MEMBRUM I.

An sit ordo in universo ? Et si est, cujusmodi sit ordo ille ?

Videtur autem quod non sit ordo in universo,

Dicit enim Augustinus in libro XIX de Civitate Dei. " Ordo est pariam dispariumque rerum sua cuique loca tribuens dispositio "? "

Et secundum hoc non videtur ordo esse in universo.

1. Eccle, x, 6 et 7: Est malum quod vidi sub sole, quasi per errorem egrediens a facie principis: positum stultum in dignitate sublimi, et divites sedere deorsum. Vidi servos in equis, et principes ambulantes super terram quasi servos. Hoc autem modo in partibus universi suae dignitatis gradus non tribuitur cuilibet: et sic videtur, quod in universo non sit ordo, sed confusio.

2. Adhuc, Gregorius super illud Genesis, i, 28: Dominamini piscibus maris, et volatilibus caeli: dicit quod " contra naturam superbire est hominem homini velle praeesse: cum homo ad imaginem Dei non sit factus, nisi ut praesit piscibus maris, et volatilibus caeli, aliisque irrationabilibus creaturis. " Sed hanc confusionem videmus in praecipuis partibus universi, hoc est, in hominibus. Ergo non ordo, sed confusio est in universo.

3. Adhuc Augustinus in libro XIX de Civitate Dei: " Hoc naturalis ordo praescribit, ita Deus hominem condidit. Nam dominetur, inquit, piscium maris, et volatilium caeli, et omnium repentium quae repunt super terram. Rationalem factum ad imaginem suam, noluit nisi irrationabilibus dominari. Unde primi justi, pastores pecorum, magis quam reges hominum constituti sunt: ut etiam sic insinuaret Deas, quid postulet ordo naturalis creaturarum, et quid exigat meritum peccatorum . " Ergo si homo dominatur homini, vel peccator justo, quod frequentissimum est in universo, non est ordo, sed confusio.

4. Adhuc, Proverbiorum, xiv, 19:

Jacebunt mali ante bonos, et impii ante portas justorum: et super eos erit vir bonus. Hoc ergo est de ordine justitiae. Sed secus in universo videmus, quod justi jacent ante portas impiorum, ut Lazarus ante portam divitis . Dominatur etiam vir impius super bonos, sicut Pharao super filios Israel in aegypto, et Nabuchodonosor super tres pueros in Chaldaea. Ergo in praecipuis universi partibus magis est confusio quam ordo.

5. Adhuc, Secundum ordinem rationis, spiritualis creatura praefertur corporali: et tamen videmus, quod corporalis creatura dominatur et agit aliquando in spiritualem: sicut in purgatorio ignis corporalis agit in spiritus rationales et Angelorum et hominum, et similiter infernalis ignis: illum enim ignem Augustinus in libro XXI de Civitate Dei, dicit esse corporeum. Ergo videtur etiam, quod in dispositione universi quae a Deo est, magis sit confusio, quam ordo.

6. Adhuc, Ordine naturae praeponitur rationalis creatura irrationabilibus: et tamen videmus, quod saepe lupi, leones, et alia irrationalia dominantur hominibus, et devorant eos: cum tamen, Genes, i, 26, dicatur: Faciamus hominem ad imaginem et similitudinem nostram: et praesit piscibus maris, et volatilibus caeli, et bestiis, universaeque terrae, omnique reptili quod movetur in terra.

Contra:

1. Augustinus in libro II de Libero arbitrio: " Nulla res, nullus casus, nulla rerum labes id umquam efficit, ut justum non sit esse ordinatissima. "

2. Adhuc, Augustinus in libro V de Civitate Dei: " Veracissime creditur cuncta scire Deum antequam fiant, et nihil inordinatum relinquere, a quo sunt omnes potestates, quamvis non sunt omnium voluntates . "

3. Per rationes etiam idem arguitur: quia ea quae fiunt a sapiente per rationem sapientiae, ordinata sunt: ergo quae a sapientissimo Deo fiunt, ordinatissima sunt: omnia quae sunt in universo, a sapientissimo Deo fiunt: ergo omnia quae sunt in universo, ordinatissima sunt.

4. Adhuc, Bonum per rationem ordinis determinatur: ergo quaecumque sunt bona, ordinata sunt. Sed, Genes, i, 31, dicitur, quod vidit Deus cuncta quae fecerat: et erant valde bona. Ergo cuncta quae fecerat, erant valde ordinata.

Ulterius quaeritur, Quis sit ordo partium in universo ?

