Albert the Great, Summa Theologiae

1. Tentatio enim est ad acceptionem experimenti: Deus autem non indiget experimento, quia omnia praescit: ergo videtur, quod permittere hominem, tentari non debuit.

2. Ad hoc respondet Augustinus in libro XI super Genesim ad litteram, sic dicens: " Melius creare fuit hominem qui posset consentire tentationi, quam qui non posset tentari: ex hoc enim exercetur virtus, et est palma gloriosior non consensisse tentationi, quam non posse tentari , "

3. Ad hoc autem quod dicitur, quod futuram erat magnum malum. Respondet Augustinus sic: " Licet magnum malum futurum esset, non tamen hoc fuit per opus Dei, sed per opus hominis. Quod autem facturus erat homo propria Voluntate per culpam, Deus ordinavit aequitate per paenam, et ut aliis esset ad cautelam. " Videtur haec causa non esse sufficiens: quia aliter et melius poterat cavere. Si enim fecisset eum in anima sicut in corpore, ut scilicet sicut in corpore incommoda sentire non potuit, ut dicit Isidorus, quem nec spina pungeret, nec ignis ureret, nec aqua mergeret, nec gladius scinderet: ita fecisset eum in anima, quod contra veritatem nihil posset admittere: tunc cautum fuisset omnibus, et fuisset nobilior status primorum parentum.

Ulterius quaeritur: 1. De verbo Augustini qui dicit, quod quia mulier intelligebat verba serpentis et non serpens, et diabolus intelligebat ea, oportuit quod diabolus tentaret Hevam, et non serpens: et quia vir intellexit mulierem, mulier, et non serpens, nec diabolus, tentavit virum. Hoc enim videtur non esse verum: mulier enim dixit ad Deum in excusatione peccati: Serpens decepit me : et ita videtur, quod serpens deceperit, non diabolus.

2. Adhuc, Serpens punitus est et maledictus inter omnia animantia terrae, cum Deus dixit: Super pectus tuum gradieris, et terram comedes omnibus diebus vitae tuae. Inimicitias ponam inter te et mulierem, et semen tuum et semen illius: ipsa conteret caput tuum, et tu insidiaberis calcaneo ejus . Et injustum esset, quod serpens esset punitus, nisi peccasset tentando: ergo videtur, quod serpens tentavit eam, et non diabolus.

3. Adhuc, II ad Corinth. xi, 3: Timeo, ne sicut serpens Hevam seduxit astutia sua, ita corrumpantur sensus vestri, et excidant a simplicitate quae est in Christo. Ergo videtur, quod serpens seduxit Hevam, quod est contra verbum Augustini. 4. Adhuc, Cum vir fuit fortior ad resistendum, si astutissimus fuit serpens, sicut dicit Scriptura , potius debuit diabolus ipse et per seipsum tentare virum,

quam per mulierem: quia scivit, quod mulier faciliter inclinabilis esset ad virum cui data fuit in adjutorium.

Solutio. Dicendum, quod ex justitia ordinis naturae fuit, quod homo talis fieret, qui tentari posset. Et hoc est quod dicitur, Eccli, xvii, 1, ubi dicitur: Deus creavit de terra hominem, et secundum imaginem suam fecit illum. Et parum infra, vv. 5 et seq.: Et cor dedit illis excogitandi, et disciplina intellectus replevit illos. Creavit illis scientiam spiritus, sensu implevit cor illorum, et mala et bona ostendit illis. Posuit oculum suum super corda illorum, ostendere illis magnalia operum suorum. Unde cum hominem fecisset in imaginatione creationis, quae est ratio, ut dicit Glossa super illud Psalmi iv, 7: Signatum est super nos lumen vultus tui, Domine: tunc fecit hominem inquisitivum de vero et falso, et de bono et malo: et cum omnis inquisitivus sit tentativus, ut vult Aristoteles, et ideo tentari posset circa verum et falsum, bonum et malum: de ratione ordinis naturalis est, ut talis factus sit, qui tentari possit. Dicit autem Plato in Timaeo, quod creator cum optimus sit, nulli negavit commoda ad beatitudinem secundum naturam. Et cum exercitium virtutis in tentatione ad gloriam faciat beatitudinis, congruum fuit ut permitteret tentari hominem: quia sine tentatione non esset satis gloriosa virtus ejus, nec perfecta felicitas.

Et hoc est quod dicit Augustinus in auctoritate primo inducta.

Ad id quod contra objicitur de acceptione experimenti, quo non indiget Deus, dicendum quod licet Deus non indiguerit experimento, tamen homo tentatus indiguit ut suiipsius acciperet experimentum, et cautior esset in posterum, et ad hoc permissus est tentari.

Ad hoc quod sequitur de Augustino, jam responsum est: quia, hoc verum est, quod palma gloriosior est: et hoc fuit bonum quod elicuit Deus de illo malo.

Et hoc dicit sequens auctoritas Augustini: " Melius enim est, quod fiat ut et bonum et malum ordinetur, quam. quod. fiat alterum tantum. " Sic enim perfectior et completior est universitas, ut in antehabitis probatum est.

Ad aliud dicendum, quod non secundum ordinem naturae ita fieri debuit: quia, sicut dicit Damascenus, per electionem oportuit eum esse vertibilem ad utramque partem oppositorum, veri scilicet et falsi, et boni et mali. Aliter enim negata fuissent ei quae sunt propriae naturae rationalis creaturae.

Ad id quod ulterius quaeritur, dicendum quod sicut jam habitum est in secunda quaestione incidenti membri quarti praecedentis quaestionis de progressu tentationis, anima serpentis per imaginationem propriam non formavit illas voces, sed diabolus in serpente: et ideo diabolus tentationis illius fuit auctor, serpens autem instrumentum: et ideo dicit Augustinus, quod non serpens, sed diabolus tentavit Hevam.

Ad aliud dicendum, quod serpens fuit punitus: quia instrumentum fuit peccati in detestationem peccati et posteritatis exemplum.

Ad aliud dicendum, quod serpens seduxit ut instrumentum, sed non ut agens causa.

Ad aliud sive ultimum dicendum, quod serpens scivit virum esse fortiorem, hoc est, diabolus in serpente: et propter hoc sicut in quaestione praecedenti membro tertio quare tentatio incepit a muliere dictum est, mulierem et non virum aggressus est primo: virilem enim animum non fuit ausus invadere nisi per mulierem. Nihil enim efficacius est ad emolliendum virilem animum et seducendum sicut foemina. Et hoc est quod Aristoteles dicit in VII Ethicorum ex Homero: " Doli complicatrix Venus: et cingulum sive corrigia Veneris, furata est mentem valde sapientum. "