dissimilitudinum ullo modo eam universaliter inclinatam, liberaliter severam dominationem, omni minutivae servituti superpositam, superiorem subjectione omni, remotam ab universa dissimilitudine, et dominationis incessanter appetentem, et ad illius ipsius naturaliter subsistentis virtutis similitudinem quantum, possibile et seipsam et quae post eam sunt, optime et speciose conformantem, ad nullum vane videntium, sed ad proprie on universale conversam, et dominicae semper deiformitatis in participatione, secundum quod possibile est ipsi factam. "

Et quaeritur,

1. Quid vocetur hic pedestris minoratio ? nullus enim Angelorum pedestri minorationi subjicitur: commune est ergo omnibus Angelis habere liberam anagogen et absolutam ab omni pedestri minoratione,

2. Adhuc, In eadem prima auctoritate dicit, Liberam ei absolutam : quae idem videntur sonare: et sic alterum superfluit.

3. Adhuc, Haec proprietas eadem videtur esse cum quarta quae est, Dominationem, omni servituti minutivae superpositam. Idem est enim superponi minutivae servituti, quod est habere liberam et absolutam anagogen ab omni pedestri minoratione.

4. Adhuc, Similiter istae duae videntur eaedem cum quinta quae est, Superiorem subjectione omni. Idem enim est esse superiorem subjectione omni, quod est habere dominationem omni minutivae servituti superpositam.

5. Adhuc quaeritur, Quae sint tyrannicae dissimilitudines de quibus mentionem facit in secunda proprietate ? Dixerunt enim Basilius, Boetius et Aristoteles, quod tyrannus in hoc differt a rege, quod rex consulit et statuit quod omnibus est utile. Tyrannus vero neglecta communi utilitate, consulit et statuit quod sibi est utile. Propter quod Aristoteles in V Ethicorum dicit, quod " corruptio urbanitatis quae regnum dicitur, est in tyrannide per quam rex efficitur tyrannus. " Cum ergo tale consilium et tale statutum non conveniat Angelis, nec convenire possit, videtur quod superflue ab Angelis removetur tyrannica dissimilitudo.

6. Adhuc, Quaeritur de hoc quod dicit in septima proprietate, Dominationis incessanter appetentem: hoc enim videtur esse ambitionis, et non gratiae: unde propter talem ambitionem et appetitum daemon expulsus est de caelo.

7. Adhuc, Quaeritur de hoc quod dicit in nona proprietate, scilicet ad nullum vane videntium, sed ad proprie on universale conversam: nullus enim Angelorum convertitur ad vanum, sed ad vere existens: hoc ergo commune est Angelis et Dominationibus.

8. Adhuc, Quaeritur de hoc quod dicit, Liberaliter severam, in tertia proprietate: liberalitas enim non proprie est conditio dominii, sed per se virtus, ut dicit Aristoteles in IV Ethicorum, quae medium est inter avaritiam et prodigalitatem.

9. Adhuc, Severitas non est conditio nobilitatis in domino: non ergo debet poni inter proprietates Dominationum.

Solutio. Dicendum, quod proprietates Dominationum multiplicantur secundum ea quae faciunt dominium perfectum in natura, et habitu, et operatione.

Sicut enim in praehabitis dictum est, natura quaedam ancilla est, sicut natura humana: eo quod conversa et ad vanitatem mutabilitatis: et propter superpositionem quae importatur in nomine Dominationum, Dominationes illi naturae superpositae sunt: et sic omnibus vana videntibus, hoc est, experientibus superposita, et ad id quod proprie est on conversa per similitudinem: et penes hoc accipitur proprietas nona.

Est etiam servitus ex natura servili, cujus est subesse et non superesse: cui etiam superponitur dominatio Angelorum: et penes hoc accipitur proprietas quarta.

Si autem consideratur dominium penes habitus complentes dominationem: tunc considerari potent duobus modis, scilicet in se, et in comparatione ad dominationem primam divinam. Si in se, hoc potest esse tribus modis. Aut enim consideratur secundum ipsum superesse, quod est de substantia dominii, aut secundum ea super quae est, aut secundum unum in comparatione ad alterum. Si primo modo: tunc est proprietas sexta quae est, remotam esse ab universa dissimilitudine. Et dicitur dissimilitudo vitium quod maculat dominium. Et super illud extollitur per hoc, quod multas bonitates accipit a Deo, per quas superest aliis.

Si secundo modo: tunc sunt proprietates tres, secundum tria super quae extollitur dominium. Extollitur enim secundum minorationem materiae, quae dicitur minoratio pedestris, eo quod materia talis conculcatur quasi pedibus mutabilitate propria et miseria. Et penes hoc accipitur proprietas prima, quae est, absolutam quamdam et ab omni pedestri minoratione liberam anagogen, hoc est, sursum ductionem. Et dicitur absoluta, in comparatione ad obligata materiae ex qua sunt vel in qua sunt. Et dicitur libera in comparatione ad ea quae licet non sint ex materia, vel in materia, tamen obligata sunt materiae, sicut est intellectus hominis, qui conjunctus est continuo et tempori, ut in tertio de Anima dicit Aristoteles. Et ex hac obligatione acutius et minus acute intelligit secundum quod magis et minus est abstractus, ut docet Aristoteles in III de Anima. Et propter hoc minutivam servitutem patitur in actibus suis. Et ut dicit Alexander in libro de Motu cordis, illuminationum quae sunt a primo, secunda relatione perceptiva est anima rationalis humana. Et sic est proprietas quarta quae est haec, dominationem omni minutivae servituti superpositam. Et hoc est quod dicit commentum Maximi super idem verbum sic: " Sensibilia et corporalia servituti, convenientia dicit: nam non permittunt ea quae vere sunt intelligere. "

Si autem accipitur penes modum participandi ea quae servituti subjiciunt, super quae extollitur dominium Dominationum: tunc est proprietas quinta, quae est, superiorem esse subjectione omni.

