DISTINCTIO XXVII.

(Textus Magistri Sententiarum)

Quae sint illae proprietates, quibus distinguuntur personae Hic quaeri potest, utrum proprietates, quas Hilarius supra assignavit,

scilicet quod Pater semper est Pater, et Filius semper est Filius, sint illae eaedem proprietates, quas Augustinus superius distinxit dicens, proprium esse Patris, quod genuit Filium ; et proprium Filii, quod genitus est a Patre, et Spiritus sancti,

. quod ab utroque procedit? Ac deinde, utrum et istae sint illae, quae dicuntur paternitas, filiatio, processio ? Videtur quod non sint eaedem proprietates, quas ponit Hilarius, et illae, quas ponit Augustinus. Si enim eaedem sunt, idem est ergo Patri esse Patrem et genuisse Filium ; quod utique quidam concedunt. Si autem hoc est ; cui ergo convenit ut sit Pater, ei convenit genuisse Filium. Natura ergo divina si Pater est, genuit Filium ; si vero non genuit, Pater non est. Sed quis audeat dicere, aut quod ipsa genuit Filium, aut quod ipsa Pater non sit. Si autem ipsa Pater est, nec Filium genuit, non est ergo idem dicere, aliquid esse Patrem et gignere Filium. Et ita non videtur una eademque esse proprietas.

Responsio ubi ostendit easdem esse proprietates.

Ad quod sine praejudicio aliorum dicimus, quod easdem proprietates notavit uterque, licet diversis verbis. Quod enim Hilarius ait, ita intelligi debet : Proprium Patris est, quod semper Pater est, id est, proprietas Patris est, qua semper Pater est ; semper vero Pater est, quia semper genuit Filium. Ita et proprium Filii est, quod semper Filius est, id est, proprietas Filii est, qua semper Filius est ; Filius vero semper est, quia semper genitus est. Ergo proprietas qua Pater est Pater, est quia semper genuit ; et haec eadem dicitur paternitas vel generatio. Et proprietas, qua Filius semper est Filius, est quia semper genitus est a Patre ; et haec eadem dicitur filiatio vel genitura vel nativitas vel origo vel nascibilitas. Sic et proprietas, qua Spiritus sanctus est spiritus sanctus vel donum, est quia procedit ab utroque ; et haec eadem dicitur processio. In praemissis ergo locutionibus eaedem significatae sunt proprietates.

Quod non est omnino idem dicere, esse patrem et genuisse, vel habere Filium, ita et de aliis.

Nec tamen videtur nobis omnino esse idem dicere aliquid esse Patrem et genuisse Filium ; vel aliquid esse Filium et habere Patrem, vel esse Spiritum sanctum et procedere ab utroque. Alioquin Pater non esset nomen hypostasis, id est, personae, sed proprietatis tantum ; similiter Filius et Spiritus sanctus, et ita non per tria nomina significarentur tres personae. Ideoque dicimus, quia Patris nomen non tantum relationem notat, sed etiam hypostasim, id est, subsistentiam significat, ita et Filius et Spiritus sanctus. Relationum vero vocabula, scilicet paternitas, filiatio, processio, vel gignere, gigni, procedere, ipsas tantum relationes, non hypostases significant, sive habere filium et habere patrem. Ut verbi gratia, cum dicimus: Deus est Pater, nomine Patris et relationem . notamus et divinam hypostasim significamus,ut sit intelligentia talis: Deus vel divina essentia est Pater, id est, ille qui genuit, scilicet hypostasis, quae habet Filium. Similiter : . Deus est Filius, id est, hypostasis genita vel habens Patrem. Ita etiam . Deus est Spiritus sanctus, id est, hypostasis procedens ab utroque, sive ille qui procedit. Cum vero nomina relationum ponimus in praedicatis, notiones ipsas tantum significamus, non hypostases, ut cum dicitur: Deus genuit, idest, habet Filium, et Deus genitus est, id est, habet Patrem. Et tunc oportet intelligi in subjectis hypostases tantum, non essentiam, quae illis proprietatibus determinantur.

