DISTINCTIO XLI.

(Textus Magistri Sententiarum)

Utrum praedestinatio et reprobatio sint ex meritis nostris ?

Si autem quaerimus meritum obdurationis et misericordiae, obdurationis meritum invenimus, misericordiae autem meritum non invenimus, quia nullum est misericordiae meritum, ne gratia evacuetur, si non gratis donatur, sed meritis redditur. Miseretur itaque secundum gratiam,quae gratis datur ; obdurat autem secundum judicium, quod meritis redditur. " Unde datur intelligi, ut sicut reprobatio Dei est nolle misereri, ita obduratio Dei sit non misereri, ut non ab illo irrogetur aliquid, quo sit homo deterior, sed tantum quo sit melior non erogetur. " Ex his aperte ostenditur quid misericordiam, quid obdurationem intellexerit Apostolus, et quia misericordia nullum advocat meritum, obduratio vero non est sine merito, sed habet nolle misei-reri. Et misericordiae verbo hic accipitur praedestinatio, et praecipue praedestinationis effectus : obdurationis vero non ipsa Dei aeterna reprobatio, quia ejus nullum est meritum, sed gratiae privatio sive subtractio, quae quodam modo est reprobationis effectus. Accipitur tamen aliquando reprobatio pro obduratione, sicut et praedestinatio pro suo effectu, qui est gratia apposita. Gratia enim, quae apponitur, effectus est praedestinationis. Cum igitur gratiae, quae apponitur homini ad justificationem, nulla sint merita, multo minus et ipsius praedestinationis, qua ab aeterno elegit Deus quos voluit, aliqua possunt existere merita, ita nec reprobationis, qua ab aeterno quosdam praescivit futuros malos et damnandos, sicut elegit Jacob et Esau reprobavit, quod non fuit pro meritis eorum, quae tunc haberent, quia nulla habebant, quoniam nec ipsi existebant ; nec propter futura merita, quae praevideret, vel illum elegit, vel illum reprobavit.

Opinio quorumdam, in qua fuit aliquando Augustinus, sed postea retractavit.

Opinati sunt tamen quidam, Deum ideo elegisse Jacob, quia talem futurum praescivit, qui in eum crederet et ei serviret. Quod aliquando Augustinus se sensisse dicit, in libro Retractationum, ubi aperte ostendit, quod si propter futura merita electus esset, jam non ex gratia esset selectio. Non ergo ideo electus est a Deo, quia talis futurus erat, sed ex electione talis est factus, ita dicens : " Disputans, quid elegerit Deus in nondum nato, cui dixit, serviturum esse majorem, et quid in eodem majore similiter nondum nato reprobaverit, ad hoc perduxi ratiocinationem, ut dicerem : Non ergo elegit Deus opera cujusquam in praescientia, quae ipse daturus est, sed fidem elegit in praescientia, et quem sibi crediturum esse praescivit, ipsum elegit, cui Spiritum sanctum daret, ut bona operando etiam aeternam vitam consequeretur. " Ecce hic aperte dicit, non propter opera eum elegisse, sed propter fidem, qua eum praescivit crediturum. Sed quia et in fide meritum est, siculi et in operibus, hoc retractavit dicens : " Nondum diligentius quaesiveram nec adhuc inveneram, qualis sit electio gratiae, de qua dicit Apostolus : Reliquiae per electionem gratiae salvae fient ; quae utique non est ex gratia, si ex meritis procedit, ut jam quod datur non secundum gratiam, sed secundum debitum reddatur potius meritis quam donetur. Proinde quod continue dixi : Dicit enim idem Apostolus: Idem Deus qui operatur omnia in omnibus. Nusquam autem dictum est : Deus credit omnia in omnibus. Ac deinde subjunxi : quod ergo credimus, nostrum est ; quod vero bonum operamur, illius est, qui credentibus dat Spiritum sanctum. Profecto non dicerem, si jam scirem, etiam ipsam fidem inter Dei munera reperiri, quae dantur in . eodem spiritu. Utrumque ergo nostrum est propter arbitrium voluntatis, et utrumque datum est per spiritum fidei et charitatis. Et quod paulo post dixi : Nostrum enim est credere et velle, illius autem dare credentibus et volentibus facultatem bene operandi per Spiritum sanctum, per quem charitas Dei diffunditur in cordibus nostris, verum est quidem, sed eadem regula et utrumque ipsius est, quia ipse praeparat voluntatem, et utrumque nostrum, quia non fit, nisi volentibus nubis ; " ergo et meritum fidei de misericordia Dei venit. Non ergo propter fidem, vel aliqua merita elegit Deus aliquos ab aeterno vel apposuit gratiam justificationis in tempore, sed gratuita bonitate sua elegit, ut boni essent. Unde Augustinus lib. de praedest. Sanct. " Non quia futuros nos tales esse praescivit, ideo elegit, sed ut essemus tales per ipsam electionem gratiae suae, qua gratificavit nos in dilecto Filio suo. "

