MEMBRUM II. Utrum omnia ad hominem ordinentur ?

Deinde quaeritur, Si est ordo talis in universo sicut dictum est, utrum omnia ad hominem ordinentur ?

Et videtur, quod sic.

1. Dicit enim Gregorius super illud Marci, xiv, 15: Praedicate Evangelium omni creaturae: quod " omnis creaturae nomine intelligitur homo, per convenientiam quam habet cum omni creatura. " Ergo videtur, quod omnia ordinentur ad hominem sicut ad finem.

2. Adhuc, I ad Corinth. iii, 22 et 23: Omnia vestra sunt: vos autem Christi, Christus autem Dei. Sed ea quae sunt hominis, ordinata sunt ad hominem. Omnia sunt hominis. Ergo omnia ordinata sunt ad hominem.

3. Adhuc, Ad Roman, viii, 21, super illud: Et ipsa creatura liberabitur a servitute corruptionis, in libertatem gloriae filiorum Dei: dicit Glossa, quod " superiora et omnia alia serviunt et obsequuntur homini ad multiplicationem numeri electorum: et ideo quiescent homine assumpto in gloria. " Sed ad quod sunt, ad hoc serviunt ut ad finem: sed ad hominem sunt: ergo ad hominem serviunt: ergo sunt ad hominem sicut ad finem.

4. Adhuc, Augustinus in libro primo de Doctrina Christiana dividit omnia quae sunt in terra: et ponitur a Magistro in primo Sententiarum, distinctione prima, scilicet in summa bona, media bona, infima bona. Et dicit, quod, summa bona sunt Deus trinitas, quibus fruendum est. Infima sunt res hujus mundi, quibus utendum est, ut ad id perveniatur quo fruendum est. Media bona homo, qui fruitur summis, et utitur intimis: et ideo inter utraque constitutus est. Ergo tam summa referuntur ad hominem quam infima: et sic omnia sunt propter hominem et ad hominem ordinata: homo igitur est finis omnium.

5. Adhuc, Augustinus in libro LXXXIII Quaestionum , distinguit inter uti et frui. Et dicit, quod uti aliqua re non potest nisi quod rationis est particeps. Uti enim est aliquid in facultatem voluntatis accipere et ad aliud referre: quod sine collatione rationis esse non potest. Utilia autem distinguit sic: Perfecta ratio quae virtus vocatur, primo utitur seipsa ad intelligendum Deum. Utitur caeteris rationalibus ad societatem, irrationalibus ad eminentiam. Utitur etiam corporibus vivificandis ad beneficentiam: sic enim suo utitur corpore: utitur quibusdam assumendis vel respuendis ad valetudinem: utitur quibusdam tolerandis ad patientiam, quibusdam ordinandis ad justitiam, quibusdam considerandis ad veritatis documentum sive prudentiam. Utitur etiam his a quibus abstinet per temperantiam. Et sic omnes partes mundi ad usum hominis ordinatae sunt: et quod ordinatum est ad hominem, propter hominem est, sicut propter finem: omnes partes mundi ordinatae sunt, sicut ad hominem ut utatur eis: ergo omnes partes mundi ad hominem sunt ut ad finem.

6. Adhuc, Hoc accipitur ex verbis Magistri in libro II Sententiarum, distinct. XV, cap. Omnibus autem creatis atque dispositis, ubi dicit, quod " novissime factus est homo tamquam dominus et possessor, qui omnibus praeferendus

erat. " Sed ad dominum qui omnibus praefertur, ordinantur omnia ut ad finem quae subjecta sunt ei: homo talis dominus est: ergo omnia ordinantur ad ipsum ut ad finem.

7. Adhuc, Boetius in Topicis: Si id quod minus videtur inesse, inest: et id quod magis. Sed minus videtur, quod spiritualis creatura sive Angelus ordinetur ad hominem, quam corporalis: et ordinatur angelica ad hominem. Ad Hebr, i, 14: Nonne omnes sunt administratorii spiritus, in ministerium missi propter eos qui haereditatem capient salutis ? Apocal, xxii, 9, dixit Angelus ad Joannem: Conservus tuus sum, et fratrum tuorum prophetarum, etc. Sed omnis creatura vel est spiritualis vel corporalis. Ergo omnis creatura ordinatur ad hominem sicut ad finem.

Sed contra hoc objicitur, quod

1. Averroes dicit, quod dignius non est propter indignius ut propter finem: motores caelestium digniores substantiae sunt, quam homo: ergo non sunt ad hominem sicut ad finem.

