ARTICULUS I. Quid sit synderesis ?

Primo quaeritur, Quid sit synderesis ?

Et videtur, quod sit potentia quaedam animae rationalis: quia i. Ita dicit Gregorius in Glossa super illud Ezechielis, i, 10: Facies aquilae desuper ipsorum quatuor, sic: " Dicunt plerique juxta Platonem rationabilitatem intelligi in facie hominis, irascibilitatem in facie leonis, concupiscibilitatem in facie bovis, quartam, ponentes super has, quam Graeci vocant synderesim, quae intelligitur in facie aquilae, quae est desuper ipsorum quatuor. " Sed aliae tres sunt potentiae animae. Ergo et quarta quae synderesis dicitur.

2. Adhuc, Malach, ii, 15: Custodite

spiritum vestrum, ei uxorem adolescentiae tuae nolite despicere. Super illud Hieronymus in Glossa: " Per uxorem adolescentiae intelligit legem naturalem scriptam in corde et in spiritu. Spiritus vero dicitur non animalis pars quae non percipit quae Dei sunt, sed rationalis spiritus, qui postulat pro nobis gemitibus inenarrabilibus . Ergo videtur, quod spiritus sit rationalis pars in nobis, qua homo inclinatur in Deum, cui sicut viro conjungitur lex naturalis a principio vitae, et inclinat ad ea quae Dei sunt, et quae sunt secundum naturam: sed illa non est alia potentia quam synderesis: ergo synderesis est pars rationis.

3. Adhuc, Synderesis et sensualitas ex opposito dividuntur in partibus animae: quia sensualitas semper instigat ad malum, et synderesis semper ad bonum. Sed sensualitas est potentia. Ergo et synderesis: quia opposita sunt in eodem genere.

Contra:

1. Augustinus in libro I de Baptismo parvulorum : " Si rationem ipsam quae adhuc velut quieta et quasi sopita in parvulis latet, tamen inserta et quodammodo inseminata, illuminationem, voluit appellare, tamquam interioris oculi creationem, non renitendum est tunc eam fieri cum anima creatur, et cum homo venit in mundum . " Illud lumen cum semper illuminet ad bonum, non videtur aliud esse quam synderesis: et illud lumen est habitus non potentia: ergo videtur, quod synderesis est habitus et non potentia.

2. Adhuc, In intelligibilibus sive contemplativis Philosophi posuerunt lumen semper incendens ad verum, quod est intellectus agens: qui (sicut dicit Aristoteles in III de Anima) est in anima sicut lux quae repugnat falso et illuminat ad verum, Cum ergo hoc magis necessa-

rium sit in practicis quam in speculativis, ad perfectionem rationalis animae pertinet, quod in operabilibus sive practicis sit lumen inclinans semper in bonum, et remurmurans malo: hoc autem lumen non potest esse nisi synderesis, quia directe habet actum synderesis, et lumen est habitus et non potentia: ergo synderesis est habitus et non potentia.

3. Adhuc, Objiciunt quidam logice sic: Synderesis et fomes ex opposito dividuntur: quia fo m es semper instigat ad malum, synderesis semper ad bonum.: fomes est habitus: ergo synderesis est habitus.

4. Adhuc, Synderesis et prohaeresis ex opposito se habent: prohaeresis enim est habitus deliberativus, ut dicit Philosophus in I Ethicorum: prohaeresis est habitus: ergo synderesis est habitus.

Solutio. Ad hoc quidam valde leviter solvunt, et bene dicentes, quod synderesis dicit potentiam cum habitu completam.

Et ad omnia quae inducta sunt, una sola responsione respondent, quod ratione potentiae quam dicit, numeratur cum potentiis a Sanctis, et a Philosophis, maxime Platonicis: ratione vero habitus numeratur cum habitibus: et sic dicunt solutum esse quidquid est objectum.

Sed ex ista determinatione sequitur major difficultas. Si enim dicit potentiam: tunc quaeritur, quam potentiam ?

1. Et videtur, quod rationem.: quia dicitur scintilla rationis.

2. Adhuc, Super illud Job, i, 15: Evasi ego solus, ut nuntiarem tibi, Gregorius: " Unus qui evasit, rationis est discretio, quae ad animum redit et quae admissa nuntiat, ut quod praeoccupata mens perdidit, afflicta recuperet. "

Ille autem unus synderesis est, ut dicunt Sancti. Ergo synderesis est aliquid rationis,

3. Adhuc, Augustinus in libro I de Baptismo parvulorum: " Ratio insita sive inseminata lumen animae dicitur . " Hoc autem lumen dicitur synderesis. Ergo synderesis est ratio.

4. Adhuc, Luc. x, 30, super illud: Abierunt, semivivo relicto, Glossa: " Immortalitatem exuere poterant, sed rationis sensum abolere non possunt quin homo sapere et Deum possit cognoscere. Sed hoc rationis lumen quod aboleri non potest est synderesis. Ergo synderesis est ratio vel aliquid rationis.

5. Adhuc, Augustinus in libro III de Libero arbitrio sic dicit: " Ante omne meritum boni operis, non est parvum accepisse naturale judicativum quo sapientiam praeponat errori, quieti difficultatem. " Illud autem ratio est et synderesis. Ergo videtur, quod synderesis sit aliquid rationis.

6. Adhuc, Hoc videtur per Basilium, qui dicit quod, lex naturalis scripta est in naturali judicatorio. Judicatorium autem ratio est. Lex naturalis scripta est in synderesi: quia secundum Illam semper agit ad bonum. Ergo videtur, quod synderesis vel ratio sit vel aliquid rationis.

Ulterius quaeritur, Utrum sit voluntas ?

Et videtur, quod sic: quia, sicut jam habitum est in quaestione de voluntate, voluntas est duplex: naturalis, et deliberativa: et dictum est, quod naturalis semper tendit ad hoc quod amat: amat autem hoc quod secundum naturam est: nihil autem ita secundum naturam est, sicut odire et remurmurare malo, et amare et appetere bonum divinum: quia dicit Damascenus, quod peccatum est recessio ab eo quod secundum naturam est in id quod contra naturam est. Cum ergo hoc sit synderesis: et cujuscunque est actus, ejus etiam est potentia, ut dicit Philosophus, videtur, quod synderesis nihil aliud sit quam voluntas rationalis appetens bonum et dissentiens malo.

Solutio. Hoc solvere non est difficile.

Dicendum enim, quod ratio duplex est in anima, scilicet contemplativa, penes quam dicit Dionysius discursas disciplinas fleri in anima, quae fiunt per collationem rationis. Est etiam ratio practica, secundum quam, ut dicit Aristoteles in libro de Laudabilibus bonis, a Platone suscipimus animam divisam esse in tres partes, scilicet in rationalem, concupiscibilem, et irascibilem: secundum hoc enim ratio est vis animae ordinans de agendis et non agendis.

Cum ergo quaeritur, Si synderesis sit aliquid, rationis ? Dicendum, quod sit rationis practicae, quae est ordinativa de agendis: illius enim scintilla dicitur, semper inclinans ad bonum, et remurmurans malo. Et hoc intendunt Sancti qui ponunt eam esse aliquid rationis. Sed nihil est rationis speculativae secundum quam speculativas scientias accipimus ratiocinando.

Similiter cum quaeritur, Si sit aliquid voluntatis ? distinguendum, quod duplex est voluntas, naturalis scilicet, et deliberativa: et concedendum est, quod non est sine voluntate naturali, sed nihil est voluntatis deliberativae.

Et secundum hunc modum procedunt objectiones ad utramque partem, sicut facile est videre cuilibet: nec oportet de hoc plus dici.