Bis videtur contrarium, quod alibi ait Augustinus.

His tamen adversari videtur, quod dicit Augustinus lib. 83. quaest. su--per Malachiam prophetam, ubi scriptum est : Jacob dilexi, Esau autem odio habui: " Cui vult, inquit, miseretur, et quem vult indurat. Sed haec voluntas Dei injusta esse non potest. Venit enim de occultissimis meritis, quia et ipsi peccatores cum propter generale peccatum unam massam fecerint, non tamen nulla inter eos est diversitas. Praecedit ergo aliquid in peccatoribus, quo, quamvis nondum sint justificati, digni efficiantur justificatione. Et item praecedit in aliis peccatoribus, quo digni sunt obtusione. " Ecce hic videtur Augustinus dicere, quod et ipsa Dei voluntas, qua alios eligit, alios reprobat, ex meritis proveniat, sed occullissimis, id est, quod pro meritis alios voluerit eligere, alios reprobare, et quod pro meritis aliis apponitur gratia justificationis, aliis non, unde obtunduntur. Sed quid intelligere voluerit, ignoratur, nisi forte hoc dicatur intellexisse, quod supra diximus eum retractasse. Nam ibidem etiam quaedam alia continue subdit, quae in libr. I . Retractationum aperte retractat ; quod utrumque legenti patebit. Unde verisimile est praemissis etiam hoc retractasse. Quidam tamen ex eo sensu accipiunt fore dictum, non quia aliquis praedestinetur pro meritis vel justificationis gratiam mereatur, sed quia aliqui non adeo mali sunt, ut mereantur sibi gratiam non impertiri. Nullus enim Dei gratiam mereri potest, per quam justificatur ; potest tamen mereri, ut non apponatur, ut penitus abjiciatur. Et quidem aliqui in tantum profundum iniquitatis devenerunt, ut hoc mereantur, ut hoc digni sint ; alii vero ita vivunt, ut, etsi non mereantur gratiam justificationis, non tamen merentur omnino repelli et gratiam sibi subtrahi. Ideoque dixit, in quibusdam peccatoribus praecedere quo digni sint justificatione, et in aliis quo digni sint obtusione. Sed hoc frivolum est.

Opinio quorumdam falsa de occultis Dei differentium carnaliter.

" Multi vero de isto profundo quaerentes reddere rationem, atque secundum conjecturas cordis sui inscrutabilem altitudinem judiciorum Dei cogitare conantes, in fabulas vanitatis abierunt dicentes,

