Bonaventure of Bagnoregio, In Primum Librum Sententiarum

1. Augustinus libro Octoginta trium Quaestionum ; " Alia ratione conditus est homo, alia equus"; ergo si idea dicit ipsam rationem cognoscendi, necesse est, quod plurificetur secundum rationem.

2. Item, hoc ipsum ostenditur ex modo loquendi et definiendi, quia Augustinus loquitur in plurali et definit in plurali ipsas ideas dicens, quod sunt formae; ergo plurificantur re, vel ratione; sed non re; ergo ratione.

3. Item, idea dicit similitudinem ad cognitum, et similitudo, quamvis in Deo sit quid absolutum, habet modum dicendi ad alterum sive respectum;

sed plurificatio similitudinis relativae est a re, cui assimilatur ergo cum res ideatae sint plures, ideae sunt plures secundum rationem dicendi.

4. Item, Deus, antequam res producat, distincte cognoscit et actu; sed non est distinctio in Deo cognoscente nec in cognito; ergo oportet, quod sit in ratione cognoscendi.

Contra; i. Si est plurificatio secundum rationem , cum non sit re, tunc videtur illa pluralitas non esse aliud quam vanitas.

2. Item, si est in hoc nomine idea pluralitas, aut ratione eius quod est, aut ratione eius ad quod est; non ratione eius quod est, quia est divina essentia; si ratione eius ad quod est, ergo cum verbum exemplar et ars dicant respectum ad creaturam, saltem secundum nomen debent plurificari, quod tamen falsum est

3. Item, si ideae sunt plures, non propter significatum, sed propter connotatum, tunc quaero; aut connotatum illud est aeternum, aut temporale; si aeternum, ergo videtur, quod plura sint ab aeterno; si temporale, ergo videtur, quod idea non dicatur de Deo nisi ex tempore, sicut nec dominus nec creator dicuntur nisi ex tempore.

4. Item, ideae, si sunt plures propter ideata, aut ergo secundum esse, quod habent ideata in Deo, aut in proprio genere. Si propter esse, quod habent in Deo; contra; in Deo sunt unum, ergo ratione illius esse non possunt dici plures. Si propter esse, quod habent in proprio genere; sed non habent nisi ex tempore; ergo vel ideae non sunt plures nisi ex tempore, vel temporale est causa aeterni; quorum utrumque est inconveniens.

5. Item, idea aut dicit aliquid, aut nihil; si nihil, ergo nec pluralitatem habet nec unitatem; si aliquid dicit, ergo si sunt plures ideae, sunt plures res; ergo si plures ideae sunt ab aeterno, plures res sunt ab aeterno; sed non plures res personaliter, quia idea non dicit quid personale; ergo plures essentialiter.

CONCLUSIO.

Ideae in Deo sunt unum secundum rem, sed plures secundum rationem intelligendi.

Respondeo; Dicendum, quod, sicut patet ex praedictis distinctione trigesima , quamvis in Deo nullus sit respectus ad creaturam a parte rei, tamen contingit, ipsam essentiam significari in respectu ad creaturam per multa nomina. Nec tamen nomen sive vocabulum est vanum. Intelligendum igitur est, quod hoc nomen idea significat divinam essentiam in comparatione sive in respectu ad creaturam. Idea enim est similitudo rei cognitae, quae quamvis in Deo sit absolutum, tamen secundum modum intelligendi dicit respectum medium inter cognoscens et cognitum. Et quamvis ille respectus secundum rem plus se teneat ex parte cognoscentis, quia est ipse Deus, tamen secundum rationem intelligendi sive dicendi similitudo plus se tenet ex parte cogniti. Et quoniam cognoscens est unum, et cognita sunt multa;

ideo omnes ideae in Deo sunt unum secundum rem, sed tamen plures secundum rationem intelligendi sive dicendi. Unde concedendum est , omnes rationes in Deo esse unum quid, sed non unam ideam sive rationem, sed plures.

1. Ad illud ergo quod obiicitur, quod isti rationi nihil subest ex parte rei; dicendum, quod falsum est. quia respectui subest ex parte Dei essentia, non respectus; ex parte vero creaturae subest verus respectus, et ideo respectus ille significatus non inducit falsitatem. Sic pluralitati respectuum, quamvis non subsit pluralitas ex parte Dei. subest tamen ex parte connotatorum; unde respectus ille sic plurificatus non habet falsitatem nec vanitatem. 2. Ad illud quod obiicitur, quod verbum et ars dicunt respectum; dicendum est, quod dicunt, sed aliter quam idea vel ratio . Nam idea sive ratio cognoscendi plus se tenet secundum rationem intelligendi ex parte cogniti. Similitudo enim, secundum quod huiusmodi, non dicit respectum ad id in quo est, sed cuius est; sed verbum plus se tenet a parte dicentis, similiter et ars et exemplar ex parte producentis; et quia multa sunt cognita, et unum cognoscens, ideo ideae sunt plures, et ars tantum una.

Vel aliter, ratio et idea dicunt respectum ad res in quantum distinctae sunt, non sic alia vocabula.

3. Ad illud quod obiicitur, quod connotata non sunt plura ab aeterno; dicendum, quod pluralitas est in ideis ratione connotatorum. Sed de connotatis est loqui dupliciter; aut in quantum sunt, aut in quantum sunt connotata. In quantum sunt, sic sunt solum ex tempore; in quantum autem connotantur, sic possunt connotari et aeternaliter et temporaliter; aeternaliter, quando respectus importatur ut in habitu, sicut per hoc nomen praedestinatio

ideo praedestinatio est aeterna, quia connotat effectum non in actu, sed in habitu -

- temporaliter vero, quando respectus importatur in actu, sicut per hoc verbum creare. Quoniam igitur sic connotantur temporalia, ut futura sunt, et futura sunt multa; ideo connotantur ut multa. Sed tamen sic connotata, quamvis ab aeterno connotentur , non sunt ab aeterno, sed ex tempore; ita multitudo connotatorum, quamvis ab aeterno dicatur, tamen non ponit realem multitudinem nisi ex tempore.

4. Ad illud quod quaeritur, utrum secundum esse ideatorum sint ideae plures; dicendum, quod secundum esse, quod habiturae sunt res ideatae in proprio genere . Et quamvis illud non habeant nisi ex tempore, tamen ab aeterno fuerunt habiturae; et ideae sunt rerum ut futurae sunt; ideo intelliguntur non tantum plures ex tempore, verum etiam ab aeterno. Sic differt intelligere praedestinationem fuisse ab aeterno et reprobationem, non ratione eius quod fuit ab aeterno, sed ratione eius quod futurum erat ex tempore.

5. Ad illud quod obiicitur; si plures ideae, ergo plures res ; dicendum, quod idea non dicit tantum quod est, sed respectum ad id quod futurum est, vel etiam potest esse; et ratione illius respectus recipit purificationem. Et quia ille nihil ponit in actu, sed solum in potentia, hinc est, quod pluralitas idearum aeterna non ponit aliquam pluralitatem actualem ; sicut non ponitur, si dicatur, quod potest facere plura. Sed hoc nomen res quod dicit importat absolute; et ideo cum dicitur, plures res esse, ponitur pluralitas in actu; et ideo argumentum illud non valet, immo est ibi quid et simpliciter , sicut si dicatur; plura sunt possibilia Deo, vel plura sunt cognita; ergo plura sunt Sic nec valet, plures ideae sunt; ergo plures res sunt ; quia ideae non sunt plures ratione eius quod sunt, sed ratione eius ad quod sunt.