ARTICULUS I. De hoc quod dies tribus modis accipitur.

Primo ergo quaeritur de hoc quod dicitur in libro II Sententiarum, distinct.

XIII, cap. Hic notandum est, quod dies diversis modis accipitur in Scriptura .

Et assignat tres modos, scilicet quod dies dicitur spatium viginti quatuor horarum. Et secundo modo, dies dicitur illustratio quam nubecula fecit in primis tribus diebus illustratione sua super hemisphaerium. Et tertio modo, dicitur dies sol lucens super terram.

Videtur autem, quod primus modus non sit separatus a secundo et tertio: quia sive nubecula rotetur circa hemisphaerium, sive sol ab Oriente in Orientem non redit nisi spatio viginti quatuor horarum aequalium. Dividitur enim circulus in trecentos sexaginta gradus, de quibus nonaginta sunt ab Oriente in medium caeli, nonaginta a medio caeli in Occidentem, nonaginta ab Occidente in medium terrae, nonaginta a medio terrae usque ad Orientem: qui si dividantur per quindecim, erunt viginti quatuor vicibus quindecim: quindecim autem gradus motus sunt unius horae: et sic in toto circulo erunt viginti quatuor, quae sunt spatium motus sive nubeculae sive solis per trecentos sexaginta gradus.

Solutio. Magister non distinguit dies per spatium, sed per causam: et ideo si causa longitudinis diei accipiatur, spatium circuli erit causa longitudinis diei: et sic dicitur dies primo modo. Si autem accipiatur causa efficiens diei: tunc ante perfectionem solis, lunae, et stellarum, non poterat esse causa diei, nisi illustratio et rotatio lucis, quam fecit Deus quando dixit: Fiat lux. Et sic dicitur dies secundo modo. Facto autem sole, causa diei est sol lucens super terram: et sic dicitur dies tertio modo.

Et haec est ratio dicti Magistri.

Si autem quaeritur sicut dicit Beda: " Opus Dei a luce inchoat et in lucem terminatur: et Deus in prima hora cujuslibet diei fecit opus illius diei, et non fecit successive, sed in momento eo quod ipse est potentissimus et perfectissimus opifex: " quid ergo fecit in residuo spatio viginti quatuor horarum ?

1. Si enim quievit: tunc non tantum quievit in die septimo, quod falsum est, et contra Scripturam. Si non quievit: tunc opus sequentis diei non inchoavit in praecedenti die, quod est contra Scripturam, quae distinguit opera sex dierum secundum sex dies. Non potest dici, quod otiosus fuerit: quia bonitas Dei numquam otiosa est, ut dicit Augustinus. Dicit enim Gregorius de charitate: " Charitas enim Dei numquam otiosa est: operatur enim magna si est: si vero desinit operari, charitas non est. " Et si hoc dicitur de charitate hominis, multo fortius dicetur de charitate Dei.

2. Adhuc, Dionysius in libro de Divinis nominibus : " Est autem et exstasim faciens divinus amor, Hoc est, extra positionem sui. " Unde dicit, quod amor suus non permittebat eum in seipso manere solum, sed per creationem omnibus bonum suum communicare. Et hoc idem dicit Plato in Timaeo, quod " numquam negavit commoda et utilia ad esse. "

Solutio. Dicendum, quod re vera sicut dicit Beda, in primo articulo diei fecit opus cujuslibet diei: nec illo die inchoavit opus alterius diei, sed ipsum opus sic factum in virtutibus et principiis esse sui, ad esse perfectum explicabatur in residuo spatio diei illius. Non enim ad esse perfectum, rei sufficit factio simplex: sed ut perfecte stet in esse et potenter, oportet quod lux oriatur super ipsum, et stet in summo super ipsum, nec declinet ab ipso, ne efficiatur evanidum luce et calore lucis: ut frigiditate tenebrarum et noctis comprimantur qualitates et virtutes ejus infra ipsum, et sic confortentur ad operationes et actus ejus: et tunc oriatur lux quae in intimis calorem vivificum moveat ad exteriora, et distribuat in partes exteriores id quod ab intimis emotum est de viribus et calore vivifico. Et ideo sapientes in astris circulum diurnum dividunt in quatuor partes: ut prima quarta sit a Meridie in Occidentem, in qua Meridie acceptum nutrimentum deprimitur ad locum digestionis. Secundus arcus est ab Occidente in medium noctis, in quo comprimitur cibus, et digeritur in loco digestionis, frigiditate noctis circumstante et comprimente cibum, ut calor confortetur in infimis. Tertius est a medio noctis usque ad auroram, in quo lumen rediens, humidum nutrimentale movere incipit ab intimis ad exteriora. Quarta est ab aurora in meridiem, in quo lumen evocat humidum nutrimentale in omnes partes exteriores ad confortationem membrorum. Et sicut est in homine ad perfectionem nutrimenti: sic est in omni re generabili, et corruptibili, et in omni re ordinata ad propagationem mundi. Et sic patet, quod perfectio rei non est nisi in spatio quatuor arcuum circuli, et motu viginti quatuor horarum. Et ideo quodlibet opus Dei ad perfectionem sui requirit unum diem: et hoc non est ex imperfectione operantis, sed quia hoc requirit natura operis constituti.