FIRMANA 741

dendum igitur est, utrum duo haec infirment ea, quae huc- usque ex processu eruimus.

Attestatio, quam Humbertus conscripsit, haec est: « Poi- •chè desidero, che si compia il matrimonio religioso dichiaro di essere contento di sposare religiosamente sua figlia El - vira, e prometto di sposarla anche civilmente, quando mi troverò in condizioni che mi permetteranno di costituire nna famiglia ».

Porro, si quis bene consideret, hae litterae nihil dicunt, quod contradicat menti et intentioni iam in antecessum ab Humberto significatae. Hae demum litterae duo tantum haec asserunt, Humbertum velle religiosum ritum matrimonii •cum Elvira ponere, promittere ipsum, se eam aliquando et •civili ritu ducturum. Nonne homo, qui ecclesiasticum ma- trimonii ritum nihili facit, qui ex eo nullam sibi obliga- tionem accipere autumat dicitque aperte, potest haec omnia dicere ? Profecto in viro, qui ad religionis christianae leges institutaque suam vitam conformat, aliud haec verba sonant, at in viro atheo quid magis significant, quam quod Hum- bertus praestitit, quodque promisit; subinde vero non ser- vavit? Fateor me non semel et iterum, sed pluries has lit- teras legisse et examinasse, et nil aliud in iis invenisse, •quam promissionem postea non servatam ducendi Elviram etiam civiliter. Imo hae litterae nonnisi ad fallendam au- ctoritatem ecclesiasticam videntur confectae, quum ea ipsa die conscriptae sint, qua matrimonium celebratum est. Nam quamvis Exmus Dnus. Archiepiscopus Firmanus asserat in litteris ad hanc Sacram Congregationem die 25 Sept. 1897 datis, matrimonium celebratum fuisse die 1 Aprilis 1893, videtur tamen hoc mendum scriptionis, quum etiam litte- rae Vicarii generalis potestatem facientis Parocho ut huic matrimonio assisteret, datae sint die 1 Aprilis 1892. Porro si hae litterae ea ipsa die conscriptae sunt, qua matrimo- nium celebratum est, seu postridie illius diei, ut eruitur ex actis, qua Parochus matrimonio assistere detrectavit, quia Humbertus nullam existimabat se obligationem assumi