MEMBRUM I.

Quid sit voluntas, et de divisione,

ipsius ? Primo ergo quaeritur, Quid sit voluntas, et quae divisio ipsius?

1. Dicit autem Augustinus in libro de Duabus animabus: " Voluntas est animi motus, cogente nullo ad aliquid non admittendum, vel adipiscendum . "

Et de hac definitione quaeritur, Utrum data sit de voluntate quae est potentia, vel de voluntate quae est actus ?

Si de voluntate ut potentia: tunc non esset dicendum, quod voluntas est animi motus: quia potentia non est motus. Si autem de motu sive de actu: tunc iterum videtur inconveniens, quod determinat motum potentiae quam non determinavit,

2. Adhuc, Damascenus determinans de voluntate in libro II de Fide orthodoxa, dicit sic: " Oportet scire, quod animae inserta est naturaliter virtus appetitiva ejus quod secundum naturam est, et omnium quae naturae substantialiter conferunt, expetitiva est ea, quae vocatur voluntas . " Et illa est, alia definitio ab illa quam dat Augustinus.

Sed contra hanc similiter objicitur: quia voluntas non est tantum appetitus naturalium, sed in omnibus, sicut dicit Philosophus, voluntas semper est finis: consilium autem et electio sunt eorum quae sunt ad finem.

3. Adhuc, Damascenus, ibidem exponens quomodo voluntas sit eorum quae sunt secundum naturam, dicit sic: " Substantia et esse et vivere et moveri secundum intellectum et sensum appetit, propriam concupiscens et plenam essentiam, " Secundum hoc videtur, quod voluntas non sit nisi de his quae sunt ordinata ad essentiam: quod omnino falsum est.

4. Adhuc, Damascenus ibidem infra dicit sic: " Voluntas est ipse rationalis et naturalis appetitus, et simpliciter mixtus cum natura, et est naturae constitutivorum. " Et hoc videtur iterum esse falsum: quia voluntas est multorum quae naturam non constituunt.

5. Adhuc, Aristoteles in II Ethicorum dicit, quod voluntarium est, cujus principium est in ipso consciente singularia in quibus est actus: et talia sunt multa quae ad consistentiam naturae non pertinent.

6. Adhuc, Anselmus dicit, quod " voluntas est universalis motor omnium potentiarum animae. " Cum enim dico, Possum ambulare, subintelligitur, si volo. Similiter cum dicitur, Possum loqui. Et similiter cum dicitur, Possum intelligere, possum, videre, et sic de aliis. Et sic voluntas de omnibus est quae sunt in libertate nostra facere vel non facere, sicut Aristoteles dicit, quod voluntaria sunt, quorum principium est in nobis.

7. Adhuc, Damascenus ibidem dividit voluntatem in qelhsin et boulhsin. Et dicit, quod voluntas qelhsis naturalis et rationalis est appetitus omnium naturae constitutivorum, et simplex virtus: qui enim appetitus est aliorum non existens rationalis, non dicitur voluntas. Boulhsis autem voluntas est qualiscumque naturalis qelhsis, id est, voluntas. Et exponitur, scilicet naturalis et rationalis appetitus alicujus rei. Nam injacet quidem homi-

nis animae virtus rationabilis appetendi. Cum igitur naturalis motus fuerit, ipse naturalis appetitus ad aliquam rem dicitur boulhsis, id est, Voluntas consiliativa.

Solutio. Dicendum, quod Augustinus optime definit voluntatem per definitionem quae ponitur in littera.

Ad id quod primo quaeritur, Utrum definiat motum vel potentiam?

Dicendum, quod definit potentiam in actu sive in motu existentem: illa enim perfectissima est. Et propter hoc dicit, quod voluntas est motus animi. Et quia talis cogi non potest, quia libera est ad omnia quae voluerit facere, sicut dicit Augustinus, propter hoc dicit, Cogente nullo. Quia quod cogitur, causa sui non est, et per consequens liberum non est. Dicit enim Aristoteles in primo primae philosophiae, quod liberam dicimus, qui causa sui est. Et si libera non est, voluntas non est. Et quia potentiae rationales sunt ad opposita, ideo addit, Ad aliquid non admittendum, vel adipiscendum. Utrumque in potestate et libertate habet: et non agitur vel cogitur ad aliquos actus, sed habet in libertate facere vel non facere.

