DISTINCTIO XXXIX.

(Textus Magistri Sententiarum)

Utrum scientia Dei possit augeri vel minui vel aliquo modo mutari. Praeterea quaeri solet, utrum . scientia Dei possit augeri vel minui. Utrumque enim videtur posse probari. Quod enim divina scientia possit augeri vel mutari, hoc modo probatur : quia potest Deus scire quod nunquam scit. Est enim aliquis, qui non est lecturus hodie, et tamen potest esse, ut legat hodie ; potest enim hodie legere. Nihil autem potest fieri, quod non possit a Deo sciri. Potest ergo Deus scire, hunc lecturum hodie, potest igitur aliquid scire, quod non scit ; ergo potest ejus scientia augeri vel mutari. Eamdemque videtur posse minui. Est enim aliquis hodie lecturus, quem Deus scit lecturum. At potest esse, ut non legat, ergo potest Deus non scire, hunc lecturum, potest igitur non scire aliquid quod scit ; ergo potest minui ejus scientia vel mutari. Ad quod dicimus, quia Dei scientia omnino immutabilis est nec augeri potest vel minui. Nam, ut ait Augustinus in 13. lib. de Trinitate : " Scientia Dei est ipsa sapientia, et sapientia est ipsa essentia sive substantia Dei ; quia in illius naturae simplicitate mirabili non est aliud sapere, aliud esse, sed quod est sapere, hoc est et esse. Ideoque novit omnia Verbum, quae novit Pater ; sed ei nosse de Patre est, sicut esse; nosse enim et esse ibi unum est. Et ideo Patri, sicut esse non est a Filio, ita nec nosse. Proinde, tanquam seipsum dicens, Pater genuit Verbum sibi coaequale per omnia. Non enim seipsum integre perfecteque dixisset, si aliquid minus aut amplius esset in ejus Verbo quam in seipso. Hoc est ergo omnino Verbum, quod Pater, non tamen est Pater, quia iste Filius, ille Pater. Sciunt ergo invicem Pater et Filius, sed ille gignendo, iste nascendo. Et omnia quae sunt in eorum scientia, in eorum sapientia, in eorum essentia, unusquisque eorum simul videt, non particulatim aut singillatim, velut alternante conspectu hinc illinc, et inde huc et rursum inde, vel inde in aliud atque aliud, ut aliqua videre non possit, nisi non videns alia ; sed omnia simul videt, quorum nullum est, quod non semper videat " et sciat. " Ejus itaque scientia inamissibilis et invariabilis est. Nostra vero scientia et amissibilis est et receptibilis, quia non hoc est nobis esse, quod scire. Propter hoc, sicut nostra scientia illi scientiae Dei dissimilis est, sic et nostrum verbum, quod nascitur de scientia nostra, dissimile est illi Verbo, quod natum est de Patre scientia. " Ex hac auctoritate clare ostenditur, scientiam

Dei omnino invariabilem esse, sicut ipsa essentia Dei omnino invariabilis est ; et quod Pater et Filius cum Spiritu sanclo simul omnia sciunt et vident. Sicut ergo non potest augeri vel minui divina essentia, ita nec divina scientia. Et tamen conceditur posse scire quod non scit, et posse non scire quod scit ; quia posset aliquid esse subjectum ejus scientiae, quod non est, et posset non esse subjectum aliquid, quod est, sine permutatione ipsius scientiae.

Oppositio, an Deus possit noviter vel ex tempore scire vel praescire aliquid.

