MEMBRUM I .

Utrum liberum arbitrium sit respectu praesentium, praeteritorum, et futurorum, vel futurorum tantum ?''

Ad primum dicit Magister, quod, liberum arbitrium non refertur ad praesens, nec praeteritum, sed ad futura contingentia.

Sed contra hoc est, quod.

i. Videtur liberum arbitrium esse causa secundum propositum et voluntatem: voluntas autem, ut dicunt Aristoteles et Damascenus, finis est: finis autem aliquando est praesens, aliquando praeteritus, et aliquando futurus: nihil ergo est dicere, quod liberum arbitrium respiciat futurum contingens, et non praesens, nec praeteritum.

2. Adhuc, Ut dicunt Damascenus et Gregorius Nyssenus, liberum arbitrium est de his quae sunt in nobis: ea quae sunt in nobis aliquando sunt praesentia, aliquando praeterita, et aliquando futura: ergo liberum arbitrium aliquando est de praesentibus, aliquando de praeteritis, et aliquando de futuris,

3. Adhuc, In contingentibus et futuris, ut dicit Aristoteles in I Perihermenias, non est determinata veritas, neque falsitas. Si ergo liberum arbitrium tantum est de contingentibus futuris, non erit neque de veris, neque de falsis determinate, quod videtur esse inconveniens.

Solutio. Dicendum quod sicut dicit Magister, liberum arbitrium non est nisi de contingentibus et futuris. Et ratio est, quia liberum arbitrium non est nisi de operabilibus per nos, quae sunt in nobis quoad facere vel non facere, et quorum nos domini sumus et causa. Praesentia autem determinata sunt ad esse: praeterita vero ad necesse fuisse. Et ideo nec praesentia nec praeterita se habent ad esse et non esse, sed ad esse tantum, propter quod consilium non est de illis, nec inquisitio. Consilium autem est, ut dicunt Damascenus et Gregorius Nyssenus, de operabilibus per nos, quae et aliter possunt fieri. Et hoc idem dicit Aristoteles in II Ethicorum. Unde consilium non est nisi de contingentibus et futuris, Et Ideo liberum arbitrium, cujus est eligere id quod ex consilio definitum et sententiatum est, ut dicit Damascenus, non est nisi de contingentibus et futuris. De necessariis enim, sicut si sol orietur cras, vel non, nullus consiliatur: quia haec subjacent necessario ordini causarum naturalium et essentialium. Similiter cum Deus sit causa omnium, de operibus Dei qualiter illa velit facere, vel non facere, nullus consiliatur: quia non sunt operabilia per nos. Sed de futuris et contingentibus et operabilibus per nos consiliamur qualiter fiant, ut finem propositum et intentum attingant: illa sunt futura contingentia possibilia per nos sic et aliter fieri.

Ad primum ergo dicendum, quod voluntas est finis propositi et intenti, et ille semper est futurus et possibilis sic et aliter obtineri: sed finis acquisitus jam aliquando est praesens, aliquando praeteritus. Unde in argumento est fallacia accidentis: arguit enim ac si necesse sit Idem subjecto et accidenti inesse: et hoc non est verum.

Ad aliud dicendum, quod liberum arbitrium est de his quae sunt in nobis: sed hoc est falsum quod assumit, quod ea quae sunt in nobis, secundum quod sunt in nobis, sint aliquando praesentia, aliquando praeterita, sed semper sunt futura et contingentia: et quando sunt praesentia et praeterita, non amplius sunt in nobis.

Ad ultimum dicendum, quod liberum arbitrium est de his quae neque vera neque falsa sunt determinate: quia sicut dicit Aristoteles in V primae philosophiae, unumquodque sicut se habet ad esse, ita se habet ad verum. Operabilia autem per nos et contingentia nec se habent determinate ad esse, nec ad non esse, sed possibilia sunt sic et aliter fieri: et hoc non est inconveniens in his quae subjacent libero arbitrio et consilio.