Si vero consideratur tertio modo praedictae divisionis: tunc sunt proprietates duae sumptae penes ea in quibus dominium male comparatur ad subditos. Cum enim domini sit coercere subditum, potest esse coercitio remissa inducens dissolutionem in subditis: et contra hoc dicitur, liberaliter severam, quae est proprietas tertia. Potest etiam inclinari in furorem ad nocendum subditis: et contra hoc dicitur, nulla tyrannicarum dissimilitudinum ullo modo universaliter inclinatam: quae est proprietas secunda.

Si autem sumitur in comparatione ad dominationem primam divinam: hoc potest esse duobus modis. Aut enim erit secundum appetitum ordinatum ad illam, ut assimilet se ei quantum potest: et sic est proprietas septima, quae est, dominationis incessanter appetentem. Aut potest esse ad hoc ut exaltetur super ignominiose deprimentia: et sic est proprietas sexta, quae est, remotam esse ab universa dissimilitudine. Aut potest esse secundum imitationem dominationis primae divinae: et sic est proprietas octava, quae est ad illius ipsius naturaliter subsistentis virtutis similitudinem quantum possibile et seipsam et quae post eam sunt, optime et speciose conformantem. Et dicit, Quantum possibile, optime et speciose conformantem: quantum possibile, propter exaltationem potentia: optime, propter hoc quod sic attingit finem dominii: et speciose, quia in talibus laus est et speciositas dominii.

Si autem accipitur secundum actualem participationem quae in tali dominio constituit: tunc est ultima sive decima, quae est, dominicae semper deiformitatis id participatione, secundum quod possibile est ipsi factam.

An primum ergo dicendum, quod jam dictum est, quod vocatur pedestris minoratio : haec enim est quae materialia conculcat, et quasi servituti addicta conculcanda est et abjicienda, a qua anagogen ex natura habent omnes Angeli: tamen ex illuminatione theophania? et officii nomine non habent nisi Dominationes.

Ad aliud dicendum, quod libera dicuntur, quae ex materiam vel in materia non sunt, sed in seipsa sunt existentia, sicut spiritualia. Absoluta vero dicuntur, quae ad materiam per obligationem non sunt inclinata, sicut diximus de intellectu animae rationalis, qui conjunctus est continuo et tempori: et sic differunt libera et absoluta: et sic neutrum superfluit.

Ad aliud dicendum, quod minutiva servitus communior est quam anagoge a pedestri minoratione. Servitus enim minutiva dominii ex multis est, scilicet ex materia et passionibus quibus non dominantur, sicut est ira, et concupiscentia, et hujusmodi. Anagoge autem a pedestri minoratione, non est nisi ex materia vel inclinatione ad illam.

Ad aliud dicendum, quod quinta differt ab aliis duabus: communior est enim quam utraque illarum. Multa enim subjiciunt, sicut conditio, peccata, passio, miseria, impedimenta, sensibilia, necessitates, quae non permittunt stare animum in dominio recto et sui et aliorum: et ut Plato dicit, non permittunt eum, scilicet animum in subjecta dominalem justitiam operari.

Ad aliud dicendum, quod tyrannica dissimilitudo dicitur, crudelitas, qua quis dominio non recto debacchatur in subjectos, a qua verum dominium nomine suo dicit remotionem: eo quod dissimilitudinem dicit a vera et dominati justitia, qua quis regere debet subditos.

Ad aliud dicendum, quod appetere dominari propter praeesse et praeferri, est ambitionis: sed appetere superesse super omnia servilia quocumque modo ad servitutem inclinantia, ex multa possessione pulchrorum, et bonorum quae eum dignum in gradum superioris ponunt, est actus virtutis quae dicitur magnanimitas. Dicit enim Aristoteles in IV Ethicorum, quod " magnanimus est, qui magnificat se magnis dignus existens. "

Ad aliud dicendum, quod vanum ibi dicitur, quod non confert ad virtutem illuminationem: sicut dicitur, Sapient. xiii, 1, quod vani sunt omnes homines in quibus non subest scientia Dei. Et licet hoc omnes Angeli habeant ex confirmatione gratiae, tamen ex illuminatione theophaniae in gradu constituente, specialiter convenit hoc eis qui dominium non quaerunt in vanis sive mutabilibus rebus.

Ad aliud dicendum, quod hoc peccat secundum aequivocationem: liberaliter enim non formatur a liberalitate virtute, sed a libero qui vere causa sui est, et non est retractus ab actu vel passione crudelitatis vel timiditatis vel alicujus alterius, quin libere dominetur secundum virtutem.

Ad ultimum dicendum, quod, severitas dicitur dupliciter. Est enim severitas mixta duritiei crudelitatis et rigori justitiae: et de hac dicit auctoritas Augustini, quod, aliquando detrahendum est severitati. Dicitur etiam severitas sequela simplicis veritatis. Veritati autem numquam aliquid detrahendum est: hoc enim esset violare veritatem judicii, et laedere veritatem justitiae dominalis, quam ex jure dominus habet super subditos. Et ab hac severitate dicitur, quod dominatio Angelorum qui Dominationes dicuntur, severa est: haec est enim, conditio nobilitatis dominationem.