quod animae sursum in caelo peccant et secundum peccata sua ad corpora pro meritis diriguntur, et dignis sibi quasi carceribus includuntur. Ierunt hi tales post cogitationes suas, et volentes disputare de Dei profundo, versi sunt in profundum, dicentes, animas in caelo ante conversatas et ibi aliquid boni vel mali egisse et pro meritis ad corpora terrena detrusas esse. Hoc autem respuit catholica fides, propter evidentem Apostoli sententiam, qua ait : Cum nondum nati essent, aut aliquid boni vel mali egissent, etc. Melior est ergo fidelis ignorantia, quam temeraria scientia. " Elegit ergo quos voluit gratuita misericordia, non quia fideles futuri erant, sed ut fideles essent, eisque gratiam dedit, non quia fideles erant, sed ut fierent. Ait enim Apostolus : Misericordiam consecutus sum, ut fidelis essem; non ait, quia fidelis eram. Datur quidem et fideli, sed data est etiam prius, ut esset fidelis. " Ita etiam reprobavit quos voluit, non propter merita futura, quae praevideret, veritate tamen rectissima et a nostris sensibus remota.

Quaestio de improbatione.

Sed quaeritur : Utrum, sicut dicitur elegisse quosdam, ut boni fierent et fideles, ita etiam concedi debeat, reprobasse quosdam, ut mali essent et infideles, et obdurare ut peccent ; quod nullatenus concedi oportet. Non enim reprobatio ita est causa mali, sicut praedestinatio est causa boni ; neque obduratio ita facit hominem malum, quemadmodum misericordia facit bonum.

An ea quae semel scit Deus vel praescit, semper sciat et praesciat, et semper scierit vel praescierit ?

Praeterea considerari oportet, utrum ea omnia quae semel scit vel praescit Deus, semper sciat et scierit, ac praesciat et praescierit ; an olim scierit vel praescierit, quod modo non scit vel praescit. De praescientia primo respondemus dicentes, multa eum praescisse, quae modo non praescit. Cum enim ejus praescientia non sit nisi de futuris, ex quo illa quae futura erant, praesentia fiunt vel praetereunt, sub Dei praescientia esse desinunt, sub scientia vero semper sunt. Praescivit ergo Deus omnia ab aeterno, quae futura erant, neque praescire desinit, nisi cum futura esse desinunt. Neque cum praescire desinit aliqua, quae ante praesciebat, minus ea noscit, quam ante cognoscebat. Non enim dicitur ex defectu scientiae ejus, quod aliqua praescierit aliquando, quae modo non praesciat, sed ex ratione verbi quod est praescientia. Praescire enim est ante scire quam fiat aliquid. Ideoque non potest dici Deus praescire, nisi ea quae futura sunt.

Hic de scientia, dicens Deum semper scire quae semel scit.

De scientia autem aliter dicimus. Scit enim Deus semper omnia quae aliquando scit. Omnem enim scientiam, quam aliquando babel, semper habuit et habet et habebit. Ad hoc autem opponitur ita :Olim scivit, hunc hominem nasciturum, qui natus est, modo non scit, eum nasciturum ; scivit ergo aliquid quod modo non scit. Item scivit, mundum esse creandum, modo non scit, eum esse creandum ; aliquid ergo scivit, quod modo non scit ; et alia hujusmodi infinita induci possent. Sed ad hoc dicimus, quod idem de nativitate hujus hominis et mundi creatione nunc etiam scit, quod sciebat, antequam fierent, licet tunc et nunc hanc scientiam ejus diversis exprimi verbis oporteat. Nam quod tunc futurum erat, nunc praeteritum est ; ideoque verba commutanda sunt ad ipsum designandum ; sicut diversis temporibus loquentes eamdem diem modo per hoc adverbium cras designamus, dum adhuc futura est, modo per hodie, dum praesens est, modo per heri, dum praeterita est. Itaque antequam crearetur mundus, sciebat Deus hunc creandum, postquam creatus est, scit eum creatum. Nec est hoc scire diversa, sed omnino idem de mundi creatione ; sicut antiqui Patres crediderunt, Christum nasciturum et moriturum, nos autem credimus, eum jam natum et mortuum ; nec tamen diversa credimus nos et illi, sed eadem. " Tempora enim, ut ait Augustinus, variata sunt, et ideo verba sunt mututa, non fides. " Indubitanter igitur teneamus, Deum semper omnia scire, quae aliquando scit.

(Finis textus Magistri.)