QUAESTIO II.

Utrum Angelus moveatur per medium.

Secundo quaeritur, utrum Angelus moveatur per medium, vel non. Et quod per medium, videtur.

1. Damascenus dicit, quod "Angelus cito pertransit velocitate et potestate naturae "; sed pertransire est per medium transire; ergo etc.

2. Item, cum Angelus movetur a termino a quo ad terminum in quem, aut movetur in termino a quo, aut in termino in quem ; sed in termino a quo est non motum esse; in termino vero in quem est motam esse; ergo cum moveri sit medium inter utrumque, oportet quod sit in spatio intermedio.

3. Item, quod possit moveri per medium, videtur, quia certum est, quod Angelus existens Parisiis potest esse Romae, eadem virtute et in quolibet intermedio loco, et prius in propinquiori et deinde in singulis locis consequenter se habentibus; sed hoc est transire per medium; ergo etc.

4. Item, quandocumque inter aliqua extrema cadit medium, quod habet naturalem ordinem ad extrema, impossibile est, quod agens virtutis finitae possit pervenire ab extremo in extremum sine medio, ut patet

quia inter album et nigrum est medius color, impossibile est, quod aliquod agens creatum faciat de albo nigrum, quin faciat per colorem medium

sed inter caelum et terram naturali ordine sunt alia corpora media; ergo impossibile est, quod a caelo in terram fiat sive moveatur sine medii transitione.

Contra; 1. Augustinus super Genesim ad litteram, et Magister ponit in littera Deus movet creaturam spiritualem per tempora, non per loca: ergo quamvis fiat de uno loco in alium, hoc non est per locum medium.

2. Item. conclusio probata est in sexto Physicorum , quod impossibile est, impartibile moveri super magnitudinem; sed Angelus, non assumto corpore, est impartibilis; ergo etc.

3. Item, ratione videtur, quia, si pertransit, aut ergo per simplicia, aut per composita; si per composita, ergo est compositus; si per simplicia; sed illa sunt infinita in quolibet continuo, et impossibile est infinita pertransire : ergo etc

4. Item, si per simplicia; sed ex simplicibus non fit aliquod continuum : ergo motus ille non erit continuus, ergo pertranseundo illa nunquam pertransit spatium; ergo si per medium movetur, nunquam pervenit ad terminum.

5. Item, " impossibile est, quod aliquid pertranseat spatium maius se, quin prius pertranseat spatium minus vel aequale ": ergo si spiritus angelicus transit per spatium, prius transit aequale sibi vel minus quam maius. Sed aequale simplici non est nisi simplex; sed simplex additum simplici non facit maius : ergo in primo transitu tantum est, ac si nihil transeat, similiter nec in secundo transitu, ergo nec in tertio; et sic nunquam pertransit spatium aliquantum.

CONCLUSIO.

Rationabiliter dicitur, quod Angelus per medium movetur.

Respondeo; Notandum est hic, quod circa hoc diversimode dixerunt diversi.

Quidam enim dixerunt, quod cum Angelus sit simplex, non potest medium pertransire; unde movetur ab extremo in extremum sine medio, et omnis locus, ad quem movetur, se habet ad illum per modum immediati. Unde loci mutatio in Angelo non est motus, sed mutatio tantum sine medio.

Sed ista positio non videtur conveniens. Certum enim est, quod Angelus, qui est custos hominis, potest ita custodire, quod non deserat ipsum, et sine corpore custodire potest; ergo potest inseparabiliter comitari eum; ergo homo cum vadit per medium, et Angelus non deserit eum, pariter et Angelus vadit per medium.

Et ideo ruerunt alii qui dixerunt, quod Angelus et per medium et sine medio potest moveri, quia motus eius est ad nutum suae voluntatis secundum virtutem divinitus sibi collatam; et ideo , cum vult, facit se in extremum immediate, et cum vult, pertransit. Et ponunt simile, quod intellectus noster potest cogitare de Parisiis et de Roma dupliciter; aut ita quod immediate cogitet de uno et post de alio, vel ita, quod primo de uno et post de via et tertio de tertio . Et quia Angelo ita facile est ferri, sicut nobis cogitare, cum non sit alligatus corpori, dicunt, quod sic et sic habet moveri.