Ad id quod objicitur de Damasceno, dicendum quod non intendit Damascenus definire in genere voluntatem, sed venatur ibi divisionem. voluntatis in qelhsin, id est, naturalem: et boulhsin, id est, consiliativam sive deliberativam, sicut patet per verba inducta. Quocumque tamen modo voluntas sumatur, sive naturalis, sive deliberativa, semper est motus animi liber sui, qui nullo cogente impellitur ad ea quae facit, et adipiscitur quae adipiscitur, et non agitur ad aliquid, sed agit ex propria libertate. Et ideo ibidem dicit, quod libere appetit, et libere inquirit et scrutatur, et libere judicat, et libere disponit, et libere impetum facit. De his tamen multum dictum est in quaestione de libero arbitrio. Unde verba Damasceni nihil faciunt ad defini- tionem, sed ad divisionem. Unde ibidem

dicit, quod in II Ethicorum dicit Aristoteles, quod voluntas impossibilium est: volumus enim esse immortales, quod impossibile est. Tamen antiqui, scilicet Praepositivus, et Gulielmus de Altisiodoro dixerunt, quod voluntas impossibilium non est, sed velleitas quaedam sub conditione accepta: vellemus enim si esset possibile. Et ratio eorum fuit, quia, sicut dicit Aristoteles in III de Anima, cap. de movente, non fit motus, nisi fiat initium per intellectum et per phantasiam. De impossibili autem non potest fieri initium per intellectum: eo quod, falsum et impossibile numquam scitur: propter quod eliam perfectus motus voluntatis non potest esse in impossibile et falsum.

Ad hoc quod contra objicitur, dicendum quod generaliter et per se loquendo voluntas semper finis est: tamen haec eadem in naturalibus vocatur qelhsis, a qelhma Graeco, quod est naturale: et in deliberativis et consiliativis vocatur boulhsis: boulhsis enim in Graeco idem est quod consiliativum.

Ad aliud dicendum, quod non intendit Damascenus dicere, quod voluntas in se non sit naturalium, sed intendit, quod omnibus existentibus viventibus, sentientibus, rationabilibus sit insertus quidam naturalis appetitus appetendi omnium eorum quae faciunt ad naturae consistentiam et conservationem, qui in rationabilibus dicitur voluntas qelhsis: in irrationabilibus autem non potest dici voluntas, sed appetitus naturalis. Quia dicit Aristoteles et Joannes Damascenus, et Gregorius Nyssenus, quod omnis voluntas in ratione est: eo quod non potest esse omnino liberum ad actus nisi rationalis anima. Alia enim irrationalia animalia magis aguntur quam agant, ut dicit Damascenus: et ideo etiam non possunt habere liberum arbitrium, ut in praehabitis satis determinatum est,

Ad aliud dicendum similiter, quod Damascenus ibi non investigat definitio- neret voluntatis ut voluntas est: sed tantum illam partem quae dicitur qelhsis.

Ad aliud dicendum, quod voluntas deliberativa aliorum est quam qelhsis. Sed voluntarium in genere definit Aristoteles: et illud est cujus principium est in ipso consciente singularia in quibus est actus: et opponitur duplici involuntario, scilicet per violentiam, et per ignorantiam. Involuntarium per violentiam est, cujus principium est in alio nil conferente vim passo,. Et contra hoc dicitur in definitione voluntarii, Cujus principium est in ipso. Involuntarium autem per ignorantiam est, quod casu praeter intentionem agentis fit, sicut si aliquis in loco consueto ad exercitandum projicit sagittas, et casu obviat homo, et occiditur, in quem numquam aliquid machinatus fuit projiciens sagittas. Et propter hoc dicitur in definitione voluntarii, Consciente singularia in quibus est actus.

Adhuc tamen secundum Aristotelem, et Damascenum, et Gregorium Nyssenum, sunt quaedam operationes mixtae magis cum voluntates quam involuntariae, sicut est projectio mercium tempore tempestatis de navi ne submergatur: quae dicuntur magis voluntariae, quia principium est in ipso agente: mixtae tamen, quia aliquid compellit ad hoc ut hoc eligatur.

Ad id quod dicitur de Anselmo, dicendum, quod revera libertas quae est in voluntate, diffunditur per omnia quae sunt animae, et etiam hominis, et sic generalis motor est voluntas omnium virium animae. Et hoc satis dictum est in quaestione de libero arbitrio.

Ad ultimum dicendum, quod Damascenus ibi non investigat definitionem voluntatis, ut dictum est, sed divisionem voluntatis in naturalem, et constitutivam. Et naturalis dicitur illa, quae est omnium natura constituentium, quae di- citur qelhsis. Alia vero, scilicet operabilium per nos, dicitur boulhsis, sive consiliativa.