MEMBRUM III.

Utrum decimus ordo qui dicitur cecidisse, ex hominibus sit restaurandus ?

Tertio quaeritur, Utrum decimus ordo qui dicitur cecidisse, ex hominibus sit restaurandus ? hanc enim quaestionem disputat Magister in duobus capitulis.

Et objicit sic:

1. Scriptura dicit decimum ordinem ex hominibus esse restaurandum: ergo ita est, quia dicit Augustinus, quod, major est Scripturae auctoritas, quam omnis humani ingenii perspicacitas,

2. Adhuc, Super illud Psalmi xliv, 17: Constitues eos principes. Glossa, " Elegit pauperes, ut exaltet ad ordines caeli qui sunt ex hominibus et Angelis, " Ergo homines restaurant ordines Angelorum.

3. Adhuc, Deuter, xi, 24, super illud: Omnis locus quem calcaverit pes vester , vester erit: Glossa, " Si diabolum vincere potuero, si meruero ut Deus conterat eum sub pedibus meis, consequenter locum ejus in caelo habebo. " Et hoc etiam dicit Glossa super illud Deuteronomii, xxxiii, 27: Ejiciet a facie tua inimicum, dicetque: Conterere. Et super illud Apostoli, ad Roman, xvi, 20: Deus pacis conterat Satanam, sub pedibus vestris velociter. Adhuc dicit Glossa, " Non habebit locum daemonis in caelo, qui non domat omnes motus irae. " Ex hoc accipitur, quod homo ascendens in caelum, restaurat locum daemonis in caelo.

In contrarium hujus objicit Magister:

1. Cum non sint nisi novem ordines Angelorum, nec plures fuissent, etiamsi Angeli non cecidissent, quomodo potest ordo decimus restaurari, quia numquam fuit, nec umquam erit ?

2. Adhuc, Ibidem objicit ex verbis Gregorii, qui dicit homines assumendos in ordinem Angelorum stantium: et quosdam assumi ad ordinem superiorum, qui scilicet magis ardent charitate: quosdam ad ordinem inferiorum, qui minus perfecti sunt, Et ex hoc accipitur non esse de hominibus formandum decimum ordinem, tamquam novem sint ordines Angelorum, et decimus hominum, sed homines pro qualitate meritorum, statuendos esse in ordinibus Angelorum, qui sunt tantum novem.

3. Adhuc, Objicit Anselmus, quod si Angelus non cecidisset, adhuc homo praevisus erat ad salutem.: quia sicut dicit Augustinus, semper in scientia Dei. certus erat numerus electorum. Sed tali positione facta non intrasset homo in locum cadentium Angelorum: ergo videtur, quod homo non est factus ad restaurationem ruinae Angelorum.

4. Adhuc, Magister in libro II Sententiarum, distincta IX, cap. Non enim juxta numerum eorum qui ceciderunt, inducit Gregorium sic dicentem: " Superna illa civitas ex Angelis et hominibus constat: ad quam credimus tantos humani generis ascendere, quantos illic contingit Angelos remansisse, sicut scriptum est, Deuter, xxxii, 8, secundum translationem Septuaginta: " Statuit terminos populorum juxta numerum Angelorum Dei . Ex hoc accipitur, quod non ad numerum cadentium, sed ad numerum stantium assumuntur homines.

5. Adhuc, Augustinus in Enchiridion sic dicit: " Superna Jerusalem, mater nostra, civitas Dei, nulla civium suorum numerositate fraudabitur: quinimo etiam fortassis uberiori copia regnabit. Neque enim numerum aut sanctorum hominum, aut immundorum daemonum novimus: in quorum locum succedentes filii Catholicae matris, quae sterilis apparebat in terris, in ea pace de qua illi ceciderunt, sine ullo termino temporis permanebunt . " Ex hoc accipitur, quod non pauciores salvabuntur, quam daemones ceciderunt, sed tot vel plures.

Solutio. Dicendum, quod duae partes sunt istius quaestionis, scilicet quot assumendi sint ad beatitudines Angelorum ? Et, Utrum ex assumendis restauretur decimus ordo ?

