In Subsequentem Librum Censura Lovaniensium Theologorum Et Bernardi Vindingi.

Librum hunc non esse Augustini certissimum est: nam, ut praeteream quod ejus nulla in Retractationibus mentio fiat, certe Augustini nec ingenium, nec eruditionem, nec eloquentiam ulla ex parte redolet. In primis enim paulo post initium, totam adversarii disputationem in tres ait divisam esse partes, quas sibi ex ordine tractandas refutandasque proponit; de uno Baptismo, de horti unius fonte signato, de oleo uno quod muscae moriturae exterminant. Quae ineptissima est sane partitio, et Augustino indigna, ut cui contra leges dialecticorum, et supersit et desit aliquid. Nam tria illa ad unum erant unici Baptismi caput redigenda: nihil vero in hac partitione dicitur de malorum contagione, de bonorum et malorum in Ecclesia commixtione, de persecutione, de codicum sacrorum traditione, de causa Caeciliani, denique de querela imperialium edictorum, quae tamen hoc Fulgentii libello disputantur, suntque ipsissima Donatisticae controversiae capita, passim ab Augustino tractata. At vero prima illa duo, quae totis viginti capitibus exsequitur, quam varie confundit ac perturbat! Nam sub finem capitis 10, cum de Baptismo ageret, subito per occupationem sermonem injicit de contagione malorum, quo mox omisso ad Baptismum revertitur: inde ad alterum rursus argumentum regressus, iterum ad Baptismi relabitur quaestionem, etc. Jam vero tota ipsa operis compositio atque structura quam nihil habet solidae carnis! quam nihil succi et sanguinis! quam nihil vitae ac spiritus! certe nihil Augustini doctrina, genio, et copia dignum.

0761 Quid, quod in citandis tractandisque Scripturis non uno loco ab eo dissidet ac variat? Primum enim cap. 16 (nisi forte mendosus est codex noster) producit locum ex cap. 65 Isaiae juxta vulgatam lectionem, cum semper Augustinus editione utatur LXX, etiam in illa ipsa scriptura, etc. Praeterea illud Jeremiae 17, Recedentes a te scribentur in terra; is cap. 3 ita legisse videtur, Recedentes a te scribentur in libro mortis, quomodo arbitror non modo B. Augustinum, sed veterum praeterea citasse neminem. Et sunt quidem illa Donatistae verba, sed vel breviter saltem admonere debebat, uti facit cap. 2, non ita locutum Prophetam. Sane facit hoc semper Augustinus. Cui simile est, quod cum Donatista cap. 5 Ezechielem pro Isaia nominet, auctor hic ne verbulo quidem id corrigat, quod non arbitror, ut alias nunquam, dissimulaturum Augustinum. Denique cap. 18, duo proferuntur Davidis testimonia addito Psalmorum numero, cujusmodi exemplum nescio an apud Augustinum reperiatur. In Scripturis quoque exponendis haud plane cum Augustino consentit. Cap. 9, responsurus ad illud Psal. 140, Oleum peccatoris non impinguet caput meum, tanquam de vera ejus intelligentia adhuc incertus, ait se interpretes malle desuper (sic enim loquitur), id est, audire quid alii de hoc loco sentiant . At vero Augustinus lib. 2 contra Petilianum, cap. 103, et lib. 3, cap. 33, et lib. 2 contra Cresconium, cap. 24, planissimum illud et clarissimum esse ait. Cap. 12, locum olim et a Cypriano lib. 1, epist. 12, citatum, Ab aqua aliena abstine te, non male quidem ille de pudicitia conjugali dictum esse ait, secus tamen quam Augustinus, qui maligni spiritus doctrinam hic accipit, lib. de Unitate Ecclesiae, cap. 26, et lib. 6 contra Donatistas, cap. 12. Cap. 2, probaturus circumcisionem Samaritanorum typum gessisse Baptismi apud Donatistas administrati, detorquet huc locum ad Coloss. cap 2, qui de circumcisione et Baptismo in genere, et legitime acceptis, haud dubie loquitur, quomodo interpretatur et Augustinus, lib. 6 contra Julianum, cap. 7. Denique cap. 4, cum citasset Donatista locum Jeremiae, cap. 15, de aqua mendaci, non habente fidem, ad eum auctor iste prorsus nihil respondet. At non ita Augustinus, qui quoties inter adversariorum dicta occurrit, nunquam abire sine responsione permittit, ut lib 3 contra Donatistas, cap. 15; lib. 2 contra Petilianum, cap. 103; lib. de Unitate Ecclesiae, cap. 23, et alibi.

