MEMBRUM III.

Utrum virtute aliquis possit male uti ?

Tertio quaeritur et ultimo, Utrum virtute aliquis male possit uti ?

Et videtur, quod sic.

1. Augustinus in libro I de Doctrina Christiana , ubi distinguit inter frui et uti, dicit, quod virtutes quibusdam persuaserunt, quod eas propter se diligerent sicut fuerunt Socratici Philosophi. Quod non est faciendum nisi de summo bono et incommunicabili. Illi ergo male usi sunt virtutibus: et sic aliquis male uti posset eis.

2. Adhuc, Hoc idem dicit Boetius in prooemio Arithmeticae, sic: " Socrates in exhortationibus suis cum virtutem laudaret, et diceret eam omnium bono- rum matrem esse perfectam, quae cuncta difficilia redigat ad facilitatem. Hoc non convenit, nec est attribuendum alicui bono creato, sed increato solum. " Qui ergo hoc attribuit virtuti creatae, male utitur virtute: et sic contingit virtutibus male uti.

Contra:

Augustinus in libro II de Libero arbitrio dicit, et ponitur in Littera in sequenti distinctione, quod virtus est bona qualitas mentis, qua bene vivitur, qua nemo male utitur. Ergo videtur, quod virtute non contingat male uti.

Solutio. Dicendum, quod virtutes duplices sunt, infusae scilicet, et acquisitae: informes et formatae. Virtutibus theologicis formatis numquam contingit male uti. Virtutibus autem acquisitis per assuetudinem vel per doctrinam contingit male uti per accidens et non per se: contingit enim aliquid attribuere virtuti quod non convenit ei nisi per accidens, sicut quod propter se diligenda sit, cum non propter se diligenda sit, sed per se: propter se enim diligitur quod ad alium finem non refertur, quod non est faciendum nisi de Trinitate, ut dicit Augustinus. Per se vero diligitur qui in natura et essentia propria habet quare diligatur, sicut honestum et paries honesti. Sicut enim dicit Tullius, " honestum est quod sua propria vi trahit ut ametur, et sua propria dignitate nos allicit . "

Ad primum ergo dicendum, quod cum dicitur aliquid per se diligi, aequivoce sumitur per se. Potest enim per se sumi per oppositionem ad propter aliud: et sic non sunt virtutes propter se diligendae, sed dilectio earum referenda est ad dilectionem Dei: et sic eam Socratici dilexerunt: quia, sicut dicit Plato in Mennone, Socrates dixit, quod virtus non acquiritur doctrina vel assuetudine, sed dono Dei. Et hoc dicitur etiam, Sapient. viii, 21: Et ut scivi quoniam non poteram esse continens, nisi Deus det: et hoc ipsum erat sapientiae, scire cujus esset hoc donum: adii Dominum, et deprecatus sum illum ex intimis praecordiis meis. Continentia enim, ut dicit Aristoteles in VII Ethicorum, idem est quod mora in mente, quando scilicet aliquis vi passionis, timoris scilicet vel irae et tristitiae vel gaudii, non extruditur extra repagula mentis, quae sunt limites virtu-

tis: et hoc non potest esse nisi per virtutem: et talis numquam malo utitur virtute, sed semper bene.

Ad aliud dicendum, quod licet hoc fiat virtute increata sicut per causam primam, tamen fit virtutibus acquisitis et infusis sicut per causas proximas: unde hoc sic attribuere virtutibus non est virtutibus male uti.

Illud quod in contrarium objicitur, concedendum est: et illo modo quo dictum est intelligendum.

QUAESTIO CIII.

De virtute.

Deinde tractanda sunt ea quae continentur in libro II Sententiarum, distinct. XXVII, ibi, Hic videndum est quid sit virtus, et quid sit actus vel opus ejus.

Ubi statim occurrunt duo quaerenda.

Primum est, Quid sit virtus in genere ?

Secundum, Quomodo genus deducatur ad species virtutum per divisionem ?