QUAESTIO II. Utrum necessario Deus praesciat quae praescit.

Secundo quaeritur, utrum divina praescientia habeat in se necessitatem, hoc est, utrum necesse sit, Deum praescire quod praescit. Et quod sic, ostenditur;

1. Primo per auctoritatem Anselmi in libro de Concordia praedestinationis et liberi arbitrii : "Quod praescit Deus, impossibile est non praescire ": ergo ab aequipollenti, necesse est praescire.

2. Item, ratione videtur, quia omne dictum de praeterito verum est necessarium

unde si cucurrit, necesse est cucurrisse

sed si praescit, praescivit: ergo cum hoc sit dictum de praeterito, ergo necessarium.

3. Item, licet potentia Dei sit indifferens ad exeundum vel non exeundum, tamen ex quo exivit in actum, necesse est exisse. Unde quamvis potuerit creare et non creare, antequam crearet, tamen ex quo creavit, necesse est creasse: ergo ex quo praescivit, necesse est praescisse.

4. Item, si homo voluit et praescivit aliquid, necesse est, hominem scivisse et voluisse; ergo si circa scientiam Dei non est minor certitudo, immo maior, quam circa scientiam hominis, multo fortius est necesse. Si tu dicas, sicut aliqui dicunt , quod in hac; Deus praescivit, totum ex futuro est secundum rem, quamvis intelligatur sub ratione praeteriti, unde nihil plus est dicere; Deus praescit, nisi: Deus est, et hoc erit; contra; tunc, esto quod Deus nullam haberet cognitionem, dum tamen res esset futura, haec esset vera; Deus praescit; quod manifeste falsum est Praeterea, esto quod praescientiae addatur actus transiens in praeteritum, ut promissio vel praedictio vel prophetatio, ibi transit in praeteritum aliquid, et vere fit idem sophisma et idem dubium; ergo hoc non solvit

5. Item, plus distat esse et non esse, quam necessarium et contingens; sed aliquid, quod simpliciter non est, habet esse in Dei praescientia: ergo multo fortius aliquid, quod in se contingens est. potest esse necessarium in praescientia Dei: ergo etc.

6. Item, omne immutabile est necessarium; sed cum dicitur; Deus praescit, est immutabile; ergo est necessarium. Prima est manifesta, secunda patet, quia cum dicitur; Deus praescit, si mutatur, ut fiat non praesciens, aut secundum mutationem rei, aut Dei. Rei non, quia res adhuc nihil est, ergo non mutatur nec mutari potest Si secundum mutationem sui, ergo Deus mutatur.

7. Item, omne aeternum est necessarium, quia unum solum est aeternum, et illud est in quo non cadit contingentia, sed summa necessitas; sed praescire Dei est aeternum: ergo necessarium est, Deum praescire quod praescit.

Contra; 1. Regula est. si antecedens bonae conditionalis est necessarium, et consequens; et si consequens non est necessarium, nec antecedens . Sed sequitur; si Deus praescit, hoc esse futurum, hoc erit, quocumque contingenti demonstrato, quia oppositum non potest stare; ergo cum consequens non sit necessarium, ergo nec antecedens.

2. Item, regula est, quod necessarium compatitur se cum omni possibili. Omne enim repugnans necessario est impossibile ; sed demonstrato aliquo, qui praescitus est damnari, possibile est, istum salvari; ergo ista duo possunt simul stare, quod sit praescitus damnari, et salvetur ; et hoc est impossibile; ergo etc.

3. Item, regula est, quod oppositum contingentis est contingens, et oppositum necessarii est impossibile. Et regula iterum est, quod si ad antecedens sequitur consequens , ad oppositum consequentis sequitur oppositum antecedentis . Ex his arguo sic; sit A contingens praescitum a Deo, si Deus praescit, A erit: ergo per regulam , si A non erit, Deus non praescit Sed A non esse fuit contingens , Deum non praescisse fuit impossibile;

ergo ad contingens sequitur impossibile. Sed hoc est contra artem : necesse est igitur, hoc esse contingens . Deum scilicet praescire hoc.