Et super hoc dicit Augustinus in libro VIII super Genesim ad litteram: " Dei providentia regens atque administrans universam creaturam, et naturas et voluntates, ordinavit naturas quidem ut sint, voluntates autem ut nec infructuose bonae, nec impune malae. Subdidit primitus omnia sibi, deinde creaturam corporalem creaturae spirituali, irrationalem rationali, terrestrem caelesti, foemineam masculinae, minus valentem valentiori, indigentiorem capaciori: in voluntatibus autem bonas sibi, caeteras vero ipsis servientibus sibi, ut hoc patiatur voluntas mala, quod ex jussu Dei fecerit bona, sive per seipsam sive per malam . "

Ulterius quaeritur de causa hujus ordinis, Quare sic ordinata fecerit Deus ea quae sunt in universo ?

Et ad hoc quod sapientia sit causa, dicit Gregorius, et ponitur in Sententiis a Magistro: dicit enim, quod " ex magnitudine creaturarum intelligitur Deus omnipotens, ex ordinatione et dispositione sapiens, ex gubernatione bonus. "

Sed contra hoc videtur quod dicit

Augustinus in libro V de Civitate Dei, sic: " Ipsum causarum ordinem et quamda a rerum connexionem Dei summi tribuunt voluntati . " Magis ergo tribuitur voluntati, quam sapientiae.

Adhuc, Cum, sicut dicit Augustinus, ordo sit parium dispariumque rerum sua cuique loca tribuens dispositio: quaeritur, Si omnia essent paria, utrum esset ordo in universo?

Et videtur, quod sic: quia inter res quae sunt ejusdem speciei et ejusdem generis, paritas est: et in illis maxime ordo est, eo quod maxime sibi congruunt. Ergo etiamsi totum universum compositum esset ex paribus genere et specie, maxime partes universi sibi invicem congruerent, et sic praecipuus ordo esset inter eas.

Contra:

1. Omnis ordo secundum prius et posterius determinatur: paria non habent se secundum prius et posterius: ergo si omnia essent paria, nullus esset ordo.

2. Adhuc, Augustinus in libro XI de Civitate Dei: " A terrenis usque ad caelestia, a visibilibus usque ad invisibilia sunt bona alia aliis meliora, ad hoc inaequalia ut essent omnia . "

3. Adhuc, Augustinus in libro XII de Civitate Dei: " Cum Deus sit summa essentia, rebus quas ex nihilo creavit, esse dedit, sed non summe: et aliis dedit esse amplius, aliis minus: atque ita naturas essentiarum gradibus ordinavit . "

4. Adhuc, Augustinus in libro LXXXIII Quaestionum : " Non essent omnia, si essent aequalia: non enim essent multa genera, quibus conficitur universitas,, primas et secundas et sic deinceps usque ad ultimas ordinatas habens creaturas. "

Solutio. Dicendum, quod ordo est in universo, nec Deus permitteret rem inordinatam fleri, nisi ante disposuisset et praevidisset qualiter reduceretur et revocaretur ad ordinem. Unde duplex est ordo, scilicet rei ordinatae, et sapientiae ordinantis, sicut paulo ante dictum est. Quantum ad ordinem rei ordinatae, si ordinis ratio ex ipso accipiatur quantum ad debitum naturae vel meriti absolute, multa sunt inordinata et per errorem facta. Si autem accipitur ratio ordinis ex ratione sapientiae ordinantis, nihil penitus est inordinatum vel confusum in mundo, sed omnia decentissime ordinata: quia etiam mala quae a Deo permittuntur, ordinantur optime vel ad exercitium virtutis, vel ad ampliorem commendationem boni, vel ad commendationem justitiae, vel pulchritudinem. Et ordo qui est secundum congruentiam rei ordinatae, est ordo secundum quid. Ordo autem qui est ex dispositione sapientiae, est simpliciter.

Unde quod dicitur in Ecclesiaste, x, 6 et 7, intelligitur de ordine secundum quid: et hoc notat littera cum dicit: Quasi per errorem. Simpliciter tamen ordinatissimum est: quia ex hoc probantur electi et exercentur, et ex hoc laudabilior est virtus bonorum, qui tales confusiones et inordinationes sustinent a malis: et ex hoc eminet justitia justi judicis, quae per censuram paenae tales inordinationes reducit ad ordinem.

