MEMBRUM II.

Utrum anima sit unibilis corpori per medium vel sine medio ? et, Utrum uno medio vel pluribus ?

Secundo quaeritur, Posito quod anima sit corpori unibilis sicut est, utrum per medium vel sine medio, et utrum uno medio vel pluribus uniatur ?

Et videtur, quod sine medio: quia i. Si haberet medium quo conjungeretur et uniretur, cum anima sit incorporea et simplex, ut dicit Augustinus, oporteret quod medium esset partim corporeum, et partim incorporeum, et partim simplex, et partim compositum: et hoc esse non potest: ergo non est medium in unione corporis et animae.

2. Adhuc, In omnibus extremis quae uniuntur per medium, extremum conjunctius est medio quam extremo: si ergo inter corpus et animam est medium, anima rationalis conjunctior est illi medio quam corpori: sed ex conjunctione animae ad corpus corpus efficitur animatum et compositum animal: ergo multo magis ex conjunctione animae ad medium, medium efficitur a n i m a t u m: et ex utroque, scilicet anima et medio compositum, efficitur animal: ergo in conjunctione animae ad corpus, animal medium, est, quod derisorium est.

3. Adhuc, Inter formam et materiam nullum est medium secundum omnes

Philosophos: anima autem est forma, et corpus materia, ut dicit Philosophus in II de Anima: ergo in unione corporis et animae nullum cadit medium.

4. Adhuc, Sicut se habet anima vegetabilis ad corpus quod vegetat, ita se habet anima sensibilis ad corpus quod sensificat, et anima rationalis ad corpus quod vivificat vita rationali.: sed in unione animae vegetabilis ad corpus quod vegetat, nullum est medium: ergo nullum est medium inter animam sensibilem et corpus quod sensificat, et animam rationalem et corpus quod vivificat.

Contra:

1. Plato in Timaeo dicit, quod extrema sensibilis mundi, ignis scilicet et terra (dixit enim caelum igneum esse propter luminositatem) non conjunguntur nisi duobus mediis, sicut in numeris duo solidi numeri, qui corporales dicuntur, non conjunguntur nisi duobus mediis. Si enim dicam bis duo bis, perficio solidum qui est octo, et est primus solidus: si enim dicam ter tria ter, perficio solidum secundum qui est viginti septeni: et inter hos duos numeros duo cadunt media, scilicet duodecim ei decem et octo: quorum unum, scilicet duodecim se habet ad primum solidum, scilicet octo, sesquialtera proportione, et in eadem proportione se habet viginti septem ad decem et octo: continet enim totum et alteram ejus partem. Quia igitur Deus, ut dicit Plato, ad rationem numerorum, ut dicitur in prooemio Arithmeticae, composuit mundum, indiguit ut duo extrema sensibilis mundi, ignis et terra, duobus mediis, aere scilicet et aqua, convenirent ad mundum, constituendum. Cum ergo plus distent corporeum et incorporeum, quam ignis et aer, videtur quod incorporeum quod est anima, et corporeum quod est corpus, sine medio non possunt uniri.

2. Si forte aliquis dicat, quod anima secundum se et per essentiam suam non unitur corpori, sed manet separata, et in suis potentiis solis unitur corpori. Hoc nullo modo esse potest, nec secundum fidem, nec secundum philosophiam. Secundum fidem: quia expresse dicit textus Genesis, ii, 7, quod inspiravit in faciem ejus spiraculum vitae, et factus est homo in animam viventem. Et hoc non esset verum, nisi anima secundum suum actum substantialem qui est vita, conjungeretur corpori. Secundum philosophiam autem: quia anima secundum definitionem substantialem definitur ut unibilis corpori ab Aristotele, et ab Avicenna, et ab omnibus Philosophis: definitio enim quae demonstratio est, positione differens sola, et dicit quid et propter quid, haec est secunda de anima, quod est principium et causa vitae hujus, hoc est, corporis organici potentiam vitae habentis. Ergo anima per seipsam et substantialiter unibilis est corpori: nec unitur secundum potentiam, nisi secundum naturam prius uniatur secundum essentiam sicut perfectio perfectibili.

3. Adhuc, Ista responsione data non est soluta quaestio: dicit enim Aristoteles in II de Anima, quia quod est in toto, hoc est, in tota anima ad totum corpus, est in parte, hoc est, in potentia ad partem corporis, quae est organum particulare. Unde si oculus esset animal, visus esset anima ejus. Unde de potentiis redit eadem quaestio, Utrum cum medio vel sine medio uniantur organis ? et remanet eadem difficultas quaestionis.

