MEMBRUM III. Quid sit superior portio rationis ?

Tertio quaeritur, Quid sit superior portio rationis ?

1. Et accipiantur verba Augustini, ubi in libro XII de Trinitate sic dicit: " Rationis autem pars superior aeternis rationibus conspiciendis vel consulendis adhaerescit . " Secundum hoc superior portio rationis est, qua convertitur homo ad Deum et divino lumine informatur: sed secundum totam mentem in qua, est imago Dei convertitur ad Deum, et informatur lumine divino: ergo videtur, quod, illa portio rationis superior sit tota mens.

Quod si concedatur. Contra est, quod vir qui intelligitur per superiorem partem rationis, frequenter avertitur et gustat illicitum cum muliere: quae autem ponuntur in definitione alicujus, semper conveniunt: non ergo debet in definitione superioris portionis poni, quod " rationibus superius conspiciendis et consulendis semper inhaerescit. "

2. Adhuc, Secundum Augustinum in libro de Spiritu et anima, et secundum Richardum de sancto Victore, haec magis conveniunt intelligentiae. Dicit enim Richardus, quod " intellectus est spiritualium, intelligentia vero divinorum, ratio vero materialium et corporalium. " 3. Adhuc, Ulterius quaeritur de hoc quod dicit Augustinus in eodem libro de Trinitate, quod " illa rationis intentio qua contemplamur aeterna, sapientiae deputatur: illa vero qua bene utimur temporalibus rebus, scientiae deputatur. " Potentiae enim animae non distinguuntur per sapientiam et scientiam, cum sapientia et scientia secundum idem insunt animae, eo quod, sicut dicit Aristoteles in V Ethicorum, tam sapientia quam scientia sunt intellectuales virtutes. Et sic videtur, quod partes rationis non per hoc debeant distingui.

Solutio. Dicendum, quod sicut dicit Augustinus in libro XII de Trinitate: " Cum disserimus de natura mentis humanae, de una quadam re disserimus, nec eam in haec duo quae commemoravimus nisi per officia geminamus . "

Dicendum ergo est, quod portio superior dicitur propter officium illa pars mentis superior, quae extenditur ad contemplandum Deum, et rationes justitiae divinae, quibus homo regitur secundum totum ordinem vitae suae ad formam justitiae divinae. Et ideo dicit Augustinus, quod " contemplandis et consulendis rationibus aeternis inhaerescit. " Hoc enim est officium superioris partis mentis in qua impressa est homini imago creationis, signata lumine vultus Dei per exemplum justitiae aeternae, quae est lumen sapientiae divinae: quia, sicut dicitur, Sapient, viii, 1: Attingit a fine usque ad finem fortiter, et disponit omnia suaviter.

Ad primum ergo dicendum, quod licet hoc sit de officio portionis superioris sicut viri, tamen per apostasiam ab incommutabili bono potest deflecti. Et tunc, sicut dicit Damascenus, deflectitur in id quod est praeter naturam ipsius, peccatum quod est contra naturam. Et per hoc non debet determinari, vel defi- niri: quia secundum ordinem suae naturae semper est ad hoc quod conspiciendis vel consulendis rationibus aeternis inhaerescat.

Ad aliud dicendum, quod intelligentia, sicut praehabitum est, componens et dividens est cum ratione. Unde etiam Augustinus dicit, quod non nisi per officia geminatur. Richardus autem dividit haec secundum simplicitatem objectorum majorem vel minorem. Et ideo dicit intelligentiam esse divinorum propter conformitatem ad intelligentiam angelicam, quae semper extenditur ad divina. Intellectum autem esse spiritualium, eo quod est separatorum a materia, sicut spiritualia separata sunt. Et rationem dicit esse corporalium et materialium, eo quod ratio inquisitiva est et judicativa, et, sicut dicit Dionysius, discursam habet scientiam: eo quod motu et mutationi subjacet et quasi contingens est. Et sicut dicit Ptolemaeus in principio Almagesti, de talibus non potest haberi certa scientia sicut de necessariis, sed inquisitiva et opinione permixta.

Ad ultimum dicendum, quod superior portio deputatur sapientiae, secundum quod sapientia dicitur scientia per altissimas causas, quas difficile est homini cognoscere, ut dicit Aristoteles in primo primae philosophiae. Scientia vero dicitur habitus intellectualis acceptus per causam et medium naturae inferioris. Et ideo licet utraque sit virtus intellectualis, non tamen eodem modo, nec per idem medium accepta.