Sed quidquid sit de positione, exemplum non est conveniens: quoniam cogitans penes se habet speciem Romae et speciem Parisiorum . nec ista habent situm in anima nec ordinem secundum situm. immo quaelibet aequaliter est praesens aspectui; et ideo ad libitum potest de una et alia cogitare. Sed in re est ordo et situs naturalis, et necessario interiacet medium inter unam civitatem et aliam. Et propter hoc exemplum illud non est conveniens, nec propter hoc aperitur nobis via ad intelligendum.

Et quoniam illud est intelligibile aliquo modo , quod feratur per medium, et ratio concordat et auctoritas; ideo videtur rationabiliter illud esse dicendum. Sed illud membrum, quod dicit, quod possit sine medio, arbitror reiciendum, non quia asseram esse falsum, sed quia non est auctoritas in promptu, quae hoc dicat, et ratio non cogit, immo non capit Possibile tamen est, quod Deus aliquid dederit substantiis illis spiritualibus, quod carnales intellectus non capiunt.

Concedendae igitur sunt rationes probantes, quod Angelus moveatur per medium.

1. Ad illud ergo quod obiicitur, quod Deus non movet per locum Angelum; dicendum, quod facienda est vis in verbo secundum intellectum Augustini; quod patet ex littera. Ipse enim spiritum dixit non moveri per loca, quia proprietates loci, scilicet circumscriptionem et dimensionem, non obtinet, cum transfertur de loco ad locum; sed proprietatem temporis, quae est variatio et innovatio aliqua, vere et proprie admittit spiritus. Nam novae affectiones succedunt spiritibus per naturam et cogitationes, et ulterius illae intenduntur et remittuntur, ita quod vere potest esse partibilitas a parte formae sive proprietatis acquirendae.

2. Ad illud quod obiicitur de Philosopho, quod impartibile non movetur supra magnitudinem ; dicendum, quod Philosophus probat et concludit de impartibili, quod habet situm in magnitudine, quod est impartibile et situatur in impartibili . Hoc non potest moveri supra magnitudinem, quia si movetur, movetur ad acquirendum situm ; et quod acquiritur per motum, acquiritur, ita quod pars post partem ; et situs impartibilis non potest acquiri, ita quod pars post partem acquiratur: et ideo verum est, quod tale impartibile non potest moveri supra ipsam magnitudinem. Sed Angelus tale impartibile est, quod non habet situm in impartibili, nec est dicere, quod Angelus sit in loco impartibili, sicut patebit : et ideo demonstrationes Philosophi non habent hic locum.

3. 4. Ad illud quod quaeritur: aut pertransit per simplicia, aut per composita; respondendum est, quod transit per composita, quia non est in loco simplici, sed composito ; hoc suppono ad praesens, sed suo loco probabitur . Nec valet; transit per composita, ergo est compositus, sicut nec valet; anima est in composito, ergo est composita; quia sic est in illo, ut non sit pars in parte, sed ipsum totum simplex sit in qualibet parte, ita tamen quod illae partes sint unus locus.

Posset tamen dici, si quis vellet se hujusmodi implicare, quod etiamsi pertransiret per simplicia, tamen non propter hoc pertransiret infinita. Et hoc patet, quia si quis imaginetur, sphaeram moveri super planum, non tangit nisi in puncto: ergo non tangit nisi per simplicia, nec tamen pertransit infinita actu, quoniam sphaera illa fertur super planum et non quiescit in quolibet situ; et ita nulli puncto se commetitur, sed nec numerat puncta in illo, sed cum sit in continua latione, respicit illa indivisibilia ut unita, et ita ut sunt in continuo; et sic, cum continuum sit finitum actu et infinitum in potentia, et illa potentia non reducatur ad actum, non pertransit infinita actu, quia non respicit illa ut actu numerata.

Verumtamen, quia exemplum habet calumniam, et dictum non videtur esse consonum dicto Philosophi, qui omnino dicit, impartibile non moveri; priori responsioni magis adhaereo.

3. Et per illam patet sequens. Obiicit enim, ac si Angelus esset in puncto, quod omnino falsum credo, quia non esset in loco, cum punctus non sit locus, nec sit actu in continuo. Sed hoc totum melius patebit in secundo libro .