4. Item, omnis divina actio, quae respicit obiectum, quod potest non esse, potest desinere. Unde cum Deus conservet rem creatam, potest desinere conservare; ergo cum praescire sit respectu contingentis, erit contingens.

conclusio.

In dicto, Deum praescire futurum contingens, licet actus Dei in se sit aeternus et necessarius, iudicanda est contingentia in totali dicta, ratione connotati contingentis.

Respondeo; Dicendum, quod, sicut necessario probatum est , illud constat et non est dubium , quod Deum praescire contingens aliquod - cum antecedit ad contingens et connotat aliquid, quod habet veritatem contingentem

quod ipsum iudicandum est contingens.

Sed aliqui voluerunt ipsum iudicare contingens, quia lotum quod dicit, dicit de futuro.

Et illud improbatum est , quia falsum est, et non intelligibile. Omnis enim intellectus, qui intelligit hoc, quamvis non intelligat tempus circa Deum, intelligit, quod actus divinae praecognitionis ab aeterno fuit in Deo, et ille differt a re futura. Et praeterea, sicut dictum est , hoc non solvit.

Alii voluerunt iudicare contingens, quia, cum sit dictum de praeterito, pendet tamen ex futuro. Et hoc dicunt in credito et prophetico et dicto a Christo, et consimilibus, quae inferunt de necessitate propositionem de futuro.

Et illud est improbabile , ut videtur, quoniam si actus divinae praecognitionis pendet ex futuro, tunc, cum in futuro, quantum est ex parte rei contingentis, nulla sit certitudo, nec in divina praecognitione esset.

Praeterea, quomodo dependet, cum ab eo non causetur aliquo modo ? Et iterum, quomodo dependet illud quod necessarium est fuisse, ut actus cognoscendi et credendi et praedicendi, ab eo quod futurum est ? Non videtur nec probabile nec intelligibile.

Et ideo alio modo dicendum, quod quoddam est dictum de praeterito, et pro praeterito, sicut si dicatur, Petrum legisse ; quoddam de praeterito, sed pro futuro, ut antichristus fuit nasciturus; quoddam de praeterito et pro praeterito, tamen dependet ex futuro, ut hoc dictam: Petrum verum dixisse, navale bellum fore; ad hoc enim, quod dictum habeat veritatem, exigitur belli eventus,; et ab illo dependet veritas nostrae assertionis et cognitionis, quae causatur a re ; quoddam est dictam de praeterito, quod non dependet, sed connotat, sicut si dicatur: Deus praescivit hoc futurum.

Quia enim Dei scientia est solum respectu veri, ideo connotat veritatem circa illud dictum futurum; sed quoniam divina cognitio non habet certitudinem a re, quia ab ipsa nec causatur nec oritur, ideo ab illa non dependet ; et propterea falli non potest, quamvis connotet futurum. Unde in praescientia haec duo dicuntur, scilicet actus divinae cognitionis, et hunc necessarium est esse sive fuisse; et ordinatio futuri ad illum actum, et haec ordinatio futuri ad illum actum non est necessaria. Et iudicanda est contingentia in totali dicto, non ratione totalitatis sive principalis significati , sed connotati. Et si ponatur, Deum non praescire aliquid, quod praescit, potest et debet intelligi non per remotionem principalis significati, sed ipsius connotati sive illius ordinis ipsius temporalis ad aeternum, qui quidem est contingens ratione alterius, scilicet temporalis. Contingentia ergo est in totali dicto, quia connotat aliquid esse verum de futuro, quod quidem est contingens.

Et hoc patet sic. Cum enim dicitur: Deus praescit te salvandum ; hic duplex includitur actus et compositio, videlicet hic : tu salvaberis, et hic; Deus habet cognitionem de salute tua et habuit cognitionem ab aeterno. Habere quidem cognitionem est actus aeternus et necessarius, quia non dependet a re; sed salvari est actus futurus et contingens. Quoniam igitur actus divinae cognitionis non dependet a cognito, ideo potest esse certitudo in ipso, re contingente existente. Sed quoniam, ut significatur per modum praescientiae, connotat futurum contingens, et omne dictum, quod claudit in se contingens, iudicandum est contingens; ideo totale contingens iudicatur.