Quod proprietates determinant hypostases, non substantiam, id est, naturam.

Illae enim proprietates singulae singulis proprie conveniunt personis, et per eas personae determinantur et a se invicem differunt, sed a se non secedunl. Unde Joannes Damascenus : " Non differunt ab invicem hypostases secundum substantiam, sed secundum characteristica idiomata, id est, determinativas proprietates. Characteristica vero, id est, determinativa, sunt hypostaseon, et non naturae ; etenim hypostases determinant. " Jtem : " Esse quidem intemporaliter et aeternaliter dicimus divinam Verbi hypostasim, simplicem, omnia habentem, quae habet Pater, ut ejus homoousion, id est, consubstantialem, nativitatis modo et habitudine a paternali hypostasi differentem, nunquam vero a paternali hypostasi secedentem. " Idem apertius exprimens personales proprietates, in eodem ait: " Differentiam hypostaseon, id est, personarum, in tribus proprietatibus, id est, paternali et filiali et processibili recognoscimus, incessibiles autem ipsas hypostases et indistabiles invicem et unitas quidem inconfusibiliter (tres enim sunt, etsi unitae) divisas autem indistanter. Etenim singula perfecta est hypostasis et propriam proprietatem, scilicet existentiae modum proprium possidet ; sed unitae sunt substantia et non distant neque secedunt a paternali hypostasi. " Ecce hic habes distinctas tres illas proprietates, quae supra diversis significatae sunt modis.

Quod sunt alia nomina personarum easdem proprietates notantia, scilicet genitus, genitor, verbum, imago.

Hic non est praetermittendum, quod sicut Pater et Filius et Spiritus sanctus nomina personarum sunt et proprietates personales designant, ita etiam sunt et alia nomina personarum, id est, quaeipsas personas significant et earum proprietates denotant, et easdem quas et nominat praedicta, unde et relative dicuntur, scilicet genitor, genitus, verbum, imago. Unde Augustinus 5. lib. de Trinit. ait. " Videndum est, inquit, hoc significari, cum dicitur genitus, quod significatur, cum dicitur Filius. Ideo enim Filius, quia genitus, et quia Filius, utique genitus. Sicut autem Filius ad Patrem, sic genitus ad genitorum refertur, et sicut Pater ad Filium, ita genitor ad genitum. " Idem 6. lib. de Trinit. " Verbum quidem solus Filius accipitur, non simul Pater et Filius, tanquam ambo sint unum verbum. Sic enim verbum dicitur, quomodo imago, non autem Pater et Filius simul ambo imago, sed Filius solus est imago Patris, quemadmodum et Filius. " Item 7. lib. de Trinit : " Verbum, secundum quod sapientia est et essentia, hoc est quod Pater ; secundum quod Verbum, non hoc est quod Pater, quia Verbum non est Pater, et Verbum relative dicitur, sicut Filius. " Item in eodem : " Sicut filius ad patrem refertur, ita et Verbum ad eum cujus est Verbum, refertur, cum dicitur Verbum. Et propterea non eo Verbum, quo sapientia dicitur ; quia Verbum non ad se dicitur, sed tantum relative dicitur ad eum cujus est Verbum, sicut filius ad patrem. Eo quippe est filius, quo Verbum, et eo est Verbum, quo filius ; sapientia vero, quo essentia, et ideo, quia Pater et Filius sunt una essentia et una sapientia. " Item in eodem : " Non est Pater ipse Verbum, sicut nec filius nec imago. Quid autem absurdius quam imaginem ad se dici? " Idem in quinto : " Dicitur relative filius, relative etiam dicitur Verbum et imago, et in omnibus his vocabulis ad Patrem refertur, nihil autem horum Pater dicitur. "

Breviter summam colligit intelligentiae praedictorum.