Si forte dicat aliquis, sicut multi dixerunt, quod anima dupliciter unitur corpori, ut perfectio scilicet, ei ut motor.. Et ut perfectio unitur sine medio, ut motor autem unitur per medium. Hoc directe erit contra philosophiam naturalem: quia in principio septimi Physicorum demonstrat Aristoteles, quod inter motorem naturalem et id quod movetur ab ipso, nullum potest esse medium. Et si objicitur de lapide jacto, qui separatur a jaciente, et tamen movetur ipse. Dicit, quod hoc non potest esse, nisi ubi primum movens cum eo quod movet, aliud apprehendit in quo remanet vis primi moventis, sicut cum lapide jacto impellitur aer a primo jaciente.

4. Si propter hoc concedatur, quod sine medio conjungitur. Contra: Oportet disponi corpus ad hoc ut animetur: ergo ad minus dispositiones mediae sunt inter unionem corporis et animae.

5. Adhuc, Sicut dicit Commentator super XI primae philosophiae, oportet quod proportionetur virtus moventis virtuti mobilis, quia aliter non movebit: sed quidquid est per quod proportionatur virtus moventis virtuti mobilis, illud medium est: cum igitur anima sit motor corporis, ut habitum est, oportet, quod virtus animae ad movendum, proportionetur virtuti corporis ad hoc quod moveatur: et sic duae proportiones erunt mediae, animae scilicet ut moveat, et corporis ut moveatur: et sic videtur, quod duobus mediis anima et corpus uniuntur.

6. Adhuc, Augustinus in auctoritate praeinducta in praecedenti, membro, dixit duo esse media unientia carnem et spiritum, scilicet sensualitatem carnis, quae maxime ignis est, et phantasticum spiritum qui igneus vigor est: quibus mediantibus fit mira societas carnis et animae, spiritus vitae et limi terrae.

Ulterius quaeritur, Si sufficiunt unum medium, vel duo, vel exiguntur plura ?

Anima enim rationalis est substantia incorporea, cognoscitiva, simplex, a corpore separabitis, et per duo media respicit corpus, scilicet vegetabilem potentiam, et sensibilem. Similiter corpus ultima compositione est compositum: est enim mixtum et complexionatum, ex organis diversis in figura compositum, et compositione et complexione se habet ad animam: ergo duo sunt media ex parte corporis, et duo ex parte animae, quae sunt quatuor,

Solutio. Dicendum, quod duplex est medium.. Unum scilicet in se alterans et uniens extrema, sicut est medium in mixto et in complexionato. Et tale medium non est uniens corpus et animam: quia licet corpus a suis qualitatibus sit alterabile, anima tamen a suis proprietatibus essentialibus nullo modo alteratur. Et tale medium dicebat esse Plato in omnibus quae uniuntur ad invicem, ut dicit Gregorius Nyssenus in libro de Homine . Est etiam medium congruentiae quod facit congruere sibi extrema ad invicem: et tale medium necesse est esse duplex: unum quod faciat congruere unum extremum, et alterum quod faciat congruere alterum. Et tale medium satis bene ponitur in libro de Spiritu ei anima, scilicet quod summum carnis et imum animae conveniunt. Et summum carnis dicit esse sensualitatem, non illam quae est pars animae sensibilis, sed illam quae est sensualitas, quam anima influit corpori organico, ut per illam sicut instrumentum receptibilis sit sensibilium specierum sine materia, praesente tamen materia sensibilis. Et hanc dicit esse ignem: quia id quod laxat organa ad sensibilium receptionem, calor naturalis est qui habet proprietatem ignis. Similiter cum dicit, quod medium est ex parte animae phantasticus spiritus, qui convenit sensualitati, non debet intelligi de spiritu qui sit spiritualis substantia et anima vel pars ejus, sed de spiritu qui defert formas sensibiles ab organis sensuum ad animam, quem probat Avicenna esse corporeum: eo quod in omnibus organis potentiarum animae sensibilis interioribus et exterioribus nihil recipitur, nisi sub figura corporali, nec in somno, nec in vigilia I nihil enim recipiunt potentiae animae sensibilis, nisi vel sensibile, vel cum sensibili: sensibile, sicut sensus exteriores: curo, sensibili, sicut aestimativa, quae accipit nocivum et conveniens, sed non nisi cum sensibili, ut ovis videns lupum, aestimat inimicum et nocivum et fugit: videns canem arcentem lupum, aestimat amicum et accedit ad ipsum. Hic etiam spiritus in libro de

Spiritu ei anima dicitur vigor igneus: quia igneo vigore, qui calor naturalis est (qui proprietatem habet ignis, ut dicit Aristoteles, eo quod congregat homogenia, et segregat heterogenia, quod proprium ignis est) laxat et penetrat organa et media sensuum, et defert in ea et ab eis in animam formas sensibiles. Hoc igitur modo accipiendo medium Iaciens sibi congruere extrema, anima per medium unitur corpori, et aliter non.

