MEMBRUM IV. Quid sit inferior portio rationis ?

Quarto quaeritur, Quid sit portio rationis inferior ?

Et dicit Augustinus, quod portio inferior ad temporalia gubernanda deflectitur.

Et videtur inconvenienter dici, quod deflectitur ad temporalia:

1. Temporalia enim, debent gubernari ad aeterna: gubernans autem oportet quod habeat habitum regiminis, secundum quem gubernat, et sic oportet quod habeat habitum rationis aeternorum, ad quem gubernat temporalia: ergo non deflectitur ab aeternis.

2. Adhuc, Scientia videtur esse aeternorum sicut sapientia. Dicit enim Philosophus in I Posteriorum, quod " scire arbitramur cum causam cognoscimus, et quomodo illius causa est, et quod impossibile est aliter se habere. " Talia sunt necessaria et aeterna: omnia enim necessaria immutabilia sunt: et hoc solum convenit aeternis. Male ergo dicit Augustinus quod portio inferior quae est ratio scientiae, deflectitur ad temporalia gubernanda: nihil enim temporalium necessarium est et immutabile.

Ulterius quaeritur de hoc quod dicit ibidem Augustinus , quod " sensualis motus animae, qui in corporis sensus intenditur, et nobis pecoribusque communis est, seclusus est a rationibus sapientiae, rationi autem scientiae vicinior. " Hoc enim videtur falsum: quia ex quo nobis et pecoribus communis est, et pecora nihil habent vicinitatis ad rationem, ut ante dixit, tunc videtur, quod nec vicinus portioni superioris rationis, nec portioni rationis inferioris, sed ab utraque aequaliter seclusus.

Solutio. Dicendum quod Augustinus bene determinat portionem rationis inferiorem quando dicit, quod deflectitur ad inferiora gubernanda. Non enim potest gubernari inferius nisi ex propriis rationibus inferiorum. Nihil enim gubernabilium gubernabile nisi ex propriis rationibus gubernetur. Et ideo aliter guber- natur civitas, et aliter navis, ut dicit Philosophus. Similiter temporalia oportet quod secundum rationem temporalium gubernentur et dispensentur: et talem conversionem rationis ad inferiora Augustinus vocat defluxum.

Ad primum ergo dicendum, quod licet temporalia gubernanda sint ad aeterna et secundum rationes justitiae divinae aeternae, sicut ad finem et formam: tamen oportet considerare etiam rationes temporalium, secundum quas gubernabilia sunt temporalia: et hoc vocat Augustinus scientiam. Sicut est scientia juris humani, quae casibus et mutationibus permixta est, et ideo tota die variatur, et ad nullam uniformem regulam redigi potest: propterea quod humana uniformia non sunt, sed continue novis emergentibus casibus variata.

Ad aliud dicendum, quod Aristoteles loquitur de scientia secundum quod est ex primis, veris, et immediatis: et hoc modo non loquitur Augustinus de scientia, sed secundum quod est ex conjecturis humanorum ad gubernationem vitae humanae pertinentium.

Ad id quod ulterius quaeritur, dicendum quod pecualis motus quantum ad naturam ab utraque parte aequaliter seclusus est: sed quantum ad subjecta super quae convertitur portio rationis, vicinior est inferiori portioni rationis quae convertitur super sensibilia, quam superiori.