MEMBRUM III.

Utrum sensualitas habeat aliquid rationis ?

Tertio quaeritur, Si habeat sensualitas aliquid rationis ?

Et videtur, quod non: quia

1. Ratio non est nobis communis cum brutis, sicut dicit Augustinus: sensualis autem motus nobis est communis cum brutis: ergo videtur, quod sensualitas nihil rationis participat.

2. Adhuc, Sensualis motus est rerum ad corpus pertinentium, ut dicunt Damascenus et Augustinus. Ratio non est corporum, sed abstractorum a formis corporalibus. Ergo videtur, quod sensualitas nihil participat rationis.

3. Adhuc, Motus sensualitatis semper est cum hic et nunc: rationis numquam, sed de his quae sunt semper et ubique:

ergo videtur, quod sensualitas nihil ra- tionis participat.

Contra:

1. Id. libro II Sententiarum, distinct. XXIV, Magister dicit, quod sensualitas comparatur mulieri: vir autem et mulier aequaliter rationales sunt, ut dicit Augustinus.

2. Adhuc, I ad Corinth. xl, 7, super illud: Mulier gloria viri est. Glossa: " Mulier per sensualitatem intelligitur. "

3. Adhuc, Augustinus in libro XII de Trinitate, tractans illud, Faciamus hominem : et illud, Faciamus ei adjutorium simile sibi , dicit sic: " Sicut in omnibus pecoribus non est inventum adjutorium simile viro, nisi detractum de illo in conjugium sui formaretur, ita menti nostrae, qua supernam consideramus veritatem, nullum est ad usum, rerum corporalium, quantum naturae hominis satis est, simile adjutorium ex animae partibus quas communes cum pecoribus habemus. Et ideo rationabile nostrum non ad unitatis divortium separatum, sed in auxilium societatis quasi derivatum, in sui operis dispartitur officium . " Ex hoc accipitur, quod si sensualitas tenet locum mulieris in matrimonio spirituali, sensualitas aliquid rationis habet.

4. Adhuc, Constat quod sensualitas motus est in quinque corporis exteriores sensus, et homo qui dicitur exterior, et participat rationem, est sicut interior: non enim potest dici, quod homo exterior rationale animal non sit: quia sic etiam sequeretur, quod non esset homo: et si non esset homo, homo non esset homo exterior: ergo videtur, quod sensualitas participat rationem.

5. Adhuc, Augustinus in libro LXXXIII Quaestionum: " Si exterior homo vita illa accipitur, qua per corpus sentimus quinque notissimis sensibus, quos cum pecoribus habemus communes: nam et ipsa molestiis sensibilibus quae persecutionibus ingeruntur, corrumpi potest: non immerito et ipse homo particeps dicitur similitudinis Dei, non solum quia vivit, quod etiam in bestiis apparet, sed amplius quod, ad mentem convertitur se regentem . " Videtur ergo, quod sensualitas aliquid habeat similitudinis Dei: similitudo autem, non est nisi secundum rationem: ergo aliquid habet rationis.

Contra:

1. In libro II Sententiarum, distinct. XXIV, dicit Magister per verba Augustini, quod, ibi incipit ratio, ubi nobis nihil commune est cum bestiis. In sensualitate communicamus cum bestiis. Ergo in sensualitate nihil est rationis.

2. Adhuc, Serpentinus motus est in sensualitate, qui nihil habet rationis: videtur ergo, quod sensualitas nihil habet rationis.

3. Adhuc, Sensualitas ad exteriorem hominem pertinet, ratio vero ad interiorem. Et de hoc dicit Apostolus, II ad Corinth. iv, 16: Licet is qui foris est, noster homo corrumpatur, tamen is qui intus est, renovatur de die in diem. Ibi Glossa: " Quidquid nobis est commune cum pecore, exterior homo est. "

Solutio. Dicendum, quod participare rationem dupliciter dicitur, scilicet ut per naturam, et ut per rationis suasionem et ordinem. Primo modo sensualitas non participat rationem, sed irrationalis motus est et cum impetu. Secundo modo participat rationem: quia suadetur et ordinatur a ratione. Et ideo Aristoteles in I Ethicorum, dicit, quod irrationabile duplex est: et unum quidem suasibile ratione et ordinabile: et hoc est humanum, et est subjectum vitii et virtu- tis: temperantia enim in concupiscibili est, fortitudo autem in irascibili. Unde etiam Augustinus dicit, quod sensualitas convertitur ad mentem, quia mente rationali suadetur et ordinatur, et obedit ad virtutis actum: et hoc modo participat ordinem rationis, et non aliter.

Ad primum ergo quod contra objicitur, dicendum quod istae metaphorae de viro et muliere valde differenter accipiuntur in Scripturis. Et quando mulier sensualitas dicitur, a mollitie accipitur et a subjectione: quia sicut mulier viro, ita debet esse subjecta sensualitas ordini rationis: tamen proprie non dicitur mulier, quia non est in eadem connaturalitate cum viro secundum speciem, sed in eodem genere tantum, sicut bruta ejusdem generis sunt cum homine.

Ad aliud dicendum, quod mulier ibi iterum sensualitati attribuitur, in quantum sensualitas est ordinabilis ad rationem, et ut mollis subjecta est rationi quasi viro.

Ad aliud dicendum, quod Augustinus loquitur ibi proprie: et ideo secundum eum sensualitas non est mulier, sed inferior portio rationis, sicut inferius ostendetur.

Ad aliud dicendum, quod exterior homo pertinet ad sensualitatem, quae nobis communis est cum bestiis, et non dicitur homo nisi ab ordinabilitate rationis, sicut omnia animalia in nobis et brutalia dicuntur humana, quia ordinantur ad rationem sicut ad formam constitutivam et specificam, sicut potentiae ordinantur ad ultimam formam specificam et constitutivam,

Ad aliud dicendum., quod Augustinus optime dicit, et in veritate sensualitas aliquid participat rationis et similitudinis divinae in hoc, quod suasibilis est et ordinabilis ad rationem: sicut etiam diximus, quod figura corporis ad imaginem

Dei pertinet in hoc, quod, sursum erigit ad caelestia contemplanda,

Ea quae ulterius objiciuntur, concedenda sunt. Per naturam enim sensualitas nihil habet rationis, licet suasibilis sit a ratione et ordinabilis: et ideo ad individuam vitam matrimonii spiritualis (quod inter superiorem partem rationis est et inferiorem) non pertinet, nisi similiter sicut a principio constitutionis hominis et creationis animalia bruta subjecta sunt homini.