ET QUAESITUM PRIMUM.

De Virtutibus, quid sint ?

Deinde, Quaeritur de Virtutibus, et quaeruntur duo: scilicet quid sint, et quae sint proprietates earum.

Ad primum sic proceditur:

i. Dicit Gregorius in Homilia de centum ovibus, quod " nimirum spiritus illi Virtutes dicuntur, per quos signa, et miracula frequentius fiunt. " Sed signa et miracula fiunt ad confirmationem fidei: confirmatio autem fidei ad hominum pertinet illuminationem: hominum autem illuminatio pertinet ad inferiorem hierarchiam: ergo Virtutes pertinent ad inferiorem hierarchiam: non ergo debent poni in media.

2. Adhuc, I ad Corinth. xiv, 22: Signa data sunt non fidelibus, sed infidelibus . Ergo signa sunt ad illuminationem infidelium, ut convertantur ad fidem: sed illuminationem infidelium operantur illi qui sunt de infima hierarchia: ergo Virtutes sunt de infima hierarchia: non ergo debent poni in media.

3. Adhuc, Gregorius ibidem in praeinducta homilia. " Sunt qui mira faciunt, signa valenter operantur. Quo ergo isti nisi ad supernarum Virtutum sortem, et numerum congruunt ? " Sed signa facere, ut dicit Gregorius, est gratiae gratis datae, non gratum facientis: iste ergo ordo denominatur a gratia gratis data, et non gratum faciente. Cum ergo hierarchia sit sacer principatus, a sacro ordine et scientia et actione denominatus, et iste ordo non denominatur ab aliquo sacro ordine et scientia vel actione, videtur quod iste ordo de nulla hierarchia sit.

4. Adhuc, Bernardus in sermone 19 super Cantica : " Illae beatitudines quae Virtutes dicuntur, ex eo forsitan appellatae sunt, quod virtutum atque prodigiorum occultas perpetuasque causas felici curiositate rimari ac mirari divinitus ordinatae, signa quae et quando volunt in omnibus elementis terrae et hominibus potenter exhibeant. " Ex hoc accipitur, quod Virtutes propter hoc non tantum dicuntur, quod miracula faciunt: sed quia causas miraculorum in Verbo contemplantur, et illuminationes ad miracula ex Verbo accipiunt. Et cum immediate illuminationes ex Verbo accipere, sit primae hierarchiae, videtur quod Virtutes sint de prima hierarchia, quod est

contra Dionysium qui ponit hunc ordinem in media hierarchia.

5. Adhuc, Videtur quod Bernardus sit sibi contrarius. In eodem enim sermone, scilicet 19 super Cantica, dicit sic, post inductam auctoritatem: " A Virtutibus Deus diligitur ob benignissimam exhibitionem miraculorum, per quae incredulos dignantissime trahit ad fidem. " Et sic videtur, quod propter operationem miraculorum dicuntur Virtutes, et non propter contemplationem. Et paulo post sic dicit: " Plenum quippe est suavitatis et gratiae, incerta et occulta sapientiae in ipsa sapientia intueri: plenum nihilominus honoris et gloriae, causarum in Dei verbo absconditarum mundo spectandas mirandasque in manus Virtutum dirigi efficientias. " Et sic Bernardus dicere videtur, quod, et a contemplatione causarum in Deo absconditarum, et ab operatione miraculorum Virtutes dicantur. Et sic videtur, quod in infima hierarchia sunt ponendi Angeli, qui Virtutes dicuntur: hoc enim pertinet ad hominum illuminationem, quod ultimae competit hierarchiae.

6. Adhuc, Hoc videtur expresse dicere in libro V de Consideratione ad Eugenium: ubi dicit, quod " Archangelis praesunt Virtutes, et illis Potestates, et Potestatibus Principatus. " Cum ergo Angeli sint de infima hierarchia, et Principatus similiter, videtur quod Virtutes de eadem hierarchia sint cum Principatibus, Archangelis, et Angelis: et sic . erunt de infima hierarchia.