Ad primam partem duae responsiones proponuntur in Littera a Magistro in libro II Sententiarum, distinct. IX, cap. Notandum etiam. Prima est secundum Gregorium quod tot sunt assumendi, quot fuerunt vel sunt stantes Angeli. Alia est secundum Augustinum, quod non pauciores assumuntur, quam fuerunt cadentes Angeli. Tertia est antiquorum, quae oritur ex dictis Anselmi, qui dicunt, quod tot virgines assumendi sunt, quot fuerunt stantes et cadentes: et tot ex aliis non virginibus, quot sunt . omnes isti, scilicet stantes et cadentes et virgines assumpti. Sed nullus istorum hoc quod dicit, probare potest aliqua certa auctoritate: hoc enim soli illi cognitum est, cui certus est numerus electorum in superna felicitate locandus.

Alia pars quaestionis est, Utrum ex hominibus decimus ordo restauratur? Et ad hanc partem respondet Magister in cap. Notandum etiam, sic dicens: " Quod ergo legitur decimus ordo complendus de hominibus, ex tali sensu dictum, fore accipi potest, quia de hominibus restaurabitur quod in Angelis lapsum est: de quibus tot corruerunt, ut

posset fieri decimus ordo. " Et ibidem inducit Apostolum, sic dicens: Propter quod Apostolus dicit, ad Ephes, i, 10, instaurare omnia in Christo, quae in caelis, et quae in terra sunt, in ipso : quia per Christum redemptum est genus humanum, de quo fit reparatio angelicae ruinae: tamen non minus salvaretur homo, si Angelus non cecidisset. Causa dicti est, quia homo ex ruina Angelorum. non habet, quod salvetur: sed quia ad hoc salvatus est, quod serviendo Deo mereatur salutem, ex consequenti accidit, quod assumptus ad salutem, ruinam restaurat Angelorum. Et hoc est etiam quod, Luc. xv, 8, dicitur, quod drachma decima perdita fuit, et inventa est. Quae dicitur drachma, quia sicut drachma insignita est imagine regis, ita homo Iactus est ad imaginem et similitudinem, summi Regis, et reponendus est in aeterna, beatitudine in thesauris Regis. Et dicitur decima, non propter gradum qui decimus sit, vel fuerit, vel futurus sit: sed propter numerum, quia scilicet numerum illum supplet cadentium: qui cadens ex gratiis novem ordinum tantum numerum habuit, quod unus ordo fieri potuisset.

Similiter tamen qui dixerunt, quod homines facturi sint decimum ordinem, ratiunculas quasdam inducentes, quae parum valent. Dicunt enim, quod homines et Angeli non sunt ejusdem ordinis: et ideo ad sortes Angelorum non sunt assumendi. Et addunt, quod, homines corporei sunt, Angeli autem incorporei: et ideo dicunt homines esse futuros cum Christo in caelo aqueo vel crystallino: Angelos autem futuros esse cum Christo in caelo empyreo. Sed ego reputo hoc magis praesumptionem, quam opinionem: quia hoc nulla ratione vel auctoritate probari potest: et expresse contra dictum. Gregorii est, quod paulo ante inductum est. Et contra illud Deu- teronomii, xxxii, Statuit terminos populorum juxta numerum Angelorum.

Ad primum ergo dicendum, quod decimus ordo dicitur ibi ratione numeri, ut dictum est, et non ratione gradus in gratia vel in gloria.

Ad aliud dicendum, quod ex hominibus restauratur ruina Angelorum ex consequenti: quia scilicet in locum cadentium assumuntur, ut dictum est: et hoc nihil aliud dicunt duae Glossae super Deuteronomium adductae. Et per hoc patet solutio ad illo duo, quae ex illis Glossis objiciuntur.

Ad illud quod objicitur in contrarium: dicendum quod decimus restauratur in numero, et non in gradu, ut dictum est,

Ad dictum Gregorii dicendum, quod homines assumuntur secundum gradus stantium Angelorum: et hoc ex casu et per accidens contingit, et ex consequenti reparatur casus ruentium.

