MEMBRUM I.

Quid sit ratio ?

Primo ergo quaeritur, Quid sit ratio ?

1. Et sumatur definitio Isaac in libro de Definitionibus, qui eam definit sic: " Ratio est vis sive virtus animae, faciens currere causam in causatum. " Secundum hoc enim ratio est virtus collativa et ratiocinativa, secundum quod Boetius dicit, quod " argumentum est ratio rei dubiae faciens fidem: " et sic ratio videtur esse tam superioribus quam inferioribus inhaerescens: de utrisque enim argumentatur quid conveniens et quid inconveniens.

2. Adhuc, Damascenus in libro II de Fide orthodoxa dicit, quod " cum ratione et libero arbitrio homo rationalis inquirit et scrutatur et disponit et judicat. " Et haec omnia ratiocinantis sunt. Videtur ergo, quod primus actus rationis sic definitae, sit inquisitio principiorum ex quibus argumentetur: secundus perscrutatio, in qua ponderantur principia quantae virtutis sint ad inferendum conclusionem propositam: et tertius actus sit judicare quid ex quo inferri posset: et quartus sit disponere sive ordinare qualiter ex ipsis inferatur conclusio proposita: haec enim omnia sunt ratiocinationis.

Contra:

1. Haec enim non habentur perfecte ab homine a natura,, sed acquisitione artis et scientiae, sicut et dicit Aristoteles in principio Posteriorum, quod " omnis ars et omnis doctrina intellectiva (et alia translatio habet cogitativa sive ratiocinativa) ex praeexistenti fit cognitione. " Isaac autem loquitur de ratione secundum quod est vis naturalis et pars animae. Ergo videtur, quod hoc modo definire non debuit. Sicut enim dicit Aristoteles in VI Topicorum: Peccat qui definit rem secundum optimum rei et perfectissimum. Sicut volens definire furem, dicit, quod, fur est qui clam furatur: haec enim non est definitio furis, sed boni furis et perfecti. Similiter definitio inducta ab Isaac non videtur esse rationis, sed bonae rationis et perfectae secundum scientiam et artem.

2. Adhuc, Super illud Psalmi iv, 7: Signatum est super nos lumen vultus tui, Domine, dicit Glossa, quod " imago creationis est ratio, quae signata est super nos lumine vultus Dei, quae ostendit nobis bona ex lumine divino. " Imago autem ab imitatione definienda est, et sic deberet definiri., quod ratio est imago Dei per quam homo Deum imitatur.

Solutio. Dicendum, quod ratio bene definita est ab Isaac: eo quod virtus collativa est, per quam homo de faciendis et agendis et appetendis regitur et instruitur lumine vultus Dei, quod in creatione impressum est nobis quantum ad prima principia universalia scibilium et operabilium: talia enim principia cum ipsa natura inserta sunt nobis, et sine eis capaces esse non possumus scibilium et operandorum. Et hoc est quod dicit, quod, facit currere causam in causatum. Referendo enim talia principia ad ea quae eliciuntur ex ipsis, fit in nobis scientia et theorica et practica. Unde illa principia dicuntur lumen divinum signatum super nos, ex quo instruimur et ad agenda et scienda. Et hoc etiam dicit Aristoteles in fine secundi Posteriorum, quod principia prima per naturam sunt in nobis. Et Boetius dicit in Consolatione phi-

losophiae, quod " Intellectus noster summam retinet, et singula perdit: " vocans summam prima principia scibilium et operandorum: singula vero haec vel illa de quibus est scientia vel operatio.

An primum ergo quod contra objicitur, dicendum quod res definienda est secundum esse perfectum quod habet in natura: quia aliter definitio non indicaret esse ejus, et quia secundum naturam hoc habet ratio ex prima creatione ejus in anima: et ideo definitur per actum quem habet ex illis principiis. Nec est simile de fure: quod enim fur clam furatur, ab exercitio habet accidentali: definitio autem non indicat esse accidentale.

Ad aliud dicendum, quod ratio est imago creationis, hoc est, In qua creati sumus, et non est imago similitudinis, nec recreationis. Imago autem similitudinis est, quae ab Imitatione definitur: quamvis et ista Imitetur In lumine principiorum scibilium et agendorum quae impressa sunt nobis a lumine sapientiae divinae.