7. Adhuc, Dionysius in libro de Divinis nominibus : " Deus laudatur: eo quod ineffabilis et ignota et incogitabilis est cuncta egrediens ipsius virtus, quae propter abundantiam possibilis et infirmitatem firmat, et ultimas resonantiarum ipsius continet et fortiter tenet . " Ex hoc accipitur, quod Virtus determinatur per abundantiam potestatis ultimam, omnia firmantem et continentem in esse, virtute, et opere: et cum hoc sit plus quam Principatus et Potestates, Virtutes ponendae sunt ante Principatus et Potestates. Et hoc quidem expresse dicit Dionysius, Ergo Virtutes sunt de media hierarchia, et non de prima, nec de ultima.

8. Adhuc, In II Sententiarum, distinct. IX, cap. Post praedicta, Magister ex verbis Gregorii dicit sic, quod superiores Angeli sunt, Seraphin, Cherubin, Throni: medii, Dominationes, Principatus, Potestates: inferiores, Virtutes, Archangeli, Angeli: quod omnino est contra ordinem quem ponit Dionysius in Caelesti hierarchia, ubi sic dicit: " Transeundum nobis in mediam, caelestium intellectuum dispositionem, Dominationes illas supermundanis oculis quantum possibile explorantibus, et vere potentia speculamina divinarum Potestatum et Virtutum . " Ergo media hierarchia consistit ex Dominationibus, Virtutibus, et Potestatibus: quod est contra praedicta.

Solutio. Supponatur hic quod dicit Dionysius, scilicet quod media hierarchia secundum omnia nomina ordinum in ea positorum, distinguitur in ordines acceptos secundum perfectionem potestatis pertinentis ad mundi gubernationem et continentiam. Et secundum hoc dicimus, quod virtus a qua dicitur ordo Virtutum, accipitur secundum quod Aristoteles definit eam in secundo de Caelo ei Mundo, dicens sic: " Virtus est ultimum potentiae in re. " Et hoc vult intelligi de virtute activa, et de virtute passiva. Sed virtus activa ultimum suum ponit in maximo in quod potest: virtus vero passiva, in minimo. Ex hoc enim ultimo inferuntur omnia quae sunt de potentia et activa et passiva. Sequitur enim, si Hercules virtute activa potest in

mille, quod, potest in centum, et in decem, et in unum, et in omne illud quod est minus millenario. Sed non sequitur, quod possit in mille et unum, vel in aliquot plures quam mille: et sic ultimum potentiae ejus determinatur ad mille, et ad nihil ultra. In potentia autem passiva e contra est: virtus enim illius stat in minimo tamquam in ultimo ipsius. Sequitur enim, si Hercules potest pati ab uno, id est, vinci, quod multo magis potest pati a duobus vel tribus, et sic deinceps. Sed non convertitur: non enim sequitur, si potest vinci a pluribus, quod potest vinci ab uno. Sic ergo accepta virtute pro ultimo ultra quod non potest, ultimum illud potest accipi duobus modis, scilicet simpliciter, et quoad nos. Per simpliciter ultimum determinatur virtus a Dionysio. Tunc enim virtus dicit tantam abundantiam potentiae, quae suimet imbecillitate non relinquit aliquem deiformem motum, quin possit in illum: quod dicit Dionysius esse substantialem actum Virtutum. Si autem ultimum determinatur quoad nos: cum miraculum quod est supra naturam et contra naturam sit maximae, potentiae quoad nos, sic determinatur a Gregorio, et Bernardo, et a Magistro in libro II Sententiarum, distinctione IX, quod substantialis actus Virtutum, est miracula et prodigia facere.