Ad dictum: Anselmi dicendum, quod verum est: sed hoc nihil prohibet, quin ex consequenti et per accidens reparetur ruina Angelorum ex assumptione hominum.

Ad aliud similiter dicendum, quod licet ad gradum assumantur stantium, tamen ex consequenti reparatur casus cadentium.

Ad ultimum dicendum, quod Augustinus ibi sub dubio loquitur, utrum tot vel plures quot ceciderunt, assumendi sint: sed quodcumque eorum dicatur, semper ex assumptione hominum reparatur casus Angelorum.

APPENDIX AD QUAESTIONEM XLII.

Si ordines isti et hierarchiae manebunt post diem judicii ?

Deinde quaeritur si ordines isti et hierarchiae manebunt post diem judicii ?

Et videtur, quod non.

i. I ad Corinth. xv, 24, super illud: Cum evacuaverit omnem principatum, et potestatem, et virtutem. Glossa Augustini: " Dum durat mundus, Angeli Angelis praesunt, daemones daemonibus, homines hominibus ad utilitatem viventium vel deceptionem. Sed omnibus collectis, jam praelatio cessabit. " Cum ergo hierarchia sacer principatus sit in Angelis, videtur quod omnibus collectis cessabit.

2. Adhuc, Ibidem, I ad Corinth. xv,

28, dicitur, quod erit Deus omnia in omnibus. Sed si Deus erit omnia in omnibus, non indigebunt aliquo alio illuminatore nisi Deo. Videtur ergo, quod scientia, ordo, et actio ab uno in alium penitus cessabunt: et sic cessabit omnis ordo hierarchicus sive principatus.

3. Adhuc, Isti ordines videntur esse ad ministeria militantis Ecclesiae: tunc autem militia erit completa,, et omnes regnabunt cum Christo: unde Glossa ibidem dicit: " Hanc praelationem dicitur Christus evacuare, quia suos omnes in regno exaltabit, qui hic fuerunt humiles, sicut et ipse ex humilitate regnat quam habuit. "

4. Adhuc, In urbanitatibus sic est, ut dicit Plato et Aristoteles, quod, monarchia praecipua est urbanitatum. Cum autem praecipuus status sit beatitudinis post resurrectionem, videtur quod, ad modum monarchiae debet esse. Videtur ergo, quod, aliae aliorum potestates et praelationes tam in Angelis quam in hominibus cessare debent.

Contra:

1. Ordines Angelorum secundum gradus determinantur ex natura et gratia. Constat autem, quod gradus in participatione donorum naturalium non evacuabuntur, quia Deus non destruet naturam. Aut ergo manebunt soli secundum habilitatem potentialem, aut complebuntur gradu gratiae. Si in sola habilitate naturae manebunt, erunt imperfecti: et sic est aliquid imperfectum in operibus Dei, quod est inconveniens secundum illud Deuteronomii, xxxii, 3 et 4: Date magnificentiam Deo nostro. Dei perfecta sunt opera. Si autem complebuntur gratia: tunc post diem judicii erunt, sicut ante diem judicii.

2. Adhuc, Glossa non videtur dicere, quod evacuabuntur ita ut non sint, sed quantum ad dissensionem praelatorum et subditorum, quia tunc non dissentient: aut quia recognoscent, quod nihil horum ex se sunt. Dicit enim sic: " Tunc cessabit omnis creaturae praelatio in Angelis et hominibus: cessabit timor, regnabit charitas: non erit inter praesidentes et subditos ulla dissensio. Ita evacuabit omnem principatum et potestatem et virtutem, quod tunc notum erit omnibus nihil horum aliquos terrenos vel caelestes habuisse ex se, sed ab alio ex quo sunt omnia. "

Solutio. In hac quaestione multae sunt opiniones, sicut et Sancti diversimode videntur exponere. Dicunt enim quidam, quod quidam ordines nominantur a principatu et potestate pertinente ad viam, sicut Potestates quae dicuntur arcere daemones, ut Virtutes quae dicuntur facere miracula, et Principatus qui dicuntur disponere regna et principatus terrenos, quorum usus non erit post diem judicii: et sic quoad usum cessabunt illi ordines, licet maneant quoad gradum naturae et gratiae, in quo constituti sunt Angeli. Et hanc opinionem reputo veram et probabiliorem inter alias.

