QUAESTIO II.

Utrum in divinis persona praedicetur de natura, et natura de persona.

Secundo quaeritur, utram in divinis sit ponere praedicationem, scilicet ut res naturae sive persona praedicetur de natura, vel e converso. Et quod non, videtur.

1. Boethius in libro de Trinitate : " Deus est forma sine subiecto"; sed ubi non est subiectum, non est praedicatum: ergo etc.

2. Item, Dionysius dicit, quod " negationes de Deo sunt verae, affirmationes vero incompactae"; sed ubi est vere aliquid de aliquo praedicare, est etiam vere affirmare ; sed in Deo non contingit vere affirmare; ergo etc.

3. Item, hoc ipsum videtur ratione; quia ubicumque est praedicatio, ibi est complexio et compositio ; sed in Deo nulla est complexio, ergo et nulla compositio; ergo et nulla praedicatio.

4. Item, in omni praedicatione subiectum se habet ad modum materiae; sed in divinis nec est reperire materiam nec modum materiae ergo nec predicationem.

b. Item, si est ibi praedicato, aut praedicatur idem de eodem, aut aliud de alio. Si idem de eodem, nullus ex hoc capitur intellectus alius, quam si non esset praedicatio, ut patet cum dicitur; homo est homo. Si aliud de alio: ergo in divinis est aliud aliud, ergo compositio.

6. Item, si est ibi praedicatio, aut praedicatur res naturae de natura, aut e converso. Res naturae non potest praedicari de natura, quia res naturae se habet per modum suppositi; ergo eius est subiici, non praedicari: ergo si praedicatur, tunc ergo natura de re naturae. Sed contra; natura est forma; sed omnis forma dicitur relative ad informatum , nullum autem relativum dicitur de alio : ergo natura non praedicatur de re naturae: ergo non est praedicatio.

7. Item, quae habent oppositas proprietates, unum non praedicatur de altero; sed essentiae vel naturae proprietas est communicabilitas, personae vero incommunicabilitas; ergo unum de altero non praedicatur. nec una persona de altera; constat ergo, ibi nullam esse praedicationem .

Contra: 1. Damascenus : "Substantia de hypostasibus praedicatur ".

2. Item, ratione videtur; quia fides habet obiectum verum et habet obiectum Deum, ergo verum est ponere in divinis; sed veritas et falsitas circa compositionem , veritas, inquam, circa quam est credulitas vel opinio: ergo in divinis est ponere compositionem, ergo et predicationem.

3. Item, ubicumque est vere commune et proprium, ibi est vere ponere predicationem; sed in divinis est vere reperire commune et proprium, quia natura vere est communis, et persona proprium sive incommunicabile; ergo etc.

4. Item, hoc verbum est est nota identitatis ; sed omnis praedicatio est mediante hoc verbo est; ergo omnis praedicatio signum est identitatis. Sed ubi vere est significatum, vere est et signum; sed in Deo propriissime et verissime est identitas, sicut probatum est , quia res naturae non addit supra naturam: ergo propriissime praedicatio. Et hoc est quod dicit Boethius, quod " nulla verior praedicatio illa, in qua idem de se praedicatur ": si ergo hoc est in divinis, ergo omnes praedicationes in divinis sunt verissimae.

CONCLUSIO.

Persona praedicatur de natura et e converso praedicatione per identitatem; sed praedicatione per modum inhaerentiae tantum commune praedicatur de proprio.

Respondeo; Dicendum, quod est praedicatio per inhaerentiam, et est praedicatio per identitatem, et utramque est in Deo reperire; per inhaerentiam, ut cum dicitur: Pater generat, vel Deus creat; per identitatem, ut cum dicitur; Pater est generatio, vel Deus est creatio. Predicationem autem per identitatem est reperire in Deo propriissime, propter ipsius rei qualitatem , quoniam ibi est summa identitas; unde omnes locutiones importantes unitatem, ibi sunt verissimae. Predicationem autem per inhaerentiam est ibi reperire propter intellectus nostri defectibilitatem , quoniam, licet actus in divinis sit Dei substantia et ipsa proprietas etiam, tamen, quia intellectus noster intelligit per res inferiores, et enuntiat per vocabula rerum inferiorum, tenet modum enuntiandi, quem habet circa inferiora; et ideo predicat per modum inhaerentiae, quamvis omnia quae in Deo sunt, realiter habeant modum substantiae.

