QUAESTIO III.

Utrum Angelus pertranseat medium moto subito, vel successivo.

Tertio quaeritur, utrum spiritus angelicus pertranseat medium motu subito, vel successivo. Et quod successivo, videtur.

1. In aliquo instanti est in termino a quo, et in alio instanti est in termino ad quem; sed inter quaelibet duo instantia cadit tempus medium, et in medio illorum instantium est moveri; ergo moveri ipsius Angeli est in tempore; ergo movetur motu successivo.

2. Item, hoc ipsum ostenditur a parte spatii sic; Angelus, si pertransit medium in aliquo instanti, est in medio et in partibus medii; sed impossibile est, quod aliquod unum praeter Deum et corpus Christi simul et semel sit in pluribus locis; ergo impossibile est, quod Angelus in eodem instanti sit in toto medio et in fine, ergo non movetur subito; ergo necessario oportet, quod successive.

3. Item, hoc ostenditur a parte virtutis. Sicut vult Philosophus , si tanta virtus movet in tanto tempore, et maior in minori, et maxima in minimo, et infinita in nunc, ergo secundum quod potentior est virtus, secundum hoc velocior est motus; sed instans excedit tempus improportionabiliter: ergo et virtus, quae movet in instanti, superexcedit illam, quae movet in tempore in infinitum. Sed nulla virtus creata superexcedit aliam in infinitum, et virtus angelica est creata: ergo cum omnis motus naturalis localis sit successivus, patet quod motus Angeli sit successivus.

4. Item, si Angelus movetur, aut ergo motus ille est vere motus, aut mutatio . Si mutatio; ergo generatio, vel corruptio, quod constat esse falsum. Si motus; sed omnis motus proprie dictus habet prius et posterius, et situm et tempus, et omne tale est successivum: ergo etc.

Contra; 1. Augustinus in libro Quinque Responsionum : "Radius non citius pervenit ad loca propinquiora quam ad loca remotiora ", et constat quod pertransit medium; ergo si virtus angelica non est minus potens, sed magis, patet etc.

2. Item, Philosophus probat, " quod si esset vacuum, non esset motus " ; sed idem facit ipsum spatium Angelo, quod facit vacuum corpori moto, quia ei nullo modo resistit, sicut nec vacuum; ergo videtur, quod ipse Angelus subito ipsum pertranseat.

3. Item, omne quod successive movetur, partim est in termino a quo, partim in termino ad quem ;sed omne tale est partibile; ergo necesse est, Angelum esse partibilem, aut non movetur successive.

Item, omne quod simul se transfert et totum simul, non successive movetur: sed Angelus simul se transfert, cum sit omnino simplex: ergo in instanti, et non successive movetur.

5. Item, motus successivus est compositus et accidens , et nullum accidens compositum est in subiecto simplici; sed Angelus est simplex; ergo non est subiectum motus successivi, sed mobile est subiectum motus, ergo etc.

CONCLUSIO.

Angelus movetur per medium successivo motu, ratione distantiae spatii et ratione finitae virtutis moventis.

Respondeo; Dicendum, quod circa hoc senserunt aliqui diversimode.

Quidam enim dixerunt, quod quia Angelus est simplex, et spatium compositum, quod tam Angelus quam eius virtus est spatio improportionabilis ; et ideo virtus eius omnino vincit supra spatium, adeo quod subito et motu improportionabili spatium pertransit, et est hujusmodi motus supra

. naturam.

Sed quoniam difficile videtur intelligere quod pertranseat medium, quin sit in pluribus partibus medii; et ponere, quod subito moveatur et sit in pluribus partibus medii, est ponere in illo motu, quod sit in pluribus locis simul ; et hoc omnino absurdum est dicere de Angelo, sicut dicunt Sancti, et philosophi et doctores catholici in hoc concordant ideo dicendum est, quod Angelus non movetur per medium motu subito, sed successivo.

Propter quod notandum, quod in motu, qui successivus est successione perfecta, est successio ex quadruplici causa; prima est medii distantia, secunda medii resistentia, tertia est partibilitas mobilis, quarta est finitas virtutis, eo quod finitae virtutis proprie est movere in tempore, maxime per medium . Concedendum est igitur, quod motus Angeli per medium non est perfecta successione successivus , quia deficit ibi resistentia spatii et partibilitas mobilis; est tamen successivus ratione distantiae spatii, in qua non potest esse simul per totam, et finitatis virtutis moventis, quae non excedit medium improportionabiliter, ideo nec facit motum improportionalem medio omnino.

