Albert the Great, Summa Theologiae

5. Praepositivus et alii antiqui Magistri sic definierunt eam: " Gratia est habitus infusus, divinae bonitati et charitati similis, gratum faciens habentem, et opus ejus gratum reddens. "

Contra primam objicitur sic: Sanitas mentis non fit nisi universaliter pulsa infirmitate tam culpae quam paenae: gratia non pellit paenam, paenas enim multi habuerunt Sancti, qui tamen in gratia perfecti luerunt, sicut et ipse Christus: ergo videtur, quod male definitur quando dicitur, quod, gratia sit sanitas mentis. Similiter non bene dicitur delectatio cordis, ut videtur: delectatio enim potius videtur esse fructus Spiritus, quam gratia secundum se.

Adhuc, Contra secundam definitionem quae est Isidori objicitur sic:

1. Per hoc enim quod dicitur, Divinae misericordiae donum, nihil specificatur de gratia: quia etiam naturalia dona sunt dona divinae misericordiae.

2, Adhuc etiam per hoc quod dicitur, Per quod est exitus bonae voluntatis, non specificatur gratia a virtute: quia per quamlibet virtutem fit exitus bonae voluntatis in opus perfectum: et sic gratia non esset aliud, quam virtus: quod, non est verum, quia gratia est forma virtutis, ut dicit Augustinus: et forma non est formatum essentialiter.

Adhuc, Objicitur contra tertiam quae est Augustini.

Habitus enim vitae universaliter ordinativum non potest esse unus, sed est universitas virtutum tam infusarum quam acquisitarum: et sic gratia non esset nisi universitas virtutum: quod omnino falsum est, quia gratia est quae informat virtutes ut grata? sint, et sine qua graiae esse non possunt.

Adhuc, Contra quartam objicitur sic: 1. Nitor proprie refertur in spiritualibus ad intellectum: gratia autem tam in intellectu quam in affectu est: non ergo bene definitur per nitorem.

2. Adhuc, Concilians sanctum amo- rem est charitas: et si charitas est concilians sanctum amorem, tunc gratia non est nisi charitas: quod falsum est, quia divisiones gratiarum multae sunt, sicut dicitur, I ad Corinth. xii, 4: et sic gratia in genere non potest esse sola charitas.

Adhuc, Objiciunt quidam contra quintam definitionem:

Si enim gratia est donum et habitus gratum faciens habentem, et opus ejus gratum reddens: tunc videtur, quod per ea quae ponuntur in definitione, determinari debet gratia: et hoc non videtur convenire: quia per hoc quod est donum Dei, a nullo alio distinguitur, sed simpliciter in genere ponitur. Similiter per hoc quod dicitur, gratum faciens habentem, non videtur distingui: quia omne donum signum est gratitudinis divinae: quia non daret, nisi gratus esset. Similiter per hoc quod dicitur opus ejus gratum reddens, non distinguitur a virtute: quia virtutis proprium est ut opus reddat gratum et bonum.

Adhuc, Una objectio communis est: quia unius rei unicum est esse: sed definitio dicit esse: ergo unius rei unica est definitio, Quaeratur ergo, Penes quid sumantur tot definitiones ?

Solutio. Ad hoc ultimum primo respondendum est, quod unius rei unica est definitio quae datur per essentialia rei: sed multae sunt assignationes diffinitivae, quae dantur etiam per effectus diversos et per causas diversas rerum, et per propria rerum quae conveniunt ut accidentia propria et convertibilia cum re. Propter quod, etiam demonstrationes non fiunt tantum per definitionem et causam propriam, sed etiam per signum quando convertitur curri causa, Et sic diversae dantur assignationes de gratia.

