QUAESTIO I. Utrum in divinis res naturae addat supra naturam.

Quantum ergo ad primum quaeritur. utrum sit ponere in divinis additionem, utrum scilicet res naturae addat supra naturam. Et quod sic, videtur hoc modo.

1. Hilarius de Trinitate : " Aliud est natura, aliud res naturae "; sed intellectus naturae clauditur in re naturae: ergo si est aliud, necesse est, quod in ratione alicuius additi.

2. Item, Boethius de Duabus naturis et una persona Christi : " Natura et persona distinguenda sunt et propriis rationibus separanda "; sed quorum definitiones sunt diversae, ipsa sunt diversa; ergo cum natura cadat in definitione personae, necesse est, quod diversitas veniat a ratione additi, ergo etc. Si dicas, quod definitiones naturae et personae non sunt diversae re, sed secundum rationem intelligendi; tunc concluditur, quod intellectus ille cassus est et vanus, cum in re nihil sibi respondeat.

3. Item, hoc ipsum videtur ratione, quia quanto aliquid in pluribus invenitur, tanto simplicius est ; sed essentia vel natura est in pluribus, persona vero in uno solo; ergo natura simplicior. Sed non est aliquid minus simplex quam aliud nisi per aliquam additionem; ergo etc.

4. Item, quanto aliquid est maioris abstractionis, tanto simplicius est sed natura est maioris abstractionis quam persona, quoniam abstractis proprietatibus est intelligere naturam, sed non personam; ergo persona addit aliquid supra naturam, ergo etc.

a. Item, hoc est principium per se notum: " De nullo eodem et secundum idem vera est affirmatio et negatio ; sed aliquid vere affirmatur de persona, ut distingui, quod negatur de natura, ergo non secundum idem: ergo in persona aliquid est, quod non est in natura, vel e converso. Et si hoc, ergo unum addit supra alterum.

6. Item, hoc est principium per se notum: " Quaecumque sunt eadem uni et eidem secundum omnimodam indifferentiam, etiam inter se sunt eadem ": cum ergo natura sit una et eadem, si personae omnino idem sunt cum natura et nihil addunt, ergo personae ad invicem sunt eaedem ; et sic redit error Sabellii, quod una persona secundum rem sit alia, ergo etc.

Contra: 1. Augustinus septimo de Trinitate : "Non est aliud Deo esse, et aliud personam esse": ergo persona nihil addit supra esse, ergo nec supra naturam.

2. Item, in summe simplici nulla potest esse additio ; sed divina persona sive res naturae est summe simplex: ergo etc.

3. Item, quaecumque duo sic se habent, quod quidquid est in uno, est alterum per essentiam, unum nihil addit super reliquum: sed quidquid est in persona, est deitas: ergo etc. Maior manifesta est: minor patet sic: in persona non est nisi substantia et proprietas, et substantia illa est deitas, quia est Deus, et Deus non alio quam se ipso

quia tunc esset per participationem

ergo se ipso est Deus et deitate est Deus: et substantia, quae est de intellectu personae, est ipsa natura per essentiam, et similiter proprietas est essentia, ut supra probatum est. Restat ergo primum, quod nihil addit.

4. Item, si addit, aut addit aliud, aut idem. Addere idem sibi non est intelligibile. Si aliud,

aut ergo aliud substantialiter, aut accidentaliter; non accidentaliter, quia non est accidens in divinis; nec substantialiter, quia tunc essent ibi diversae substantiae. Ergo natura secundum essentiam non differt a persona, et hoc est manifestum.

5. Item, si addit aliquid, aut illud est materiale, aut formale; non materiale, quia Deus est purus actus; non formale, quia formale non est nisi respectu materialis. Ergo cum in Deo non sit aliquid materiale, non poterit addi aliquid formale: ergo nullo modo.

6. Item, si aliquid addit supra divinam naturam , aut est melius divina natura, aut aequale, aut minus; non melius, constat; constat etiam, quod non peius, quia tunc esset creatura; non aequale, quia nihil potest aequari divinae naturae; ergo omnino nihil.

CONCLUSIO.