Apeite ostensum est, quod sicut Filius vel genitus relative dicitur ad Patrem, ita Verbum et imago; et quod eo dicitur Verbum sive imago quo Filius, id est, eadem proprietate sive notione dicitur Verbum et imago, qua Filius : sed non eo quo Verbum, dicitur sapientia vel essentia, quia non notione, qua dicitur Verbum, dicitur sapientia. Nam sapientia dicitur secundum essentiam, non secundum relationem.

Generalis regula eorum quae ad se, et eorum quae relative dicuntur. Quidquid enim ad se, simul ambo dicuntur, sed non ita in praedictis relativis.

Et est hic advertenda quaedam generalis regula eorum quae ad se, et eorum quae relative dicuntur de Patre et Filio. " Quidquid enim ad se dicuntur, ut ait, Augustinus 6.

lib. de Trin. non dicitur alter sine altero, id est, quidquid dicuntur quod substantiam eorum ostendat, ambo simul dicuntur. Ergo nec Pater est Deus sine Filio, nec Filius sine Patre, sed ambo simul Deus, " sed non ambo simul Pater, non ambo simul Filius vel Verbum vel imago.

An secundum substantiam dicatur Deus de Deo, et hujusmodi. Hic quaeritur, cum dicitur : Deus de Deo, lumen de lumine, et hujusmodi, utrum dicantur secundum substantiam. Nam secundum relationem constat ista non dici. Si vero secundum substantiam dicuntur, simul ambo, scilicet Pater et Filius, possunt dici Deus de Deo, lumen de lumine, secundum praedictam regulam. Ad quod dicimus, quia licet Deus secundum substantiam dieatur et lumen et sapientia et hujusmodi, et nunquam relative accipiantur ; aliquando tamen pro relativis, id est, pro personis, sed non relative accipiuntur, ut, cum dicitur : Deus genuit Deum, alterum pro Patre, alterum pro Filio ponimus ; similiter, cum dicitur : Deus de Deo, lumen de lumine. In aliis quoque locutionibus saepe reperiuntur nomina essentiae ad significationem personarum deducta, ut cum dicitur : Deus natus, Deus mortuus, Deus passus, ubi Filius tantum significatur. Ita et de solo Filio intelligitur, cum dicitur : Deus de Deo, et hujusmodi. Unde Augustinus quaerens, quomodo hujusmodi dicantur, 6. lib. de Trinit. ait: " Quomodo Deus de Deo, lumen de lumine dicitur ? Non enim simul ambo Deus de Deo, sed solus Filius de Deo, scilicet Patre: nec ambo simul lumen de lumine, sed solus Filius de lumine Patre. "

Quod tantum secundum nomen substantiae dicitur illud de illo, non secundum nomina personarum.

Et est sciendum quod secundum eadem nomina substantiae lanium dicitur illud de illo, licet ibi illa nomina substantiam non significent. Secundum vero eadem nomina personarum nunquam dicitur illud de illo, sicut Verbum de Verbo, vel Filius de Filio, quia hujusmodi nomina diversis personis convenire non possunt. Quod Augustinus, li--cet obscure, lib. 6. ita dicit, " Hoc: solum de eis dici non potest illud deuio, quod simul ambo non sunt ", id est, illo solo nomine non possumus uti ad ostendendum unum de uno, quod simul ambobus non convenit, " sicut Verbum de Verbo dici non potest, quia non simul ambo Verbum, nec Imago de Imagine, nec Filius de Filio, quia non simul ambo Filius, vel Imago. " Et sicut nomina substantiae aliquando intelligentiam personarum distincte faciunt, ita etiam interdum totius Trinitatis simul. Unde Augustinus lib. 5. ait : " In Patris nomine ipse Pater per se pronuntiatur, in Dei vero nomine et ipse Pater et Filius et Spiritus sanctus, ut cum dicitur : Nemo bonus nisi solus Deus, quia Trinitas est unus solus Deus. "

(Finis textus Magistri.)