Et concedendae sunt rationes probantes, motum illum per spatium esse successivum. Tamen prima ratio sophistica est; sed alibi dissolvetur, cum agetur de transitione panis in corpus Christi, ubi habet locum suum .

1. Ad illud ergo quod obiicitur, quod radius non citius pervenit; dicendum, quod Augustinus loquitur secundum perceptionem sensus , quia sensus non percipit, radium citius pervenire ad propinquiora loca quam ad remotiora, non quia secundam rem non sit ibi vere prius et posterius. Unde si dicatur radius moveri subito, intelligitur subito pro repente, et repentinum dicitur illud quod habet moveri in tempore imperceptibili. - Sed aliter potest dici, quod lux subito movetur, quia motus lucis in medio non est motus localis tantum, sed est motus diffusionis, qui est generatio, sicut generatur idolum ab obiecto; et quia lux simul est et lucet, simul cum est, generat splendorem, et ita in eodem instanti; similiter de illo intelligi potest, et sic deinceps. Unde si simul esset homo et generaret. in primo instanti fuisset mundus plenus hominibus. Hoc modo potest respondere qui nescit melius.

2. Ad illud quod obiicitur de vacuo, quod si esset vacuum, non esset motus; dicendum, quod circa hoc multi multa dixerunt, quorum dicta longum esset dicere. Nunc autem, sustinendo Philosophum, dici potest, quod si esset vacuum, non esset motus successivus, recte intellecto vacuo, secundum quod credo Philosophum intelligere, quod dicit simpliciter privationem: si est vacuum ibi

ubi intelligimus vacuum, ibi intelligimus nihil esse

ergo non solum deest corporis resistentia, verum etiam nulla distantia est ibi; ubi autem nulla distantia est, non est prope nec longe; ubi autem est motus localis, necessario est approximatio vel elongatio; ergo si est vacuum, non est motus, non propter defectum resistentiae, sed distantias. Sed quoniam medium comparatum ad Angelum habet rationem distantiae, quia vere facit distantiam inter extrema, ideo sufficit ad successionem qualemcumque propter distantiam; sed ubi est vacuum, non est distantia, et haec praeexigitur necessario ad motum localem. Partibilitas enim mobilis et finitas virtutis non faciunt successionem, nisi sit prius et posterius in magnitudine, supra quam est, sive in eo quod acquiritur per motum.

3. Ad illud quod obiicitur, quod illud quod movetur successive, partim est in termino a quo, et partim in termino ad quem; dicendum, quod in successivo, ubi est plena successio, est ponere partem et partem, et quantum ad magnitudinem substratam , et quantum ad magnitudinem motam , et quantum ad dispositionem acquisitam. Quia naturalis motus ad situm, est motus ad formam quodam modo; sed in motu Angeli non est successio secundum omnimodam completionem, et ideo non secundum omnes has differentias, sed solum secundum prioritatem et posterioritatem magnitudinis supra quam . - Quod ergo dicitur, quod partim est in termino a quo, partim in termino ad quem, hoc non est secundum diversitatem partium mobilis, sed est solum per accessum et recessum.

4. Ad illud quod obiicitur, quod simul se transfert totum ; dicendum, quod quamvis ex parte sua se totum simul transferat, non tamen transfert se simul super totum, propter distantiam medii, in qua tota non potest esse simul.

5. Ad illud quod obiicitur, quod compositum accidens non potest esse in re simplici; dicendum ,

quod verum est de composito, quod habet partes actu; sed de composito, quod est in successione, non est verum. Sicut enim duratio successiva potest esse in Angelo, secundum quod manet, eo quod de illa nunquam est nisi nunc, ita motus successivus potest esse in eo, secundum quod fertur; et hoc quidem secum nullum habet inconveniens. His visis, patent obiecta.

Est enim praedictorum summa, quod Angelus movetur sine corpore assumto, et quod movetur in medio sive per medium, et quod movetur motu successivo, licet non omnimoda successione composito , ut praedictum est.