Persona sive res naturae secundum rem nihil addit supra naturam, tamen ab ipsa differt secundum rationem, quia persona habet relationem ad aliam, non autem natura.

Respondeo; Dicendum , quod cum quaeritur, utrum persona sive res naturae addat aliquid supra naturam, respondendum est, quod est loqui de additione dupliciter: aut quantum ad rem, aut quantum ad intellectum.

Si quantum ad intellectum, cum intellectus huius nominis persona sive hypostasis sive rei naturae includat intellectum naturae et adhuc det intelligere aliquid; sic dicendum , quod necessario est compositio circa intellectum et additio. Et hoc patet. Persona enim dicitur suppositum rationalis naturae distinctum proprietate . Ecce intellectus personae ex pluribus intellectibus componitur; et cadit ibi intellectus naturae; ergo constans est, quod quantum ad intellectum addit persona supra naturam.

Iste autem intellectus falsus non est, quia nec naturam per illam additionem distinguit, nec componit personam. Non distinguit naturam, quoniam, etsi addat supra intellectum naturae proprietatem, non addit in recto, ut intelligas, personam esse naturam proprietate distinctam; sed in obliquo est intelligendum, personam esse suppositum rationalis naturae distinctum, sive quod est hypostasis distincta; et ideo non ponit distinctionem circa naturam, nec intelligit eam distingui.

Rursus, personam non componit nec aliquid ei, quod non sit in ipsa, imponit Et hoc patet, quia intellectus sanus et fidelis intelligit et credit, personam esse simplicissimam; intelligit eam nihilominus esse perfectissimam. Unde sicut circa essentiam, propter hoc quod perfectissima est, intelligit omnes conditiones nobilitatis et vere, quia ibi sunt ; et tamen illas conditiones quamvis intelligat ut multas, scilicet potentiam, sapientiam, bonitatem , cum credat et sciat, omnia haec in Deo unum esse; intellectus nec est falsus nec vanus, quia non ponit in Deo quod non sit, nec componit Deum; per hunc modum se habet circa intellectum personae. Unde ipsam dicit simplicem, quia, quamvis in ipsa dicat naturam esse et vere naturam, et suppositum, quod vere est suppositum, et proprietatem, quae vere est proprietas; tamen dicit, haec omnia esse unum, et unum esse alterum. Re igitur existente simplicissima, vere est additio et compositio circa intellectum, sine vanitate et falsitate.

Si autem loquamur a parte rei, sic dicendum, quod cum additio ex parte rei ponat compositionem, et divina persona simplicissima sit, quod impossibile est omnino, quod ibi sit aliqua additio, et ita secundum rem nihil addit res naturae supra naturam.

Sed tunc videtur illud non intelligibile, quod persona sit distincta secundum rem, et natura non, et tamen nulla est additio et nulla differentia secundum rem inter personam et naturam.

Et ad hoc qualitercumque intelligendum, cum hoc sit supra vires humani intellectus, notandum, sicut vult Richardus , quod est distinctio per qualitatem, et distinctio per originem. Distinctio per qualitatem est in creaturis, nec potest esse sine additione, quia haec distinctio habet ortum ex additione materiae ad formam. Distinctio autem per qualitatem dicitur, quando unus distinguitur ab alio per proprietates absolutas, ut patet, cum unus est albus, et alter niger. Distinctio per originem est, cum unus producit, et alter producitur. Et quemadmodum distinctio per qualitatem vera distinctio est et secundum rem, ita distinctio per veram originem vera est distinctio. Sicut enim unus non potest simul esse albus et niger, ita non potest unus et idem producere se ipsum. Quoniam igitur in divinis intelligitur esse vena origo, ideo intelligitur ibi esse vera distinctio.

Rursus, cum intelligo, Patrem producere, intelligo, ipsum se ipso producere, sicut cum intelligo, divinam substantiam agere, intelligo, ipsam se ipsa agere, pari ratione et Filium se ipso produci; ergo productio nihil addit.

Similiter non ponit aliquam compositionem circa Filium. Ergo cum ubi est vera origo, ibi sit vera distinctio, et origo intelligitur ibi esse sine additione; et distinctio sine additione intelligitur ibi esse.