Alii denominantur ab illuminationibus gratiae convertentibus in Deum sive secundum charitatem, ut Seraphin: sive secundum sapientiam, ut Cherubin: sive secundum pacatissimam quietem, ut Throni: et illi numquam cessabunt: sed verum est, quod usus Dominationum qui est disponere quid cuique agendum sit, tunc cessabit. Similiter usus Virtutum, qui est miracula facere ad fidei confortationem, tunc cessabit. Similiter usus Potestatum quantum ad arcendum malos tunc cessabit: quia malum tunc penitus destructum erit. Unde, I ad Corinth. xv, 26, Apostolus dicit: Novissime autem inimica destruetur mors. Et ibidem, v. 54: Absorpta est mors in victoria. Similiter Principatus usum quem modo habent, tunc non. habebunt: non enim tunc transferunt regna et principatus a gente in gentem. Similiter tutamina ex custodiis Angelorum tunc non erunt: quia tunc non custodient. Et idem est de Archangelis: tunc enim non revelabunt secreta consiliorum, eo quod omnes tunc in ipso verbo legent omne quod pertinet ad beatitudinem.

Ad primum ergo dicendum, quod principatus in Angelis cessabit quoad usum in quibusdam ordinibus, ut dictum est.

Ad aliud dicendum, quod Deus erit omnia in omnibus his quae pertinent ad beatitudinem: nihilominus tamen non tollitur, quin lumen divinum ab uno splendeat in alium, et sic in dispari claritate sit par gaudium, ut dicit Augustinus in libro XXII de Civitate Dei,

Ad aliud dicendum, quod ordines pertinentes ad officia militiae Christianae cessabunt, sicut dictum est: tamen in gradu naturae et gratiae manebunt: quia sicut dicitur, Joan. xiv, 2: In domo Patris mei mansiones multae sunt: quae in perpetuum manebunt, ut dicit Augustinus.

Ad aliud dicendum, quod ad modum monarchiae erit status ultimus: et aliae praelationes ad officia militiae Christianae pertinentes, cessabunt eo modo quo dictum est, et non aliter.

Ad id quod contra objicitur, dicendum, quod ordines quantum ad gradum naturae completum per gratiam manebunt: quia nulla esset ratio quare sic evacuarentur: nec aliquis Sanctorum hoc dicit. Sed illi qui nominant praelationes ad militiam Christianam pertinentes, cessabunt quoad usum.

Ad ultimum dicendum, quod Glossa convenienter et bene exponit, et ostendit, quod non oportet evacuari quantum ad gradum naturae et gratiae, sed quantum ad usum quemdam, ut dictum est.

Hic autem notandum est secundum Dionysium, quod licet ordines et hierarchiae praedicto modo distincti sint, tamen omnes dicuntur caelestes essentiae, et caelestes virtutes, et Angeli. Caelestes essentiae, a natura communi quam habent. Caelestes virtutes: quia omnes completam habent virtutem, ita quod suimet imbecillitate, ut dicit Dionysius, non infirmantur ad aliquod opus divinum peragendum. Angeli autem omnes dicuntur, ut dicit Dionysius, quia omnes lumini divino supponuntur, et illud communicando nuntiant cuicumque vult Deus: et ab hoc opere communi omnes dicuntur Angeli. Et ideo, ut dicit Dionysius, omnes caelestes dispositiones dividuntur in essentiam, virtutem, et operationem: et ab essentia communi nomine dicuntur caelestes essentiae, et a virtute caelestes virtutes, et ab operatione Angeli. Et haec tria accipit Dionysius in Psalmo ciii, 1: Benedic, anima mea? Domino: ubi dicit Psalmus cii, 20: Benedicite Domino, omnes Angeli ejus, potentes virtute, facientes verbum, illius: ubi potentiam virtutis conjungit cum essentia, et subjungit opus, sicut paulo ante dictum est.

Haec de natura et dispositione Angelorum dicta sunt.