Quin et occurrunt quaedam ab Augustini consuetudine ac dicendi ratione aliena. Nam primum quidem cum cap. 1 Fulgentium hunc haud obscure suspectum sibi esse significet, tanquam absit libelli transmissi auctor, eodem tamen loco religionem ei tribuit: quod in Gaudentio tamen notat Augustinus, lib. 1 contra eum, cap. 2, et lib. 2, cap. 11 et 12. Eodem loco tribuit ei in dilatando ingenii laudem, quod certe hic nullum apparet. In ejus argumentis tantum agnoscit roboris ac potentiae, ut eis videri queat, inquit, veritas ipsa devinci: at ea in suis libris Augustinus velut vana et imbecilla ridet saepe ac contemnit. Cap. 3, multos, ait, contra regulam datae legis baptizare, contra Augustinum, qui lib. 6 contra Donatistas, cap. 25, facilius ait haereticos inveniri qui prorsus non baptizent, quam qui praescriptis a Christo verbis non utantur. Quin et cap. 4 contradicere sibi ipse videtur, Haeretici, inquit, omnes licet in sua sibi disputatione discordent, in Baptismi tamen traditione solemni verbo concordant. Cap. 2, Donatistarum appellat Baptisma, quod dicendum esse negat Augustinus, cum alibi, tum lib. 2 contra Petilianum, cap. 37; nec unquam sic vocat, nisi addita mox correctione hac aut simili, imo non vestrum, sed Christi. Cap. 10, Certum est, inquit, quod sacerdotis et plebis exsecretur Deus ac despiciat holocausta, si bona non adfuerit conscientia: quod nescio an usquam apud Augustinum reperias, qui inter sacrificium velut rem sacram, et offerentium vitium diligenter distinguendum docet. Cap. 1, Pertinaces, inquit, anathemate condemnemus, ut hactenus victores esse possimus. Quando sic aspere loquitur Augustinus? Cap. 17, Donatistae criminationibus responsurus, conscientiam suam opponit, quam munitam esse ait. Facit hoc nonnunquam et Augustinus, ut lib. 3 contra Petilianum, cap. 2 et 10, lib. 3 contra Cresconium, cap. 80; sed quanta cum modestia ac verecundia! Cap. 22, Gesta citat Marcellini: pro quibus semper Augustinus, In collatione nostra, inquit, quam vobiscum, vel cum eis habuimus: ut lib. post Collationem, lib. de Gestis cum Emerito, lib. contra Gaudentium, et alibi plus centies, etc.

Caeterum ad stilum quod attinet, licet in quibusdam, ubi est Augustinum imitatus, convenire cum eo videatur, tamen res ipsa clamitat, procul ab elegantia dictionis ejus abesse. Nam ut exempli gratia paucula quaedam attingamus, cap. 1 utitur verbo admiror, pro Intelligo, capio, assequor. Et ibidem, tam forti, inquit, obice sumpsisti. Ac rursus, in domo confugere compellamus. Cap. 2, Vos ei per omnia similatis, inquit, pro Assimilamini. Cap. 9, Interpretes, inquit, malo desuper: pro eo quod dicendum erat, Malim hic audire interpretationem aliorum . Cap. 16, pessimatur, pro Pessimus evadit. Cap. 24, ut eos a suis basilicis depulisses, pro Depelleres. Ubi sic unquam balbutit Augustinus?

Ex his itaque quae diximus, abunde constare arbitror non esse librum hunc Augustini, imo vero prorsus eo indignum. Quisquis tamen ejus auctor fuit, vetustum fuisse oportet, ut qui concilium illud Carthaginense adversus Caecilianum viderit, citans inde postremo capite Marciani sententiam, quam nusquam apud Augustinum reperias; quo vel solo nomine dignum librum hunc censeo qui locum suum retineat. Apparet autem et Afrum fuisse, nam et more gentis ejus gaudet homoeteleutis, ut cap. 9, Melior est misericors increpatio, quam lenis adulatio: et iterum, Oleum peccatoris, blandimentum est adulatoris. Et cap. 12, Quis non videat prophetam 0763 conjugibus pudicitiam commendasse, et te a veritate procul errasse? Utitur et infinitivis nominum loco, ut cap. 13, O probare! o errare! o delirare! quod et Optato, et Augustino est non insuetum. Sermo autem Donatistae seu Fulgentii totus linguam sapit Africanam, et Augustini saeculum redolere videtur, a Petiliani stilo non admodum alienus. Huc usque Lovanienses.

Censuram superiorem Bernardus Vindingus in Critico Augustiniano confirmat, additque haec a se observata νοθείας signa. Cap. 2, dicit auctor Donatistas Deum metuere ac divinam legem servare. Cap. 12, Silvanum Cirtensem tradidisse Felici curatori Sacramenta: qui tamen nonnisi capitulatam argentem et lucernam argenteam tradiderat, uti legitur lib. 3 contra Cresconium, cap. 29, et lib. 4, cap. 56, et infra in Gestis apud Zenophilum consularem. Cap. 23, ait Ananiam et Sapphiram occisos a Petro. At Augustinus in epist. 44, n. 10, scribit, De Novo Testamento ostendi non posse, quod justus quisquam interfecerit aliquem. Quod subjungit de Simone Mago perempto, hausit ex apocryphis libris, quorum auctoritate niti contra adversarium noluisset Augustinus, ut intelligitur ex lib. 13 contra Faustum, cap. 9. Praeterea cap. 26, exprobrat Donatistis quod transgrederentur mandatum seniorum, ut statuerent suas traditiones. At Augustinus opponeret potius ipsa Christi verba, Matth. XV, 3, Quare transgredimini mandatum Dei propter traditionem vestram? Tandem librum hunc refert Vindingus inter opuscula quae a Vigilio Tapsensi conficta existimantur.