Quamvis autem persona sive res naturae non se habeat ad naturam per additionem, tamen nihilominus differt secundum rationem; alioquin non esset intelligibile, quod plurificaretur persona, natura existente unica. Differentia autem secundum rationem est, quia essentia non oritur ab essentia nec se habet ad aliam essentiam; sed persona bene oritur a persona et se habet ad illam.

Si tu quaeras rationem huius, respondeo, quia unitas et nobilitas divini esse non admittit circa essentiam plurificationem, sicut circa personam ; et huius ratio dicta est supra, distinctione nona . Quoniam igitur modus se habendi ad alium et oriendi ab alio non ponit compositionem in persona secundum rem, sed distinctionem realem ab alia persona; ideo modus ille comparatus ad essentiam vel personam , cuius est, modus tantum est; comparatus vero ad illum, ad quem est, cum faciat distinctionem secundum rem, vere res est ; et ita uno modo facit differre re, alio modo ratione. Hinc est, quod quamvis una persona non sit alia, tamen res naturae est natura. Patet igitur, quod ista sunt compossibilia, quod persona sit simplex et nihil addat supra naturam, nec differant nisi ratione; et tamen haec est communicabilis, scilicet natura, illa incommunicabilis, scilicet persona; haec distincta, illa indistincta.

Concedendae igitur sunt rationes probantes, quod persona sive res naturae nihil omnino addat secundum rem supra naturam.

1. 2. Ad illud quod obiicitur, quod aliud est res naturae, aliud natura, et similiter aliam habent rationem persona et natura; potest dici, quod Boethius et Hilarius loquuntur

in creaturis. Si autem intelligamus in Deo, tunc dicemus, quod est diversitas rationis, quae fundatur non super absolutum, sed super respectivum, quod nullam inducit compositionem. Nam essentia non refertur, persona autem refertur et oritur, nec tamen est composita, quia ipsa est suus respectus.

3. Ad illud quod obiicitur, quod simplicius est quod in pluribus reperitur ; dicendum, quod reperiri in pluribus, hoc est dupliciter: aut ita quod unum illorum alicubi potest esse, ubi non est alterum, ut homo est in pluribus hominibus, et sic habet propositio veritatem ; aut ita in pluribus, quod unum non est sine alio, et sic est in personis

nam una non est sine alia

et sic non habet veritatem. Nam sicut natura est semper et ubique, ita et persona; et sic patet, quod nihil addit, a quo arctetur .

4. Ad illud quod obiicitur, quod maioris est abstractionis etc.; dicendum, quod illud habet veritatem ubi illud, a quo abstrahitur, aliquam facit compositionem cum eo quod abstrahitur ;sic autem non est in Deo.

5. Ad illud quod obiicitur, quod affirmatio et negatio non est simul vera de eodem; dicendum, quod quantulacumque differentia rationis sufficit ad affirmationem et negationem . Unde intelligenda est propositio de eodem re et ratione; et persona aliquo modo differt a natura, licet non per additionem realem.

6. Ad illud quod obiicitur, quod quaecumque sunt eadem uni et eidem, inter se sunt eadem etc; dicendum, quod illud fallit, ubi est convenientia plurium tanquam in communi, ut differentiarum in genere. Fallit etiam, ubi aliqua plura distinguuntur per suas origines, ut radii diversarum stellarum in uno puncto aeris uniuntur, et tamen ad invicem distinguuntur. Quoniam igitur divinae personae in natura conveniunt tanquam in uno communi, et praeterea distinguuntur ad invicem per originem ; ideo patens est, quod non valet.

Potest tamen dici, quod regula ubique vera est, si sane intelligatur. Propter quod notandum, quod quaedam sunt absoluta, quaedam respectiva. Diversitas autem in respectivis venit non tantum a parte subiecti, verum etiam termini ; in his non tenet regula, nisi intelligatur ad idem. Quoniam ergo personae per suas proprietates referuntur, quamvis unum sint in natura, quia tamen non sunt ad unum, ideo non sequitur, quod sint idem. Et sic patet illud.