Albert the Great, Summa Theologiae

1. Multi etiam in statu post peccatum habuerunt consummatas virtutes ultima perfectione, sicut Apostoli et Martyres: ergo multo magis in primo statu in quo peccatum non impedivit...

2. Adhuc, Nobilioris perfectibilis nobilior est perfectio: sed constat, quod in statu innocentiae nobilior erat homo et in corpore et in anima, quam in statu peccati: ergo nobilior et perfectior erat virtus ejus in statu innocentiae, quam in statu peccati.

3. Adhuc, In aliis qualitatibus sic est, quod tanto sunt puriores et perfectiores, quanto sunt suis contrariis impermixtiores, sicut dicit Philosophus in IV Topicorum, quod albius est quod est nigro impermixtius. Ergo et in virtutibus sic est, quod tanto sunt perfectiores et puriores, quanto sunt vitiis et peccatis impermixtiores. Sed numquam poterant ita immunes et impermixtae esse, sicut quando natura tota erat sine peccato, et sine paena peccati: et hoc fuit in primo statu Adae. Ergo videtur, quod tunc purissimae et perfectissimae erant virtutes. Contra:

1. Perfectissimorum actuum perfectissimae sunt virtutes: sed perfectissimus actus est actus pugnae contra vitia, sicut dicitur, II ad Timoth, ii, 5: Qui certat in agone, non coronatur nisi legitime certaverit. Ergo ubi nullum fuit certamen, nulla fuit perfectio virtutis. Sed in primo statu nullum certamen fuit. Ergo nulla perfectio virtutis,

2. Adhuc, Apocal, ii et iii, passim, Praemia septem Ecclesiarum, per quae intelligitur universitas omnium praemiorum, non constituuntur nec dantur nisi vincenti. Sed numquam vicit qui numquam pugnavit: in primo statu numquam fuit pugna: ergo numquam victoria: ergo nec praemium virtutis.

3. Adhuc, Sicut dicit Philosophus, virtus est circa, difficile et bonum, optimorum operativa: sed nihil fuit in primo statu difficile: ergo videtur, quod nulla fuit virtus, nec perfecta, nec imperfecta. 4. Adhuc, Constat, quod continentia virtus est, et illa in summo statu est in virginibus, quae interdicta est Adae quando dictum est ei: Crescite, et multiplicamini, et replete terram, ei subjicite eam , scilicet vobis. Ergo videtur, quod hanc virtutem in summo statu non habuit.

5. Adhuc, Fides virtus est, et est per speculum et aenigma , et ex auditu : et constat, quod hoc modo Adam non habuit eam, sed per internam inspirationem, ut in praehabitis determinatum est in quaestione de cognitione Adae : ergo videtur, quod nec alias virtutes habuit ad modum illum quo habentur post peccatum.

Solutio. Ad hoc antiqui multum convenientem adhibuerunt solutionem, dicentes quod virtus tres habet comparationes, scilicet hominis ad hominem, status ad statum, actus ad actum.

Si comparatur virtus hominis ad hominem: tunc virtus Adae vel Hevae ad virtutes eorum qui fuerunt in statu post peccatum, se habent sicut excedentia et excessa: quia nihil prohibet, quod virtutes Adae vel Hevae in primo statu excesserint virtutes aliquorum in secundo statu: et nihil prohibet quin virtutes aliquorum in secundo statu, praecipue secundum potentiam merendi, excesserint virtutes primorum parentum in primo statu, praecipue post adventum Salvatoris in Apostolis et martyribus. Et hoc volunt intelligi per hoc verbum Joannis, vii, 39: Nondum enim erat Spiritus datus, quia erat nondum Jesus glorificatus. In quo verbo notatur, quod imperfectio virtutis erat ante perfectionem, et perfectio post glorificationem in Apostolis: ut cum profectu sacramentorum Christi sit etiam nostrae virtutis perfectio. Idem dicunt intelligi, Luc. xxiv, 49: Sedete in civitate, quoadusque induamini virtute ex alto.

Si autem fit comparatio status ad sta- tum, tunc non est dubium, quin virtus primi status, in qua nulla fuit corruptio peccati vel paenae, expeditior fuerit quantum ad dispositionem subjecti, quam virtus eorum qui fuerunt in secundo statu, quorum subjectum et secundum corpus et secundum animam subjacebat corruptioni tam vitii quam poenae, quorum utrumque impedit expeditionem virtutis et actum.

Si vero comparentur secundum actus quos habent, tunc nullum dubium est, quin actus virtutum Sanctorum secundi status, adjuti per gratiam Salvatoris, multo fuerint perfectiores quam actus virtutum primorum parentum in primo statu.

Ad tres primas rationes dicendum, quod illae procedunt: quia omnes sumuntur secundum comparationem virtutis ad subjectum majus vel minus ordinabile ad actum virtutis.

Ad tria prima quae in contrarium objiciuntur, dicendum quod et illa procedunt: quia sumuntur secundum comparationem virtutis ad actum, et nihil prohibet perfectiores esse actus virtutis ex ipsa difficultate quam incidit homo per peccatum.

Ad id quod objicitur de continentia, dicendum quod licet status continentiae in virginibus summus sit, tamen meritum continentiae et virtus non praefertur in virginibus secundum diversa tempora. Et propter hoc dicit Augustinus, quod caelibatus Joannis non praefertur

conjugio Abrahae: quia utrumque suis temporibus Ecclesiae profuit, et Deo militavit. Et ita etiam fuit de conjugio Adae, quod illo tempore Ecclesiae plus profuit virginibus. Et ita Augustinus ponit rationem dicens, quod tunc cum propagatione seminis fuit etiam propagatio religionis et fidelium multiplicatio, quod non postea fuit quando praedicabatur virginitas.

Ad ultimum dicendum, quod in fide tria sunt, scilicet creditum, et lumen in quo ostenditur creditum,, et voluntas sive devotio credentis qua assentitur credito. Creditum in omni statu idem est et unum, licet determinatio ipsius per enuntiabile non sit unum, quia aliter non esset eadem fides patrum et nostra. Lumen autem in quo ostenditur, non est idem, sed purius fuit hoc in Adam qui accepit hoc per internam inspirationem, quam fuerit post peccatum, quia tunc videbatur quod fide creditur per speculum et aenigma. I ad Corinth. xiii, 12: Videmus nunc per speculum in aenigmate: tunc autem facie ad faciem. Ad Roman, x, 17: Fides ex auditu: auditus autem per verbum Christi. Et vocatur ibi auditus, ut dicit Glossa ibidem, omne illud quod intrinsecus vel extrinsecus corporaliter vel spiritualiter excitat vel loquitur ad fidem. Devotio autem qua tenditur in creditum, habet se in primo et secundo statu ut excedentia et excessa, ut dictum est de aliis virtutibus.