2. Adhuc, Constat, quod anima movet corpus et continet ipsum, ut in fine primi de Anima dicit Aristoteles: et ideo corpus est propter animam, et non anima propter corpus. A simili ergo aliquid simile est in caelo continente omnia, quod movet et continet caelum et omnia quae in ipso sunt: illud ergo erit finis universi, et non homo.

3. Si forte dicatur, quod nihil talium est in caelo. Contra: Augustinus in primo Retractationum dicit esse spiritualem vitalemque virtutem (etiamsi mundus non sit animal) quae virtus in Angelis sanctis ad decorandum atque administrandum mundum Deo servit: et a quibus non intelligitur, rectissime creditur. Cum ergo in caelo talis sit vitalis et intellectualis virtus, qua mundus movetur, decoratur, et administratur, videtur quod ad illam et non ad hominem omnes partes universi ordinentur.

4. Et hoc est quod dicit Boetius in IV de Consolatione philosophiae:

Tu triplicis mediam naturae cuncta moventem Connectens animam, per consona membra resolvis, Quae cum secta duos motum glomeravit in

orbes, In semet reditura meat, mentemque profundam Circuit, et simili convertit imagine caelum.

Et tangit hoc quod Plato dicit in Timaeo sic: " Hac reputatione intellectum in anima, porro anima in corpore locata totum animantis mundi ambitum cum veneranda illustratione composuit. " Ad id ergo quod sic continet mundum et movet partes mundi, referuntur, et non ad hominem, ut videtur.

Solutio. Dicendum, quod omnia ordinantur ad hominem ut ad finem universae creaturae. Unde omnia ad ipsum ordinantur ut ad finem, sicut expresse dicit Gregorius Nyssenus, et sicut probant primae inductae rationes.

Ad id autem quod contra objicitur, dicendum quod motores et motus caelestium, sunt propter hominem. Ad hoc enim movent et deserviunt generationi et corruptioni, ut impleatur numerus electorum: et propter hoc etiam quiescent electis assumptis in gloria, sicut expresse dicit Glossa ad Romanos, quae inducta est in objiciendo.

Ad aliud dicendum, quod illud quod continet omnia, et est in caelo, et movet caelum, et non habet se ad caelum sicut anima: et ideo non est simile quod inductum est de anima et corpore: sed habet se ad caelum sicut movens et continens ex jussu Dei: et per illam virtutem qua movet, refertur ad necessitatem et obsequium hominis. Et hoc non est inconveniens, quod illud quod superius est per naturam, obsequatur inferiori ex jussu Dei. Et de hoc satis dictum est in tractatu de custodiis Angelorum. Nec est inconveniens, quod omnia inferiora, referantur ad illud ut ad causam moventem et finem in quo continentur et salvantur, et referantur ad hominem ut adfinem propter quem sunt,, ut ad cujus meritum et beatitudinem in usu et fructu deserviunt, ut probatum est in auctoritate Augustini, quae inducta est in objiciendo de libro LXXXIII Quaestionum.

Ad dictum Augustini dicendum, quod tale quid in caelo est, sed anima non est. Et dicitur intellectualis virtus, non quod sit anima intellectualis, sed quia movet motu qui competit intellectui, ut dicit Plato, qui est motus circularis uniformis regularis, qui sicut dicit Messehallach in libro de Sphaera mota, est motus sapientis: non tamen est anima, sed est virtus animaliter movens, quae in caelis est jussu divino. Et de his in antehabitis dictum est satis supra, quaestione de motoribus orbium.

Ad dictum Boetii dicendum, quod ille loquitur secundum Platonem, qui illam virtutem dixit esse animam mundi et praeditam intellectu. Et sicut anima animalis locatur in corde, quod medium est utriusque lateris, ut aequalem relationem habeat ad utrumque latus, et ad omnia quae inter latera continentur in corpore, ut dicit Aristoteles in libro de Principiis motuum animalium: ita illa virtus quam animam mundi vocat Plato, locatur in centro universi, ut aequalem relationem habeat ad omnia quae intra circumferentiam caeli continentur. Et sunt haec verba Platonis in Timaeo: " Animam vero immediatam ejus locavit, eamdemque per omnem globum aequaliter porrigi jussit, quo tectis interioribus partibus extima quaeque totius corporis ambitu animae circumdarentur. Atque ita orbem teretem in orbem atque in suum ambitum voluit converti et moveri secundum praecipuum motuum, qui virtutum praestantia sufficeret propriae consiliationi. " Et propter hoc dicit Boetius, quod secta est in duos motus, scilicet planes, et aplanes, per quos

In semet reditura meat, mentemque profundam, qua scilicet universum movet,

Circuit, et simili convertit imagine caelum:

quia mentis sapientiae imago est motus circularis in corpore.