Ad aliud eodem modo dicendum est, quod confusio est in universo quantum ad ordinem primo modo dictum, qui est ordo particularis et secundum quid. Sed optime dispositus est ordo universi quantum ad ordinem secundo modo dictum: quia per illum Deus deponit potentes de sede, et exaltat humiles, et tribuit unicuique secundum merita: et sicut dicitur. Sapient, viii, 1: Attingit a fine usque ad finem fortiter,, et disponit omnia suaviter, et decenter secundum justitiae publicae decorem.

Per omnem: eumdem modum respon- dendum est ad dictum Augustini: quia per hoc quod homo praeest homini et peccator justo, confunditur ordo particularis: sed ordo justitiae universalis eminentior et pulchrior efficitur.

Ad aliud eodem modo dicendum, quod ex hoc ipso quod sit contra ordinem particularem, construitur et perficitur ordo universalis a sapientia omnia disponente. Sic enim intelligitur quod dicit Augustinus, quod " ordo est parium impariumque sua unicuique loca tribuens dispositio. " Valde enim impar est secundum ordinem particularem, quod justi jacent ante fores impiorum, et quod impii dominantur eis: sed hoc etiam valde efficitur par et pulchrum, quando per hoc ipsum per justitiam generalem et dispositionem sapientiae impius reducitur et disponitur ad locum impietati suae congruum, et justus laudabilior efficitur, sicut dicit Ambrosius, quod fur in furcis pulcherrimus est, et Judas in inferno. Et haec est justitia de qua dicitur, Apocal. xxii, 11: Qui in sordibus est, sordescat adhuc: et qui justus est, justificetur adhuc, etc.

Ad aliud dicendum, quod hoc est ordinatissimum, quod spiritualis creatura quae dignitatem amisit per peccatum, amittat privilegium dignitatis quo superposita fuit creaturae, et subjiciatur ei quod subjectum habebat ante peccatum. Sic enim dicitur, Proverb, xiv, 34: Miseros facit populos peccatum.

Per omnem eumdem modum solvendum est sequens, propter quod dicunt Augustinus et Joannes Damascenus, quod nociva in plantis et animalibus non sunt facta nociva, nisi post peccatum.

Ad id quod in contrarium objicitur, concedendum est,, et dicendum quod procedit de generali ordine.

Sequens eodem modo concedendum est: quia de generali ordine loquitur.

Similiter sequens quod per rationem inducitur, procedit.

Eodem modo procedit Id quod consequenter inducitur.

Ad id quod ulterius quaeritur, jam patet solutio. Patet enim quis sit ordo in universo, qui aliquando violatur, quia particularis: et quis sit qui numquam violatur, nec augetur, nec minuitur, quia universalis. Et hoc dicit auctoritas Augustini praeinducta: sic enim omnia ordinata sunt et disposita congrua ratione sapientiae.

Ad id quod ulterius quaeritur, dicendum quod in veritate potentia, sapientia, et voluntas, sunt causa hujus ordinis. Sed per rationem ordinis respicit sapientiam. Per potentiam qua omnia constringit sub ordine, et attingit a fine usque ad finem fortiter, respicit potentiam. Per hoc autem quod suaviter sic omnia, disponit unumquodque ad finem suum, voluntatem respicit et bonitatem.

Ad sequens dicendum, quod omnibus illis tribus tribuitur secundum diversas rationes, ut dictum est.

Ad aliud dicendum, quod si etiam omnia paria essent particularis ordinis paritate in mundo, nihilominus esset in eis ordo sapientiae, qui unicuique locum et gradum tribueret, et pro dignitate naturae, et pro congruentia meriti.

Ad id quod contra objicitur, dicendum quod si omnia essent paria omni modo, tunc esset aequalitas: et sic non essent omnia, sed quaedam, ut dicit Augustinus. Sed si essent paria secundum naturam, non propter hoc excluderetur, quin essent superiora et inferiora secundum exigentiam status et meriti. Et hoc dicit auctoritas Augustini, consequenter inducta, et nihil amplius. Et sic dicit Philosophus, quod " inferiora sunt in superioribus sicut in suis moventibus et formis: superiora autem in inferioribus sicut In suis materiis et mobilibus. " Hoc etiam est quod communiter inducitur ab Augustino, et nihil amplius.

Ultimum etiam hujus quaestionis quod ab Augustino inducitur, omnino idem dicit. In omnibus enim sicut ab uno, ita ad unum est ordo, ut dicit Hilarius in libro IX de Trinitate. Et hoc est quod dicitur, Apocal, xxii, 13: Ego sum Alpha et Omega, primus et novissimus, principium ei finis.