Prima enim quae est Chrysostomi, datur per proprium effectum gratiae duplicem,

qui est sanitas meritis, et delectatio cordis, Ad id quod objicitur de sanitate, quae non efficitur nisi universaliter pulsa infirmitate, dicendum quod dupliciter universaliter pellitur infirmitas, scilicet in effectu, et in causa. In effectu gratia universaliter non pellit infirmitatem, sicut objectum est: sed in causa universaliter eam pellit, eo quod omnis infirmitas generaliter causatur a peccato. Unde Hieronymus: " Quidquid patimur, peccata nostra meruerunt. " Et Gregorius: " Nulla nocebit adversitas, si nulla dominetur iniquitas. " Et ambo fundant se super Psalmum cii, 3: Qui propitiatur omnibus iniquitatibus tuis, qui sanat omnes infirmitates tuas. Unde cum gratia universaliter tollit peccatum, universaliter tollit infirmitatem: et ideo dicitur sanitas mentis. Delectatio autem cordis dicitur: quia dicunt Aristoteles in X Ethicorum, et Michael Ephesius ibidem in commento, et etiam Aspasius, quod delectatio proprie nihil aliud est nisi diffusio naturae in operatione propria secundum naturam facta. Et ideo etiam illa delectatio non habet contrarium, sicut est in contemplatione theorematum. Et quia gratia per dulcedinem bonae voluntatis conjungit Deum homini in quo summa delectatio est et gaudium, ideo dicitur delectatio cordis.

Ad illam quae est Isidori dicendum, quod illa datur per causam propriam gratiae: quia tantum donum sicut est gratia, non potest esse nisi optimae voluntatis Dei: per hoc enim confertur nobis summum bonum ut inhabitet in nobis. Et cum dicit, Per quod sit exitus bonae voluntatis, non accipit voluntatem pro una speciali potentia, sed potius, sicut dicit Anselmus, secundum quod, voluntas est motor omnium potentiarum animae universalis: quia omnes moventur ad libitum voluntatis: et sic non terminatur virtute, sed gratia generaliter: quia talis bonae voluntatis exitus bonus non est, nisi per gratiam.

Per hoc patet solutio ad ea quae objiciuntur contra hanc d efi n i t io n e m.

Ad illam quae dicitur esse Augustini, dicendum, quod illa datur per proprium effectum: effectus enim gratiae proprius est, vitam totam universaliter ordinare ad Deum. Et in hoc differt ab universalitate virtutum: quia virtus non ordinat nisi ad actum et potentiam: gratia autem ordinat universaliter et totum hominem ad Deum.

Per hoc patet solutio objectorum contra illam.

Illa autem quae accipitur de Glossa super Psalmum ciii, 15, datur per proprium effectum gratiae. Nitor enim consistit in pulchritudine ex conformitate ad primum pulchrum quod facit gratia. Sanctus amor autem praecipue in charitate perficitur ex gratia, secundum quod est conformitas summi, boni ad bonum quod est in anima per gratiam. Et sic patet solutio objectionis de charitate factae.

Ad objectum contra quintam et ultimam, dicendum quod illa videtur magis propria esse de gratia quam aliae: et per ea quae in ea ponuntur, distinguitur ab aliis, sicut distinguitur diffinitum per partes definitionis. Per hoc quod dicitur, Habitus infusus, distinguitur ab habitibus acquisitis. Per hoc quod dicitur, Divinae bonitati similis, distinguitur ab habitibus particularibus, qui non universaliter assimilant nos divinae bonitati, sed cuidam, sicut sapientia veritati, fortitudo potentiae, et sic de aliis: sed gratia universaliter assimilat nos divinae bonitati, et propter hoc consequenter gratum faciens habentem, et opus ejus gratum reddens. Unde dicitur in libro de Laudabilibus bonis,, quod, justitia est habitus, qui est in tota anima: pruden-

tia autem est secundum partem quae est ratio, temperantia autem est secundum partem concupiscibilis, fortitudo vero est secundum partem quae est irascibilis. Ita gratia est universalis infusus habitus, qui diffunditur in tota anima et in omnibus viribus ejus et in omnibus operibus, et omnia facit grata Deo, et confert virtutem merendi vitam aeternam: quia per talem gratiam Deus inhabitat in Sanctis et in bonis hominibus. Et hoc est quod dicitur, I ad Corinth. xv, 10: Gratia Dei sum id quod sum, et gratia ejus in me vacua non fuit.