Adhuc praenotandum, quod actus ordinum Angelorum duobus modis determinantur, scilicet penes actus simpliciter secundum absolutam substantiam et excellentiam potestatis consideratam., aut penes actum comparatum ad finem qui est illuminatio et perfectio. Si est penes actum simpliciter: tunc constat, quod summus actus secundum superesse et posse, est dominatio. Et secundus erit, posse in omnem deiformem motum. Et tertius erit, posse coercere nocivum impediens. Hac consideratione Dionysius in media hierarchia primo ponit Domi- nationes, secundo Virtutes, tertio Potestates. Et illam hierarchiam tunc sequitur distinctio potestatis super hanc provinciam vel illam, et super hunc hominem vel illum, et super hunc actum vel illum: penes quod accipitur media hierarchia. Et hunc ordinem bene et subtiliter prosequitur Dionysius. Si autem attenditur actus comparatus ad finem qui est illuminatio et perfectio hominis: tunc proximi hominibus Angeli sunt illuminatores et perfectores hominum: et sic ascendendo enumerantur a beato Gregorio et Bernardo ordines, et sic Angelis praesunt Archangeli, qui secreta revelent, et ad hoc potestatem accipiunt ut revelent ea quae pertinent ad salutem et illuminationem hominis. Et illis praesunt Virtutes, qui faciunt miracula ad illuminationem fidei confirmandam. Et illis praesunt Principatus, ad distinctas provincias pertinentes. Et illis praesunt Potestates, contrarias potestates arcentes. Et illis Dominationes, ministeria Angelorum disponentes. Et hunc ordinem prosequuntur Gregorius et Bernardus praecipue propter Apostolum, qui ad Coloss, i, 16, sic enumerat: Sive Throni, sive Dominationes, sive Principatus, sive Potestates .

His ita praenotatis, dicendum ad primum, quod illa ratione quam prosequuntur Gregorius, et Bernardus, et quidam alii sancti, non ponuntur Virtutes in media, sed in ultima hierarchia. Sed illa ratione quam prosequitur Dionysius de perfectione potestatis, ponuntur in media, et non in infima: nec est inconveniens, quod unum et idem in diversis dispositionibus ponatur secundum diversas rationes.

Ad aliud dicendum, quod hoc procedit etiam secundum dispositionem quam prosequitur Gregorius: et sic veram

est, quod Virtutes sunt de infima hierarchia.

Ad aliud dicendum, quod licet in hominibus operatio miraculorum sit gratiae gratis datae, tamen in Angelis contemplatio causarum absconditarum in Deo, et ex hoc illuminationem et virtutem accipere ad miracula exhibenda, non tantum est gratiae gratum facientis, sed etiam gloriae, ut patet in auctoritate Bernardi praeinducta. Et quantum ad hoc ponendae sunt Virtutes et in hierarchia et in ordine.

Ad aliud dicendum, quod Virtutes illuminationes a Verbo accipiunt, hoc est, a Verbo ortas et a prima hierarchia immediate acceptas, et in media hierarchia transfusas: et ideo sunt de media, et non de prima hierarchia.

Ad aliud dicendum, quod Bernardus in nullo sibi contrariatur: quia contemplatio illuminationis accipitur propter actionem, sicut omnis hierarchia est sacer ordo, et scientia, et actio. Et secundum hanc dispositionem Bernardi, verum est, quod Virtutes sunt de infima hierarchia, et Principatus de media: quia distinctam ad provincias dicunt potestatem.

Ad aliud patet solutio per idem. Si enim distinguantur ordines per actus ad finem ordinatos, Virtutes procul dubio sunt de infima hierarchia. Si autem distinguantur penes actum potentiae completae et absolutae: tunc sunt de media. Nec est vis in verbis Apostoli: quia licet ad Coloss, i, 16, ponat Virtutes post Potestates et Principatus, tamen, ad Ephes, iii, 10 , ponit ante. Unde constat, quod Apostolus non intendit ordinare ordines in hierarchiis, sed enumerare tantum.

Ad aliud dicendum, quod Dionysius prosequitur ordinem qui est secundum actus potentiae absolutae acceptos, et ideo ponit Virtutes medium ordinem in media hierarchia, ut dictum est.

Ad ultimum dicendum, quod Magister ibi tangit ordinem Gregorii, et non ordinem Dionysii: et hoc nihil habet contrarietatis, quia in diversis rationibus accipiuntur: nihil enim inconveniens est unum et eumdem ordinem secundum diversas rationes in diversis poni hierarchiis, ut dictum est.