Hic opponitur a quibusdam ita: Si Deus potest scire vel praescire quod nunquam scivit vel praescivit, potest ergo ex tempore aliquid scire vel praescire. Ad quod dicimus : Potest quidem Deus scire vel praescire omne quod potest facere, et potest facere quod numquam fiet. Potest igitur scire vel praescire, quod numquam fiet nec est nec fuit. Nec illud scit vel scivit, neque praescit vel praescivit, quia scientia ejus non est, nisi de his quae sunt vel fuerunt vel erunt ; et praescientia ejus non est nisi de futuris. Et licet possit scire vel praescire quod nunquam est nec erit ; non tamen potest aliquid scire vel praescire ex tempore. Potest utique scire vel praescire quod nunquam est nec erit, nec illud scitum vel praescitum est ab aeterno ; non tamen potest incipere scire vel praescire illud, sed ita potest modo scire vel praescire, sicut potest scisse vel praescisse ab aeterno. Si enim dicas, eum modo posse scire vel praescire quod ab aeterno non scivit vel praescivil, idest, ita quod ab aeterno non sciverit vel praesciverit, quasi utrumque simul esse possit, falsum est. Si vero dicas, eum posse modo scire vel praescire quod ab aeterno non scivit vel praescivit, id est, habere potentiam sciendi vel praesciendi ab aeterno et modo aliquid, nec illud tamen praescitum est vel futurum ; verum est. Non potest ergo noviter vel ex tempore scire vel praescire aliquid, sicut non potest noviter vel ex tempore velle aliquid ; et tamen potest velle quod nunquam voluit.

Utrum Deus possit scire plura, quam scit.

Item a quibusdam dicitur Deus posse plura scire, quam sciat, quia potest scire omnia quae scit, et potest aliqua facere, quae nunquam erunt, et illa potest scire. Non enim aliqua incognita facere potest. Si vero omnia essent, quae modo sunt, et alia quaedam faceret, quae non sunt nec erunt, et illa omnia sciret, pro certo plura sciret, quam modo sciat. Nec tamen ejus scientia potest augeri, quia hoc totum fieri posset sine mutabilitate scientiae. Constat ergo, Dei scientiam omnino esse immutabilem nec augeri posse vel minui, sed ei subjecta.

Quod videtur adversum illi sententiae, qua supra dictum est : Deum semper et simul scire omnia.

Ei vero quod praedictum est, scilicet quod Deus omnia semper videt et simul, videtur obviare quod ait Hieronymus in expositione Habacuc : " Absurdum est, inquit, ad hoc deducere Dei majestatem, ut sciat per momenta singula, quot culices nascantur, quotve moriantur, quota pulicum et muscarum sit multitudo, quotve pisces natent in aquis, et similia. Non simus tam fatui adulatores Dei, ut dum providentiam ejus etiam ad udimus, in nos ipsos injuriosi simus, eamdem irrationabilium et rationabilium providentiam esse dicentes. " Hic videtur dicere Hieronymus, quod Deus illorum minimorum scientiam sive providentiam non habeat. Quod si hoc est, tunc non omnia simul scit et semper. Ex tali itaque sensu illud dictum esse noverimus, ut Deum illa alternatim vel particulatim scire neget, nec per diversa temporum momenta sic illa cognovit, sicut per varia momenta illorum quaedam deficiunt, quaedam incipiunt. Neque illis aliisque irrationabilibus ita providet, quemadmodum rationabilibus. Numquid enim, ut ait Apostolus, cura est Deo de bobus ? Et sicut non est cura Deo de bobus, ita nec de aliis irrationabilibus. Dicit tamen Scriptura, quia ipsi cura est de omnibus. Providentiam ergo et curam universaliter de cunctis, quae condidit, habet, ut habeat unumquodque quod sibi debetur et convenit. Sed specialem providentiam atque curam habet de rationabilibus, quibus praecepta tradidit eisque recte vivendi legem praescripsit ac praemia promisit. Hanc providentiam et curam de irrationabilibus non habet. Ideo dicit Apostolus, quia non est cura Deo de bobus. Providet tamen omnibus et curat, id est, gubernat omnia, qui omnibus Solem suum facit oriri et pluviam dat. Scit itaque Deus, quanta sit multitudo pulicum, culicum ac muscarum et piscium, et quot nascantur, quotve moriantur; sed non scit hoc per momenta singula, imo simul et semper omnia, neque ita scit, ut eamdem habent providentiam irrationabilium et rationabilium, id est, ut eodem penitus modo provideat irrationabilibus et rationabilibus. Rationabilibus enim et praecepta dedit et Angelos ad custodiam delegavit.

Brevis summa praedictorum cum additione quorumdam.

Simul itaque et immutabiliter scit Deus omnia quae fuerunt et sunt et erunt, tam bona quam mala ; praescit quoque omnia futura, tam bona quam mala.

(Finis textus Magistri.)