Et haec solutio est . vera et generalis. Nam actus credulitatis, actus prophetationis et divinae assertionis propter hoc, quod currunt secundum illustrationem divinae praescientiae, ideo connotant, et non dependent; ideo certi et infallibiles sunt de rebus in se non certis.

1. Ad illud ergo quod obiicitur de Anselmo, quod necesse est praescire quod praescit; dicendum, quod hoc intelligit quantum ad actum praecognitionis, quem necesse est fuisse, sed non quantum ad connotationem futuritionis .

2. 3. Ad illud quod obiicitur, quod dictum est de praeterito: dicendum, quod quantum est de ratione praeteritionis, necessarium est; sed quoniam connotatur futurum, ideo est contingens. Et ex hoc patet sequens, quia quantum ad illud futurum non est adhuc potentia in actu, immo adhuc potest exire, ideo etc.

4. 5. Ad illud quod obiicitur, quod est cognitio sine existentia rei, ergo necessitatis sine rei necessitate; dicendum, quod verum est, quod in actu cognitionis est necessitas, sed non in toto. Nec est simile, quia praecognitio non connotat actualem rei existentiam, sed connotat rei futuritionem; et ad hoc, quod dictum sit necessarium, necesse est, quod sit necessitas in connotato.

6. Ad illud quod obiicitur, quod omne immutabile necessarium; dicendum, quod ad esse mutabilis duo concurrunt; quod se habeat uno modo prius, et alio modo posterius; et per oppositum immutabile potest dici dupliciter; aut quia nihil actu est, aut quia actu est et non .potest aliter se habere. Illud ergo immutabile, quod est et non potest aliter se habere, convertitur cum necessario; sed illud quod dicitur immutabile, quod non est aliquid actu, non convertitur . Et sic est verum contingens de futuro, antequam res sit. Hoc dictum, antichristum fore, est modo verum immutabile, quia si ponatur, esse verum, ponitur, quod semper fuerit; et similiter si falsum, et hoc, quia nihil actu ponit Quoniam igitur Deum praescisse connotat futurum contingens, ideo est dictum immutabile; nec ex hoc sequitur, quod sit necessarium. ut visum est.

Tamen aliqui volunt aliter dicere, quod Deum praescire hoc futurum contingens est immutabile a parte praescientis, sed a parte rei praestitae est mutabile, et ideo ex parte illa contingens. Sed tamen illud difficile est dicere; quod enim praescitur semel semper praescitum fuit, et Deus potest non praescire futurum contingens, ita quod nihil fiat circa futurum, et ita nulla mutatio. Et propter hoc modus alius dicendi est rationabilior.

7. Ad illud quod ultimo obiicitur, quod nihil ens aeternum est contingens; dicendum, quod ens aeternum est dupliciter; aut pure aeternum, aut quod connotat temporale de futuro; et pure aeternum est necessarium, sed connotans temporale de futuro ratione connotati potest iudicari contingens, sicut etiam ratione illius potest desinere.

Summa dictorum est ista, quod Deum praescire futurum contingens est quoddam dictum, quod claudit in se actum divinae cognitionis aeternum, et ordinationem dicit ad futurum contingens. Et quamvis actus divinae cognitionis ponat aliquid existens necessarium et aeternum; illa tamen ordinatio ponit futurum, quod contingens est. Et iterum, quamvis dicat ordinationem, non tamen dicit dependentiam, sed solum connotationem; et ideo non ponit incertitudinem. Et hinc est, quod Deum praescire futurum est contingens ratione connotationis ad contingens; est immutabile ratione ordinationis ad futurum, quod potest non esse, nulla facta mutatione; est certum ratione independentiae ab eodem. Et hoc patebit infra planius in distinctione de praedestinatione .