MEMBRUM II.

Quomodo genus virtutis deducatur ad species per divisionem ?

Secundo quaeritur, Quomodo genus virtutis deducatur ad species per divisionem ?

Et ad hoc dicendum, quod multae sunt divisiones virtutis ab auctoribus assignatae, quarum omnium oportet assignare rationes.

Prima est, quod dividitur in virtutem theologicam, et cardinalem sive acquisitam. Theologicae sunt tres, fides, spes, et charitas: quarum unaquaeque movet secundum rectitudinem tendendi in finem. Fides in verum summum, cui propter se et super omnia consentiendum est. Spes in arduum, quod est beatitudo summa largitati divinae subjecta et nulli alii.: ex sola enim largitate divina datur: unde spes est certa exspectatio futurae beatitudinis, ex meritis proveniens et gratia. Charitas movet in summum bonum et in omne bonum quod est imago summi boni. Cardinales autem sunt quatuor, scilicet prudentia, justitia, fortitudo, et temperantia. Inter quas, ut dicit Bernardus in libro V de Consideratione ad Eugenium, prudentia medium invenit, temperantia tangit, fortitudo tenet, justitia reddit.

Aliquando dividitur per effectum quem consequitur in subjecto quod est anima, quam purificat ab illicitis passionum et operationum sicut est illa quae datur a Plotino Philosopho, quem beatus Bernardus laudat in commento super Oseam dicens sic: " Plotinum Philosophum Socrates inventum inter ganeos et nepotes probatissimum Philosophum fecit. Hic dividit virtutes in purgantes, purgatorias, et animi purgati. Vocans purgantes, quae jam incipiunt nebulas passionum purgare: purgatorias, quae in profectu sunt purgationis: purgati animi, quae jam animum putaverunt, ita quod animus nihil consentiat contrarium virtuti. "

Aliquando dividitur secundum subjecta: et sicut dicit Aristoteles in libro de Laudabilibus bonis, anima triplicis partis assumpta est a Platone, scilicet rationalis, irascibilis, et concupiscibilis. Et sic rationalis virtutis est prudentia, ut dicit. Irascibilis est mansuetudo et fortitudo. Concupiscibilis vero temperantia et continentia. Totius autem animae justitia, liberalitas, et magnanimitas.

Prima ergo divisio quae est in theologicas et cardinales, datur penes causam efficientem: theologicae enim movent in finem divinum, et sunt infusae a Deo. Cardinales autem ordinant passiones et movent in medium quod est in passionibus et operationibus, et sunt acquisitae, ut dicit Aristoteles, per assuetudinem et doctrinam: quamvis Socrates dixerit, sicut narrat Plato in Mennone, quod virtus nec est assuescibile, nec discibile bonum, sed donum Dei.

Illa Plotini jam dictum est penes quid sumitur: quoniam penes effectum quem consequitur virtus in subjecto ordinando passiones.

Illa quae est in libro de Laudabilibusbonis, datur penes subjectum quod est potentia animae, quam perficit virtus ad actum. Et ideo prudentia est in rationali cum omnibus sibi adjunctis virtutibus, quae dicuntur intellectuales ab Aristotele, secundum quod ratio comprehenditur sub intellectu: quia in omnibus his, ut dicitur in VII Ethicorum, medium est ratio recta. Et sunt in universo quinque principales, scilicet sapientia, scientia, prudentia, ars: licet sapientia dicatur duobus modis, et in duas dividatur, scilicet in sapientiam simpliciter, et in sapientiam in hoc. Sapientia simpliciter dicitur per causas scientiae altissimas, quas difficile est homini scire, et cujus finis in seipsa est et sciendi gratia, Scientia vero est quando scitur aliquid per ne-

cessaria principia et per necessariam consecutionem. Prudentia vero est generalis scientia omnium pertinentium ad ordinem morum cum effectu. Propter quod dicit Aristoteles in VII Ethicorum, quod " qui perfecte habet prudentiam, habet omnes virtutes. " Ars autem dicitur factivum principium cum ratione in his quae fiunt super materiam exteriorem, sicut super ligna, lapides, et hujusmodi. Et dicitur sapientia in qualibet arte habitus rationis, docens ex fine artis rationes omnium operabilium ostendere quae ad illam artem exiguntur.

De omnibus tamen his tractatum faciemus in tertio, ubi de virtutibus et donis agetur.