Intellectus tamen iste non est falsus; quoniam, quemadmodum intellectus abstrahens lineam a materia non est falsus , quia modum illum non ponit circa rem, sed circa suum intelligere, similiter intellectus noster in divinis complexionem non ponit circa rem, sed circa suum intelligere et suum exprimere. Quamvis enim in Deo sit summa simplicitas , tamen exprimi non potest nisi per complexionem. Et ideo bene dicit Augustinus , " quod verius est Deus quam cogitatur, et verius cogitatur quam dicitur ". Nam etsi intellectus aliquo modo per intelligentiam ascendat ad contuitum simplicitatis, non tamen potest hoc exprimere voce simplici, sed composita.

1. Ad illud ergo quod obiicitur, quod in Deo non est subiectum; dicendum, quod verum est quantum ad rem; est tamen quantum ad modum intelligendi vel enuntiandi.

2. Ad illud quod obiicitur, quod affirmationes sunt incompactae; dicendum, quod hoc dicitur, quia nullum nomen exprimit divinam essentiam, sicut est, omnino.

Vel dic, quod in affirmatione notatur identitas, et haec vere est in Deo a parte rei: et est compositio , et respectu huius est incompactio, quia nulla est ibi realis compositio.

3. Ad illud quod obiicitur de complexione, dicendum, quod illa complexio in sermone significat compositionem in intellectu, sed unitatem in re.

4. Ad illud quod obiicitur, quod modus materiae non cadit in Deo : dicendum, quod verum est, quia non cadit modus materiae ut ex qua; modus autem ut de quo et in quo bene cadit.

5. Ad illud quod obiicitur: Aut idem praedicatur de eodem etc. ; dicendum, quod aliquando idem est re, diversum tamen secundum rationem intelligendi et dicendi, ut bonitas est substantia: aliquando idem secundum substantiam, diversum secundum modum se habendi, ut persona est substantia, sive relatio est substantia, et Deus generat: et ideo aliquis intellectus capitur ex complexione, qui non capitur ex simplici voce.

6. Ad illud quod quaeritur, utrum res naturae praedicetur de natura: dicendum, quod praedicatione per identitatem utrumque de altero praedicatur, nec est compositio in ratione formae nec in ratione materiae: si autem per inhaerentiam, tunc commune praedicatur de proprio, ut Pater est Deus.

Quod ergo obiicitur, quod natura est forma: respondendum est dupliciter : quod forma uno modo dicitur relative ad informatum, et sic non est accipere in Deo; alio modo absolute, quod caret materia , et sic est in Deo: et sic patet illud.

Aliter

potest dici, quod dici relative est dupliciter: vel secundum esse, vel secundum diei: secundum dici, ut videns ad visum, et intelligens ad intellectum, et sic unum de altero praedicatur: secundum esse, ut Pater ad Filium, et sic non praedicatur. Natura enim non dicit respectum ad personam secundum esse, sed secundum dici: et talis respectus importatur, cum dicitur, quod natura est forma respectu rei naturae. Hinc est, quod dicitur ratione illius respectus: tres personae unius essentiae vel naturae, et una natura trium personarum: non tamen dicitur: tres personae unius Dei. Nam hoc nomen Deus non importat respectum secundum dici ad personam, sed solum ad creaturam. Ideo dicitur Deus Abraham, Isaac et Iacob .

7. Ad ultimum dicendum, quod communicabilitas et incommunicabilitas non sunt oppositae proprietates, sed sic differunt, sicut habere proprietatem, et non habere . Quia enim persona habet proprietatem relativam, ideo distinguitur et est incommunicabilis : sed quia essentia caret illa proprietate. ideo communis est, et communicabilis pluribus: et ideo non distinguuntur ad invicem.

Vel potest. dici, quod communicabilitas non est proprietas distinguens etiam in creaturis: unde quamvis homo sit commune, et Petrus proprium, non tamen impeditur, quin homo dicatur in Petro: quanto magis in Deo . Illa autem propositio intelligitur de proprietatibus separantibus et distinguentibus illa. in quibus sunt, ad invicem.