Albert the Great, Summa Theologiae

3. Adhuc, Constat, quod gratia non perficit in esse, sed in bene esse: sed si esset forma substantialis, perficeret in esse: cum ergo non perficiat nisi secundum bene esse, sequitur necessario, quod sit forma accidentalis.

4. Adhuc, Omne quod est de consequentibus esse, de genere accidentium est: gratia est de consequentibus esse, non enim datur gratia nisi existenti: ergo videtur, quod de genere accidentium est.

Et quamvis hoc verum sit, tamen quidam objiciunt contra hoc sic:

1. Omne quod mutat subjectum in se salvatum unum et idem, substantia est et hoc aliquid: gratia sic mutat subjectum: ergo videtur, quod gratia sit substantia et hoc aliquid. Primam dicunt esse per se manifestam. Secundam probant per id quod dicitur, i Reg. xvi, 14, ubi dicitur, quod spiritus Domini recessit a Saul: quod non dicitur, nisi propter gratiam quae recessit ab eo. Probant etiam per hoc quod dicitur, Numer. xi, 17, ubi dicitur: Auferam de spiritu tuo, tradamque eis, scilicet septuaginta viris. Constat enim, quod non potest unum et idem septuaginta viris dividi, nisi substantia confirma divisibilis.

2. Adhuc fortius objiciunt, dicentes quod secundum quamlibet speciem, qualitatis potest fieri alteratio: secundum gratiam non fit alteratio, sed perfectio naturae: ergo videtur, quod gratia non sit qualitas accidentalis. Prima probatur ex hoc, quod qualitas non confert esse substantiale, sed accidentale. Secunda expresse scribitur in VI Physicorum, ubi dicitur, quod cum ex ignorante fit sciens, et ex non virtuoso virtuosus, non est alteratus, sed perfectus. Et si hoc est verum de habitibus acquisitis, multo magis verum est de habitibus infusis.

Solutio. Dicendum, quod revera gratia habitus est et qualitas perficiens hominem ad opera meritoria, quae sunt digna vita aeterna, quam Deus operatur in nobis sine nobis, quae informat voluntatem praeveniendo ut possit in opera meritoria. Quia sicut habitus virtutis elevat potentiam ad hoc quod possit in actum virtutis perfectum, ita habitus gratiae et elevat animam operantem, et opus ejus, ut efficiatur meritorium vitae aeternae. Unde homo ex se non potest habere gratiam, sed ex gratuito dono Dei: quia nec potest esse ab homine et in homine quod dignum sit vita aeterna: sed oportet, quod accipiat ex gratuito dono Dei, cum quo inhabitet eum Deus, qui solus potest in talia opera meritoria. Et de hoc multum notatum est in primo libro de processione temporali Spiritus sancti.

Et ideo primae quatuor rationes concedendae sunt et procedunt.

Ad hoc quod in contrarium objicitur primo, dicendum quod, gratia in seipsa salvata non mutat subjectum, sed dicitur mutare subjectum, quando effectus ejus apparet in diversis: et sic ab uno dicitur propagari in alium. Et sic loquuntur auctoritates inductae ad probationem minoris. Sic enim tollitur spiritus Moysi, et datur septuaginta viris.

Ad aliud dicendum, quod alteratio duobus modis capitur, scilicet ab aliter se habere, et ab alteratione proprie dicta qua? fit secundum, quale fluens, ut dicit Avicenna, quod est passio vel passibilis qualitas inferens vel illata: quae alteratio proprie dicitur, et est motus corruptibilis. Primo modo bene fit alteratio secundum gratiam, et non secundo modo.

Et quod dicit Philosophus, quod mutatus secundum virtutem intellectualem vel moralem non est alteratus, sed perlectus, ideo dicit, quia talium habituum perfectiones sunt secundum perfectionem naturalem, et ideo alteratus sic non dicitur alteratus, sed perfectus proprie, sicut et felicitas dicitur operatio perfecta et non impedita secundum propriam et connaturalem virtutem hominis. Omnes enim tales perfectiones virtutum intellectualium et moralium, perfectiones naturae sunt: quia natura apti sumus eas suscipere et potentes: licet perfectio completa in acquisitis virtutibus intellectualibus sit ad doctrinam, et in moralibus ad assuetudinem, et infusis sit a Deo gratiam infundente, et sunt ad perfectionem naturae. Et Tullius diffiniens virtutem dicit, quod " virtus est habitus in modum naturae rationi consentaneus. "