An primum ergo dicendum, quod haec ratio procedit de medio quod participatione extremorum est medium., sicut jam patuit: sed tale medium non est inter corpus et animam, sed medium congruentiae, ut dictum est, quod facit congruere corpus animae et animam corpori.

Ad aliud dicendum, quod medium per congruentiam conjunctius est animae quam corpori, sed ad unionem congruentius est corpus animae quam medium. Unde in argumento illo est fallacia aequivocationis: quia diversa ratione dicitur conjunctum medium extremo, et extremum extremo. Extremum enim conjunctum est extremo ut perfectio perfectibili: medium autem conjungitur extremo ut instrumentum motori: quae conjunctio non facit animal nec animatum, sed facit instrumentum in virtute motoris movens et adaptans sive disponens ad hoc quod corpus quod animabile est, animae conveniat ad vitae operationes et passiones, in quibus (ut supra dictum est) anima est ut principans, et corpus ut subjectum: in omni enim communicatione principans et subjectum communicant in uno, quod, utriusque est sub diversa ratione, ut dicit Aristoteles in I Politicorum,

Ad aliud dicendum, quod hoc pro- cedit: nec inter corpus et animam est medium, secundum quod, anima est ut forma, et corpus ut materia, sed (ut dictum est) secundum quod uniuntur in communicatione operum vitae et passionum, in qua anima est ut principans, et corpus ut subjectum, anima utitur medio, spiritu scilicet et calore vivifico, quibus aptatur corpus ad communicationem animae in operibus et passionibus vitae, ut dictum est.

Ad aliud dicendum, quod haec est falsa, quod anima vegetabilis et corpus quod vegetat, secundum quod referuntur ad eamdem communicationem operum vitae et passionum, non utantur medio: utuntur enim medio, spiritu scilicet et calore, quibus communicant in operibus vitae, quae sunt nutrire, augere, generare frondes et flores et fructus. Et sic etiam medium est animae sensibilis cum suo corpore, et rationalis animae cum suo.

Ad id quod in contrarium objicitur, dicendum quod satis rationabile est dictum Platonis: et ideo non in unione animae ad corpus sicut perfectio unitur perfectibili, sed in unione prout corpus et anima referuntur ad unam communicationem operum vitae et passionum, rationabile est esse duo media, ut dictum est, scilicet sensualitatem carnis, et spiritum vivificum, quo anima influit sensum et motum corpori, qui secundum principalia membra corporis, hepar scilicet, cor, et cerebrum, distribuitur in spiritum naturalem, vitalem, et animalem, Animalis enim oritur a cerebro, vitalis a corde, naturalis ab hepate.

Ad aliud dicendum, quod illa solutio nulla est et rationabiliter improbata.

Ad aliud dicendum, quod motor duplex est, scilicet separatus, ut nauta navis: et conjunctus, sicut anima corporis, et intelligentia caeli. Et anima est motor convenientiam habens cum utroque modo motoris: est enim separata per substantiam, praecipue rationalis, et conjuncta, prout est perfectio corporis:

et ideo ut est separata, conjuncta corpori per communicationem operum, utitur medio congruentiae, ut dictum, est: sed ut conjuncta perfecto perfectibili, nullo utitur medio: sed (ut dicit Gregorius Nyssenus) ubique per seipsam penetrat in corpus sine confusione sui cum corpore: et corpus nusquam penetrat in ipsam, quia ipsa est continens, et corpus contentum.

Ad tria quae contra objiciuntur, et probant medium esse inter animam et corpus, dicendum quod illa procedunt rationabiliter, sed non probant esse media nisi congruentiae, ut dictum est.

Ad id quod ulterius quaeritur, dicendum quod quatuor et duo possunt dici media diversis rationibus, ut objectum est. Quaecumque enim adaptant unum ad alterum per congruentiam communicationis in operibus vitae et passionibus, illa possunt dici media : et illa uno modo sunt duo, sensualitas ex parte corporis, et phantasticus spiritus ex parte animae, ut dictum est in libro de Spiritu et anima. Alio modo quatuor, duo scilicet ex parte animae rationalis vegetabile et sensibile, quibus conjungitur corpori, quae tamen sunt in ipsa substantia animae rationalis ut potentiae, sicut trigonum in tetragono, sicut in praehabitis determinatum est. Et duo ex parte corporis, scilicet sensualis calor, et spiritus qui vehiculum virtutis est, et movetur in corpore, ut dicitur in libro de Differentia spiritus ei animae, sicut luminaria in mundo: quia sicut lumina stellarum ubique penetrant in mundum, ut virtutes caelestes omnibus partibus mundi invehant, ita spiritus vitalis et calor ubique penetrant per corpus, ut omnibus partibus ejus invehant virtutes ad opera vitae et passiones.