ET QUAESITUM PRIMUM.

De Angelis, quid sint ?

Deinde, quaeritur de Angelis.

Et quaeruntur duo, scilicet quid sint, et quae sint proprietates eorum ?

Ad primum objicitur sic:

1. Gregorius in Homilia de centum drachmis et centum ovibus dicit sic: " Illi dicuntur Angeli qui minima nuntiant. " Minima autem nuntiare non est officium ad dignitatem pertinens: ergo videtur quod ab hoc nullus ordo hierarchiae deberet denominari.

2. Adhuc, Gregorius, ibidem, " Sunt plerique qui parva capiunt, sed tamen haec eadem parva pie annuntiare fratribus non desistunt. Isti itaque in Angelorum numerum currunt. " Sed qui parva capiunt et annuntiant in Ecclesia, dignitatis gradum non obtinent: nec in caelo parva annuntiare officium est dignitatis vel ordinis: et sic nullus ordo ab hoc debet denominari.

3. Adhuc, Gregorius: " Angelus nomen officii est, non naturae. " Sed ad singulos gradus Angelorum et ordines quilibet Angelus habet dispositionem naturae: quia aliter non esset verum quod dicitur in libro II Sententiarum, dist. IX, cap. Hic considerandum, ubi dicitur sic: " Ordo Angelorum dicitur multitudo caelestium spirituum, qui inter se in aliquo munere gratiae similantur, sicut et in naturalium donorum participatione conveniunt. " Cum ergo Angelorum nomen dicatur nomen officii, videtur quod nullus ordo caelestis simpliciter debet vocari Angelus.

4. Adhuc, Bernardus in libro V de Consideratione ad Eugenium: " Putemus Angelos dici, qui singuli singulis hominibus dati creduntur, in ministerium missi, secundum Pauli doctrinam, ad Hebr, i, 17, propter eos qui haereditatem capient salutis. De quibus Salvator, Matth. xviii, 10: Angeli eorum in caelis semper vident faciem Patris mei qui in caelis est. " Ex hoc accipitur, quod non ab annuntiare Angeli dicuntur, sed ab officio custodiae quo singuli singulis dati sunt hominibus.

5. Adhuc, Bernardus in sermone 19 super Cantica: " Angelica creatura irrepercussa mentis acie intuetur divinorum judiciorum abyssum multam, quorum summae aequitatis ineffabili delectatione beata, gloriatur insuper effectui ea mancipari super suum ministerium ac palam fieri. " Ex hoc accipitur, quod nec a ministerio custodiae, nec ab annuntiatione minimorum dicuntur Angeli, sed potius ab intuitione abyssi judiciorum Dei: et ab hoc quod per eos haec judicia effectui mancipantur et palam fiunt,

6. Adhuc, Bernardus, ibidem, " Diligitur Deus ab Angelis ob judiciorum suorum summam aequitatem: ab Archangelis vero ob consiliorum summani moderationem. " Et ex hoc sequitur idem quod prius, scilicet quod Angeli non dicuntur propter nuntiare parva vel communia, sed propter contemplationem judiciorum Dei.

Solutio. Dicendum cum beato Gregorio, quod Angeli dicuntur inferiores qui complent et terminant totum ornatum caelestis hierarchiae, ut dicit Dionysius: et illi sunt, qui aequitatem judiciorum Dei contemplantur, quae aequitas consistit in retributione bonorum sive malorum: et illam effectui mancipant per officium custodiae, et palam faciunt fieri per nuntiationem et revelationem: et hoc magnae dignitatis officium est.

Ad primum ergo dicendum, quod minima non dicuntur ibi simpliciter parva: sed simpliciter magna, respective parva: respectu enim eorum quae nuntiant Archangeli quae supernaturalia sunt, minima dicuntur quae pertinent ad aequitatem providentiae communis et dispensationem uniuscujusque ad justam sui meriti retributionem, quamvis in se contemplari causas et rationes talium in Verbo maximum sit.

Ad aliud dicendum, quod in Ecclesia parva, hoc est, rationes dispensationis gratiarum contemplari in sapientia divina magnum est: et tales etiam secundum dicta Sanctorum debent poni custodes animarum. Et si quandoque non ponuntur tales, fit abusio attributionis malorum. Propter quod et exemplar ejus in caelo pertinet ad ordinem dignitatis: in quo tamen sicut in termino decor completur caelestis hierarchiae, quia in illo jam incipit contingere ecclesiasticam hierarchiam.

Ad aliud dicendum, quod Angeli ex dispositione naturalium, quae sunt simplicitas essentiae, et perspicacitas intelligentiae, aptitudinem habent ad hanc theophaniam quae facit eos contemplari

abyssum judiciorum in dispositione salutis hominum. Et quod dicit Gregorius, quod est nomen officii, non naturae: ideo dicit, quia nomen imponitur ab ultimo complente, et non ab eo quod potentialiter disponit ad hoc.

Ad aliud dicendum, quod beatus Bernardus determinat ibi Angelos ab actu consequente, et non a principali: quamvis enim primus actus sit contemplari abyssum judiciorum et aequitatem, tamen quia per officium custodiae haec palam fiunt, et effectui mancipantur, ideo ab hoc actu determinat Angelos beatus Bernardus.

Ad aliud dicendum, quod auctoritas Bernardi nihil aliud dicit, nisi quod primo et secundario actu convenit Angelis, quod est contemplatio per theophaniam et deductio ad effectum per custodiam, et nuntiatio per revelationem, sicut patet ex inductis.

Ad sequens patet solutio, quia omnino idem est cum praecedenti.

ARTICULI PRIMI PARTICULA III